2455
جهت اشتراک در روزنامه همدلی ایمیل خود را ثبت فرمائید
اهداف چند وجهی ایلات متحده در جریان جنگ غزه به نتیجه می‌رسد؟
طرح‌های موازی بایدن پشت پرده آتش‌بس
همدلی| آرزو بخشنده: وبسایت «پولیتیکو» به نقل از یک مقم آمریکایی و چند منبع مطلع دیگر نوشته؛ اسرائیل گروه‌های امدادی و دولت بایدن را از طرح خود برای خارج کردن ساکنان رفح قبل حمله زمینی مطلع کرده، در حالیکه «وال استریت ژورنال» به نقل مقام‌های مصری پیش از انتشار این خبر نوشته بود؛ اسرائیل یک هفته مهلت داده تا حماس تصمیم خود را درباره آتش‌بس اعلام کند. افزایش اطلاعات منتشر شده از سوی رسانه‌های غربی در این باره نشان می‌دهد که فشار بر حماس برای پذیرش طرح آتش بس افزایش یافته است؛ در این‌حال که آمریکا و اسرائیل با طرح‌های دیگری در زمینه اداره غزه بعد از آتش‌بس، کشورهای عربی را وارد بازی بعد از جنگ می‌کنند.
ورود مدیر “سیا” به قاهره که اغلب برای هماهنگی‌های نهایی ایالات متحده و کشورهای عربی وارد پرونده‌های سیاسی- امنیتی می‌شود، نشان می‌دهد آمریکایی‌ها می‌خواهند از آخرین فرصت‌ها برای تغییر شرایط منطقه استفاده کنند. مقام‌های امنیتی مصر جمعه(پریروز) خبر دادند «ویلیام برنز» به منظور برگزاری نشست‌هایی درباره آتش‌بس و تبادل اسرا میان مقاومت فلسطین و اسرائیل وارد قاهره شده است، البته سیا به درخواست‌ها برای اظهارنظر درباره سفر برنز به قاهره پاسخ نداده. مصر که تلاش‌های جدیدی را برای حصول توافق بر سر غزه آغاز کرده، همچنین به اسرائیل برای حمله به رفح، منطقه‌ای که سرپناه بیش از یک میلیون آواره فلسطینی است، هشدار داده است و میانجی‌ها می‌گویند منتظر پاسخ حماس به نسخه جدید پیشنهادی برای آتش‌بس هستند. بگاه “القاهره الاخباریه” نیز دیروز خبر داد؛ مصر میزبان هیئتی از حماس خواهد بود تا مذاکرات درباره آتش‌بس در غزه ادامه یابد.جبهه مقابل رسانه‌ای اما اعلام کرده، مقاومت فلسطین اصرار دارد تنها با تحقق شروط خود که آتش‌بس کامل، خروج نظامیان اشغالگر از غزه و بازگشت آوارگان به شمال غزه است، توافق را تایید می‌کند، نکته‌ای که احتمالا در نتایج هرگونه رفع تنشی، اختلاف معنایی ایجاد خواهد کرد.
پیشنهادهای بعد از آتش‌بس
در همین‌حال “نیویورک تایمز” نوشت: نتانیاهو درحال بررسی اداره غزه توسط ائتلاف عربی-اسرائیلی است. این رسانه معتقد است که نتانیاهو در حال محک زدن نقشه‌هایی است که اداره آینده غزه را روی میز آنها گذاشته است. این راهبردها که به ادعای نیویورک تایمز ائتلافی از کشورهای عربی و اسرائیل را برای آینده غزه پیشنهاد می‌دهد، مورد توجه قرار گرفته و مصر، عربستان سعودی و امارات عربی متحده از جمله کشورهایی هستند که احتمالا در این طرح غزه را اداره خواهند کرد. با این‌حال گمانه‌ها اینگونه است که این طرح احتمالا توسط کشورهای عربی رد شود چراکه مسیر مشخصی را برای تشکیل کشور فلسطین مشخص نمی‌کند.
