خشونت‌ها در فاز عاطفی

همدلی|  بیش از نیمی از خشونت‌های جامعه، خشونت‌های عاطفی هستند. این خبر را دیروز سرپرست دفتر امور آسیب‌دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی کشور اعلام کرد.
محمد علیگو، با بیان اینکه بیش از ۵۴ درصد خشونت‌ها در کشور از نوع عاطفی است، گفت: این موضوع نشان‌دهنده آن است که جهش بزرگی اتفاق افتاده و مسائل اجتماعی، روحی و روانی ما نیاز به مداخلات بیشتری دارد. وی افزود: «برای کنترل خشونت عاطفی باید مبلمان شهری و ادبیات تلویزیونی ما نیز ضد خشونت شود و گفتگو‌های آموزشی ضد خشونت باشد.» خشونت عاطفی معنی عامی دارد و طیف وسیعی از آزارهای روانی و کلامی را شامل می‌شود. در تعریف خشونت عاطفی آمده است که این نوع خشونت عبارت است از هر نوع رفتار کلامی یا غیرکلامی که اثر منفی بر سلامت روانی و احساسی فرد می‌گذارد. ادبیات تند و تحقیرآمیز، طعنه زدن، تهدید کردن، متلک گفتن، رها کردن، نادیده گرفتن، القای حس بی‌ارزشی و. شایع‌ترین خشونت‌های عاطفی هستند که معمولاً به دست فرد یا افراد نزدیک رخ می‌دهد و بر روان تأثیر منفی عمیقی می‌گذارد، طوری که بسیاری معتقدند خشونت‌های عاطفی تأثیر عمیق‌تری از خشونت‌های فیزیکی بر سلامت روان افراد دارد و زخم‌ نامریی  این نوع خشونت ماندگارتر  از خشونت فیزیکی است و به‌سختی از روح و روان قربانی پاک می‌شود.

 زنان، بیشترین قربانیان خشونت عاطفی

خشونت‌های عاطفی بیشتر در بین زوجین رایج است اما می‌تواند در هر رابطه نزدیکی مثل دوستان، خانواده و ... نیز رخ دهد. اگرچه خشونت زن و مرد نمی‌شناسد، اما کارشناسان می‌گویند بیشتر زنان  تحت این نوع خشونت هستند. چند سال پیش مریم رسولیان، رئیس وقت انجمن روان‌پزشکان ایران گفت ۶۰ درصد زنان ایران تجربه خشونت عاطفی دارند. این در حالی است که به گفته این مسئول ۲۰درصد از زنان ایران تجربه خشونت فیزیکی را دارند.
 فقط زنان ایرانی نیستد که از خشونت عاطفی رنج می‌برند
بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی زنان زیادی در دنیا تحت این نوع خشونت قرار دارند. این سازمان می‌گوید زنان بیشترین قربانیان خشونت‌های فیزیکی و عاطفی هستند. یک گزارش در این زمینه اذعان می‌کند که ۷۲درصد خشونت‌های گزارش‌شده ترکیبی از خشونت‌های فیزیکی و عاطفی بوده‌اند و بسیاری از قربانیان، خشونت‌های عاطفی را بسیار دردناک‌تر و غیرقابل‌تحمل‌تر می‌دانستند.

