نگرانیِ چرب!

همدلی| پریسا قاسم‌زاده: با افزایش قیمت جهانی روغن‌های خوراکی، مردم نگران تکانه‌های احتمالی بازار داخلی هستند. این افزایش قیمت، ماه گذشته در بازار جهانی مشهود بوده، اما مسئولان اطمینان داده‌اند هنوز تغییری در قیمت روغن داخل کشور اعمال نشده است. علی فاضلی، رئیس هیأت مدیره انجمن روغن نباتی، تأکید کرد هرگونه تغییر در قیمت روغن نیازمند بررسی‌های کارشناسی است و به تصمیم کارگروهی متشکل از انجمن، سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان و ستاد تنظیم بازار بستگی دارد. به گفته او، هنوز زمان و میزان افزایش احتمالی قیمت‌ها مشخص نیست و فعلا روغن با همان قیمت‌های قبلی عرضه می‌شود.آمارها نشان می‌دهد واردات انواع روغن خام در هفت ماهه ابتدایی سال جاری به ۷۴۵ هزار تن رسیده است. این میزان در مقایسه با واردات یک میلیون و ۱۱۰ هزار تنی سال گذشته، کاهش ۳۳ درصدی داشته است. دلایلی چون افزایش قیمت‌های جهانی، کمبود کالا، تحریم‌ها و چالش‌های مرتبط با تعیین قیمت ارز و ثبت سفارش، از جمله عوامل اصلی کاهش واردات محسوب می‌شوند.کاهش واردات موجب کمبود نسبی در برخی انواع روغن‌ها و احجام بسته‌بندی در بازار شده است. این در حالی است که سرانه مصرف روغن خوراکی در ایران ۲۱ کیلوگرم در سال تخمین زده شده و نیاز سالانه به واردات حدود ۲ میلیون تن روغن را ضروری می‌سازد.ایران تنها ۱۵ درصد از نیاز خود به دانه‌های روغنی را از تولید داخلی تأمین می‌کند. گیاهانی مانند سویا، آفتابگردان و کلزا نقش اصلی در تأمین روغن نباتی دارند. در این میان، دانه روغنی آفتابگردان با فناوری تولید بذر هیبریدی در ایران، یکی از افتخارات ملی محسوب می‌شود. این بذرها با افزایش ۳۰ درصدی بهره‌وری، نقش مهمی در اقتصاد کشاورزی دارند، اما هنوز برنامه‌های توسعه کشت این دانه‌ها نتوانسته نیاز بازار را به طور کامل تأمین کند.
ثبات موقت؛ نگرانی ماندگار
در حالی که فعلا تغییری در قیمت روغن برای مصرف‌کنندگان خانگی ایجاد نشده، مردم نگران تأثیر افزایش قیمت‌های جهانی و کاهش واردات بر قیمت‌ها در آینده هستند. فاضلی تأکید دارد تعادل عرضه و تقاضا در بازار حفظ شده، اما مشکلات موجود در عرضه روغن‌های صنعتی و اصناف با ورود روغن‌های جدید و اصلاح قیمت‌ها برطرف خواهد شد. به نظر می‌رسد ثبات کنونی، موقتی بوده و بازار روغن در ایران همچنان تحت تأثیر نوسانات جهانی و کاهش واردات قرار بگیرد. این وضعیت می‌تواند در صورت ادامه، بر قیمت‌ها و تأمین نیاز مردم تأثیرگذار باشد.
چرا قیمت روغن برای مردم اهمیت دارد؟
روغن خوراکی به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین کالاهای مصرفی در سبد خانوار، تأثیر مستقیمی بر هزینه‌های زندگی مردم دارد. افزایش قیمت آن نه‌تنها باعث فشار بر بودجه خانوار می‌شود، بلکه بر صنایع غذایی و اصناف نیز اثر می‌گذارد. از آنجا که بسیاری از محصولات غذایی به روغن وابسته هستند، هرگونه افزایش قیمت در این حوزه می‌تواند به زنجیره‌ای از گرانی‌ها در سایر کالاها منجر شود. به همین دلیل، مردم نسبت به خبرهای مرتبط با قیمت روغن حساس هستند. تجربه نشان داده افزایش قیمت کالاهای اساسی مانند روغن، تأثیر روانی شدیدی بر جامعه دارد و حتی شایعات مربوط به گرانی می‌تواند باعث خریدهای هیجانی و ایجاد کمبود مصنوعی در بازار شود.
برای کاهش وابستگی به واردات و مدیریت نوسانات قیمتی، باید برنامه‌ریزی‌های بلندمدت در حوزه کشاورزی و تولید دانه‌های روغنی داشت. تقویت زیرساخت‌های تولید داخلی، حمایت از کشاورزان برای کشت گیاهان روغنی و سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین می‌تواند به کاهش واردات و تثبیت قیمت‌ها کمک کند. همچنین دولت و سازمان‌های مرتبط باید با شفافیت در اطلاع‌رسانی و جلوگیری از ایجاد شایعات بی‌اساس، آرامش بازار را حفظ کنند. از سوی دیگر، تنظیم سیاست‌های ارزی و تسهیل فرایندهای واردات نیز می‌تواند از افزایش ناگهانی قیمت‌ها جلوگیری کند.
با وجود افزایش قیمت جهانی روغن، هنوز مشخص نیست تغییرات قیمتی در بازار داخلی، چه زمانی و تا چه حد اتفاق خواهد افتاد، اما شواهد نشان می‌دهد مدیریت صحیح و افزایش شفافیت در سیاست‌گذاری‌ها می‌تواند از بروز شوک‌های بزرگ در بازار جلوگیری کند. برای بسیاری از مردم، اطمینان از دسترسی به کالاهای اساسی با قیمت‌های قابل قبول، یکی از مهم‌ترین خواسته‌ها محسوب می‌شود. آیا سیاست‌های کنونی می‌تواند این خواسته را برآورده کند یا خیر؟ فقط و فقط به اقدامات آینده دولت و سازمان‌های مسئول بستگی دارد. در این میان، انتظار می‌رود مسئولان با سرعت بیشتری در تصمیم‌گیری و اعلام سیاست‌های مربوط به قیمت روغن عمل کنند تا مردم از نگرانی‌های ناشی از کمبود و گرانی احتمالی رهایی یابند.