شریکان تندروی نتانیاهو نیز احتمالا به علت اینکه دولت وی احتمال بازگشت تشکیلات خودگردان فلسطین به غزه و تشکیل کشور فلسطین را به کل رد نکرده، با این طرح مخالفت کنند. براساس این پیشنهاد، این ائتلاف در همکاری با ایالات متحده، سرانی را از خود غزه برای توسعه مجدد این شهر و حفظ ثبات انتخاب کرده و پس از هفت الی ۱۰ سال، به مردم غزه اجازه خواهد داد تا درخصوص الحاق به یک دولت واحد فلسطینی که بر روی نوار غزه و کرانه باختری حکمرانی می‌کند، رای‌گیری کنند. مطابق با این پیشنهاد نیروهای اسرائیلی همچنان توانایی فعالیت در داخل غزه را خواهند داشت. این برنامه در ماه نوامبر توسط چندین تاجر - که برخی ارتباط بسیار نزدیکی با نتانیاهو دارند - طرح‌ریزی شده است.
حماس و تردیدهای بلینکن
در شرایطی که جنبش مقاومت اسلامی فلسطین (حماس) هیئتی را برای مذاکره درباره آتش‌بس غزه به قاهره اعزام و تأکید کرده که با «روحیه مثبت» به سوی مذاکرات پیش می‌رود، وزیر امور خارجه آمریکا می‌گوید: «ما منتظریم تا ببینیم آیا در عمل می‌توانند پاسخ مثبتی به آتش‌بس و آزادی گروگان‌ها بدهند یا خیر.» تردیدهای بلینکن در حالی که بایدن رسیدن به آرامش مقطعی در منطقه را تا انتخابات در دستور کار تیم سیاست‌خارجی قرار داده، نشان می‌دهد فضای مه‌آلود و شکننده مذاکرات تصویر روشنی از نشست‌ها پیش‌روی دو طرف نمی‌گذارد و ظن آن می‌رود که به رغم تلاش‌های شتاب‌زده آمریکا برای عادی‌سازی روابط، آتش‌بس در غزه و روشن کردن شرایط اداره غزه در آینده، موضوعات حل نشده بسیاری وجود دارد.
اصلی‌ترین اختلاف میان اسرائیل و حماس در حال‌حاضر بر سر اتمام جنگ به عنوان بخشی از توافق تبادل اسرا و آتش‌بس است. حماس پیش از این تصریح کرده با هیچ توافقی که به آتش‌بس دائمی و خروج نیروهای اسرائیل از غزه منجر نشود موافقت نخواهد کرد. بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل هم چهارشنبه گذشته گفت با هیچ توافقی که بر اتمام جنگ اصرار داشته باشد موافقت نمی‌کند.
همزمان، بلینکن دو مسئله را مورد تاکید قرار داده و شنبه (دیروز)در انجمن «سدونا» موسسه مک کین در آریزونا اعلام کرده باید طرح شفافی برای حفاظت از غیرنظامیان در حمله به رفح ارائه شود، موضوعی که به نقل از پولیتیکو و انتشار اخبار دیروز در این‌باره، اسرائیل آن را به ایالات متحده ارائه داده است. وی همچنین حماس را مورد انتقاد قرار داده است که مانعی برای آتش‌بس غزه شده است و تهدید کرده قطر باید در صورت نپذیرفتن طرح آتش‌بس از سوی حماس آنها را از این کشور اخراج کند. این دو موضوع چنان پیچیده است که به نظر نمی‌رسد تیم آمریکایی بایدن برای حل و فصل سیاسی موضوع را در آینده نزدیک به نتیجه برساند.
اصرار برنقشه راه بایدن
ایالات متحده در 7 ماه گذشته سه قطعنامه شورای امنیت برای آتش بس دائمی در غزه را وتو کرده است. این اصرار نشان می‌دهد بایدن در حالی که نیاز فوری به یک آرامش در منطقه دارد، هرگز نمی‌خواهد به چیزی کمتر از آنچه که در سیاست ایالات متحده برای آینده منطقه نوشته شده، رضایت دهد. نگاه چندوجهی ایالات متحده برای تغییر آرایش سیاسی منطقه بعد از هفتم اکتبر استراتژی پیچیده بایدن و تیم سیاست خارجی او را پشت پرده میانجیگری‌های عربی و اروپایی پنهان کرده است. در حالیکه اروپایی‌ها به استمرار رفتاری متفاوت از بایدن در موضوع غزه از خود نشان داده‌اند و اسرائیل را درباره وضعیت کشتار مردم نکوهش می‌کنند، ایالات متحده در یک نقشه چندوجهی به دنبال قرارداد امنیتی با اعراب در مواجهه با بحران است. به نظر می‌رسد ایالات متحده از این آب گل‌آلود ماهی خود را صید می‌کند.