 افزایش خشونت عاطفی ناشی از قبح خشونت فیزیکی است

یک روانشناس با عمیق خواندن تأثیر خشونت‌های عاطفی بر انسان‌ها، افزایش خشونت عاطفی را ناشی از قبح خشونت‌های فیزیکی در جامعه دانست و به همدلی گفت: امروزه رفتارهای مانند «دست بزن داشتن»، کتک‌کاری و خشونت‌های فیزیکی دیگر در جامعه مقبول نیست و افرادی که این خشونت‌ها را مرتکب می‌شوند چندان مطلوب جامعه نیستند، بنابراین، این تغییرات فرهنگی باعث شده که خشونت عاطفی  از خشونت فیزیکی رایج‌تر شود و افرادی که در مهار خشم خود ضعیف هستند، دست به خشونت‌های عاطفی به‌ویژه خشونت‌های کلامی  بزنند، چراکه خشونت‌های کلامی مانند خشونت‌های فیزیکی هیچ جراحت آشکاری ندار و آثار مخرب آن قابل‌دیدن نیست. سارا قاسمی افزود: اگرچه خشونت عاطفی نامرئی است و زخم بیرونی ندارد، اما بر شالوده روانی افراد تأثیر مخربی دارد؛ به‌نحوی‌که افرادی که به‌صورت درازمدت تحت خشونت عاطفی قرار می‌گیرند عزت‌نفسشان تخریب می‌شود، اعتمادبه‌نفس خود را از دست می‌دهند و احساس عدم شایستگی و لیاقت پیدا می‌کنند. تجربه این احساس‌های ناخوشایند و عدم ابراز آن، باعث انباشت خشم در آن‌ها می‌شود؛ خشمی که در صورت طغیان پیامدهای زیانباری خواهد داشت. وی ادامه داد: با توجه به نقش امنیت عاطفی بر روان جامعه، باید در تأمین امنیت عاطفی در خانواده‌ها کوشید چراکه این مقوله تأثیر بسزایی در ثبات و پایداری خانواده‌ها و متعاقب آن سلامت جامعه دارد.

 مردها نیز از خشونت عاطفی در امان نیستند

این روانشناس گفت اگرچه معمولاً زنان را  بیشتر قربانی خشونت عاطفی می‌دانند و آمارها و گزارش‌ها نیز این موضوع را تایید می‌کنند، اما مردها نیز از این خشونت در امان نیستند و نسبت به خشونت‌های دیگر بیشتر آن را تجربه می‌کنند، چرا که زنان بر اساس یک خصوصیت ذاتی در هنگام عصبانیت قدرت زبان و کلامشان چند برابر می‌شود.
قاسمی با اشاره به نقش فرهنگ در خشونت عاطفی گفت: به خاطر تأثیرات ملموس اقتصادی بر زندگی روزمره، معمولاً خشونت‌ها اعم از فیزیکی و کلامی را  به مسائل و مشکلات اقتصادی ربط می‌دهند، درصورتی‌که بروز خشونت می‌تواند ناشی از فقر فرهنگی و نادیده گرفتن حقوق انسانی یک شخص باشد. مشکلات فرهنگی نیز یک‌شبه و با یک بخشنامه یا دستورالعمل رفع نخواهد شد و نیاز به کار سامانمند و درازمدت دارد. بدیهی است ارتقای وضعیت فرهنگی و اقتصادی و آموزش مهارت‌های ارتباطی و کنترل خشم باعث کاهش خشونت عاطفی در کشور و بهبود سلامت روان جامعه می‌شود.

 خانواده خود را بدون فریاد مدیریت کنید

برخلاف مسئولان فرهنگی کشور که در مقابل  افزایش روزافزون  خشونت به‌ویژه خشونت‌های عاطفی و کلامی در جامعه، معمولاً سیاست سکوت را پیش می‌گیرند و اقدام درخوری که به کاهش این آسیب منجر شود، انجام نمی‌دهند، اخیراً عده‌ای در فضای مجازی برای مقابله با خشونت دست‌به‌کار شدند تا فرهنگ جامعه را در این زمینه ارتقا دهند. همان‌گونه که سرپرست دفتر امور آسیب‌دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی کشور نیز اشاره‌کرده است. به‌تازگی   کمپینی موسوم به «خانواده خود را بدون فریاد مدیریت کنید» در فضای مجازی راه‌اندازی شده است، این کمپین که عنوان آن تداعی‌کننده کتاب‌های «تربیت بدون فریاد» و «زندگی مشترک بدون فریاد» اثر هال ادوارد رانکل است، تلاش دارد نقشی در کنترل خشونت خانگی ایفا و در این زمینه فرهنگ‌سازی کند. گفتنی است هال ادوارد رانکل روانشناسی آمریکایی است. وی یک متخصص روابط جهانی، درمانگر ازدواج و گوینده معتبر بین‌المللی است و بسیاری از کتاب‌هایش از پرفروش‌ترین کتاب‌ها در دنیاست به زبان‌های مختلفی چاپ‌شده است.