بایدن سه مولفه مهم را در این میانه پیگیری می‌کند: بسته توافقی بزرگ بایدن و کشورهای عربی که عادی‌سازی روابط در آن جا گرفته است بالقوه می‌تواند در آینده نزدیک تبدیل به یک آرایش جدید امنیتی در منطقه شود. این استراتژی کهنه در دهه‌های گذشته هم توسط ترامپ پیگیری می‌شد، اما زبان تلخ او برای بیان این سیاست چنان بود که اعراب را دلزده و مردد کرد. او اعلام کرده بود که کشورهای عربی باید پول حمایت ما را پرداخت کنند. این گفته و تشبیه او از عربستان به عنوان یک گاو شیرده برای ایالات متحده چنان تحریک آمیز بود که تا مدت زیادی اعراب را به سمت مسکو سوق داد. زیر پوست این راهبرد ترامپ، اما ائتلاف‌های عربی - آمریکایی بود در برابر ایران که در آن زمان کدورت‌های بیشتری را میان خود پرورانده بودند. با وجود میانجیگری چین و آشتی ایران و عربستان به نظر می‌رسد این استراتژی هنوز در دستور کار عربستان و ایالات متحده وجود دارد و بایدن گزینه مناسب‌تری برای پیشبرد این هدف بوده است.
جهت‌گیری فرامنطقه‌ای توافق امنیتی با عربستان
“سی‌ان‌ان” در تحلیلی می‌نویسد: یک معاهده دفاعی، ائتلاف امنیتی هفت دهه‌ای بین عربستان سعودی و ایالات متحده را مستحکم و آنها را هر چه بیشتر به یکدیگر نزدیک می‌کند، زیرا دشمنان ایالات متحده مانند ایران، روسیه و چین به دنبال گسترش نفوذ خود در خاورمیانه هستند. بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، مدت‌هاست که به دنبال روابط با عربستان سعودی است، زیرا این اقدام می‌تواند در سراسر جهان اسلام تاثیر خود را بگذارد.
متیو میلر، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا پنج‌شنبه گفته است؛ ایالات متحده در حال مذاکره برای یک قرارداد بزرگ شامل سه جزء است. مولفه اول شامل بسته‌ای از توافقات بین آمریکا و عربستان سعودی، مولفه دیگر عادی سازی روابط بین عربستان سعودی و اسرائیل و مولفه سوم تشکیل کشور فلسطین است.
به گفته سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا این سه با هم مرتبط هستند و هیچ کدام بدون دیگری جلو نمی‌روند. آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا، در یک میزگرد در کنفرانس اقتصادی در ریاض گفته: برای اینکه عادی سازی بین عربستان سعودی و اسرائیل محقق شود، باید مسیری برای تشکیل کشور فلسطین و «آرامش در غزه» وجود داشته باشد. به نظر من کاری که عربستان سعودی و ایالات متحده با هم در زمینه توافقات خود انجام داده اند، به طور بالقوه به اتمام نزدیک است، اما برای پیشبرد عادی سازی دو چیز لازم است: آرامش در غزه و مسیری معتبر به سوی یک کشور فلسطینی.
عربی‌سازی جبهه مقابل ایران
اما این سیاست همانقدر که با استراتژی ایران در جنگ غزه قرابت دارد از محتوای مشترک دور است. ایران و حزب‌الله لبنان، چین و روسیه نیز در میانه بحران‌ها از آتش‌بس از نخستین گام (آتش‌بس) سخن می‌گویند اما این خواسته در محتوا تفاوت‌های اساسی با آنچه که از آن به عنوان آتش‌بس نام می‌برند دارد. جبهه مقابل آمریکا بر تشکیل کشور مستقل فلسطینی و خروج نیروهای اسرائیلی از غزه تاکید دارد، در حالیکه اسرائیل خود را بخشی از آینده غزه می‌داند و ایالات متحده نیز در این باره با سکوت و احتیاط سخن می‌گوید. در عین حال آمریکا و عربستان دریافت وسیع‌تری از آتش‌بس دارند که شامل عادی‌سازی روابط و توافق‌های امنیتی گسترده می‌شود، نکته‌ای که احتمالا جبهه ایران و روسیه از آن استقبال نمی‌کنند و احتمالا به دقت در حال رصد اوضاع هستند. تقویت ائتلاف عربی در مقابل ایران که حتی اروپایی‌ها نیز بر آن تاکید کرده‌اند، در دراز مدت می‌تواند آرایش جدیدی در منطقه حاکم کند که معادلات را تغییر خواهد داد، تغییری که احتمالا از طرف ایران و روسیه با مقاومت رو به رو خواهد شد.
جمعه (پریروز) پنتاگون در بیانیه‌ای اعلام کرد: پدافند هوایی اردن را تقویت می‌کند؛ موضوعی که بعد از اقدام پدافندی اردن و کشورهای آمریکا و انگلیس در قبال حمله ایران به اسرائیل مفهوم دیگری می‌یابد. وزارت دفاع آمریکا «پنتاگون» اینگونه مدعی شده که کمیته نظامی مشترک با اردن در جریان نشست خود با حضور مقامات دفاعی دو کشور «اثرات بی‌ثبات‌کننده» درگیری‌های جاری در منطقه و نیز موضوع مقابله با گسترش پهپاد‌ها در منطقه را بررسی کرد. ایالات متحده آمریکا متعهد شد توانایی دفاع هوایی اردن را برای مقابله با پهپاد‌ها و نوسازی ناوگان جنگنده‌های F-۱۶ این کشور را بهبود ببخشد.
در همین حال وزارت امور خارجه آمریکا اعلام کرد، در دیدار اخیر بلینکن با محمدبن‌سلمان، ولیعهد عربستان‌سعودی «مجموعه‌ای جامع از تفاهمات» که شامل تضمین‌های امنیتی، اقتصادی و فناوری برای سعودی و همچنین حمایت از برنامه هسته‌ای غیرنظامی این کشور می‌شود، مورد توافق اولیه قرار گرفته است.
بلینکن همچنین در خصوص برنامه رژیم صهیونیستی برای حمله زمینی به رفح گفت: موضع ما ثابت است و قبل از آن‌که اسرائیل تصمیمی برای ورود به رفح بگیرد، باید طرح شفافی برای حفاظت از غیرنظامیان ارائه شود و به دوستان خود برای حفاظت از غیرنظامیان و ارائه کمک به آنها فشار می‌آوریم. اسرائیل، آزادی اسرا از غزه و نابودی حماس را به عنوان اهداف جنگی خود در غزه تعیین کرده است. با وجود این، تحقق هر دوی این هدف‌ها به بن‌بست برخورد کرده‌اند. در توافق قبلی میان حماس و رژیم اسرائیل برای آزادی اسرا که در ماه نوامبر انجام شد ۸۱ اسرائیلی و ۲۴ شهروند کشورهای خارجی در ازای ۲۴۰ فلسطینی آزاد شدند. با این وجود مبارزه اصلی در غزه پشت پرده در جریان است و از دل مذاکرات برای آتش‌بس طیف وسیعی از تغییرات بیرون آمده که همه آنها وابسته به شرایط آتش‌بس غزه و احتمال حمله اسرائیل به رفح مانده است. بایدن به رغم تلاش‌های پر رفت و آمدهای تیم سیاست خارجی اش امیدوار است در مدت باقیمانده تا انتخابات با پرونده حل و فصل یک جنگ احتمالی گسترده به پای میز رقابت برود و احتمالا اسرائیل مترصد استفاده از فرصتی است که بعد از هفتم اکتبر برای او مهیا شده تا بتواند اهداف رادیکالی خود را پیگیری کند.