به دنبال ادامهدار شدن آلودگی هوا در تهران
نفسبریدهها
همدلی| مهسا بهادری: اداره کل هوشناسی استان تهران با صدور هشدار زردرنگ آورده است: از سه شنبه تا جمعه (۲۰ تا ۲۳ آذرماه) افزایش غلظت آلاینده های جوی به ویژه ذرات معلق کوچکتر از ۲.۵ میکرون و کاهش کیفیت هوا در مناطق مرکزی و جنوبی استان تهران پیشبینی میشود.
این در حالی است که در یک هفته گذشته نیز تهران و برخی دیگر از کلانشهرها شرایط هوایی مساعدی را تجربه نکردند.
با توجه به عدم وزش باد قابل ملاحظه و پایداری جو بهویژه طی ساعات عصر و شب تا اوایل صبح افزایش نسبی آلایندهها و کاهش کیفیت هوا در حد ناسالم برای گروه های حساس و در صورت عدم مهار منابع انتشار آلایندههای جوی در بعضی ساعتها هوای ناسالم برای تمام گروهها به ویژه در مناطق مرکزی و جنوبی شهر تهران دور از انتظار نیست.
محمدرضا ظفرقندی، در همایش حکمرانی فرهنگ و علم ویژه چهلمین سالگرد تشکیل شورای عالی انقلاب فرهنگی که در تالار ابوریحان دانشگاه شهید بهشتی برگزار شد گفت: «سالانه حدود ۵۰ هزار نفر در کشور به دلیل عوارض آلودگی هوا جان خود را از دست میدهند، رقمی که نه تنها نگرانکننده، بلکه هشداری جدی برای سلامت عمومی و اقتصاد کشور است. بهعنوان مقایسه، کل بودجه پیشبینیشده برای بخش نفت در سال ۱۴۰۴، حدود ۱۱ میلیارد دلار است، در حالی که هزینه اقتصادی ناشی از، از دست دادن نیروی انسانی، حتی نیروهای غیرمتخصص، حداقل ۱۲ میلیارد دلار برآورد شده است.»
ظفرقندی توضیح داد: «این رقم در برخی مطالعات و تخمینها تا ۲۰ میلیارد دلار نیز افزایش مییابد. یعنی، هزینههای تحمیلی از دست دادن نیروی انسانی، نه تنها از بودجه کلانی مثل بودجه نفت فراتر میرود، بلکه بار اقتصادی سنگینی بر دوش کشور میگذارد.»
او افزود مهاجرت یک کلان مساله است و در اینباره گفت: «در حوزه سلامت شاهد مهاجرت پرستاران، پزشکان، متخصصان و دانشجویان هستیم که این کلانمساله باید به صورت کارشناسی، فنی و حرفه ای بررسی شود تا علاوه بر حل مساله، سیر مهاجرت نیز معکوس شود.»
او تاکید کرد: «باید در دانشگاه ها به دنبال تقویت حضور، همراهی و مشارکت دانشجویان و دانشگاهیان فارغ از هر سلیقه ای باشیم که در مراسم های امسال روز دانشجو، این حضور را مشاهده کردیم، البته نظرات مختلف و بعضا انتقادهای تندی هم بیان شد؛ مهم این است که افراد و دانشجویان، نظرات خود را بیان کنند. ظفرقندی با تاکید بر اهمیت ارتقای کیفیت در تمامی علوم به ویژه در علوم پزشکی، عنوان کرد: مقام معظم رهبری سال ۷۵ در دیدار اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی فرمودند، «توسعه دانشگاهها و پژوهشگاهها و دیگر مراکز آموزشی و آموزش عالی که پاسخ طبیعی به آن نیاز جامعه است و افزایش چشمگیر کمیّت دانشجویی، به نوبه خود تکلیف تازهای را بر عهده مسئولان امور فرهنگی کشور میگذارد که برتر از همه آنها، اولاً کیفیت بخشیدن به مایه علم وتحقیق دراین مراکز و ثانیاً پرداختن به تربیت معنوی دانشجویان و هدایت فکر و عمل آنان است».
در حوزه پزشکی خط قرمز ما «کیفیت» استوی با تاکید بر اهمیت کیفیت در حوزه پزشکی، اظهار کرد: «کیفیت برای ما اولویتی غیرقابل چشمپوشی است. چنانچه مصوبهای مانند افزایش ظرفیت اجرا شود، اما پیوستهای ضروری آن به هر دلیلی تحقق نیابد، با کاهش کیفیت آموزش مواجه خواهیم شد. این مساله میتواند نارضایتی عمیق و خاموشی را در میان دانشجویان ایجاد کند؛ نارضایتیای که از شرایط دشوار رفاهی، خوابگاهی، آموزشی و کمبود وسایل و تجهیزات کمکآموزشی ناشی میشود.»
سرما و نفسهایی که سختتر میشوند
آلودگی هوای تهران، به ویژه در فصل سرد سال، یک مشکل جدی است که نیازمند اقدامات جدی و هماهنگ همه دستگاههای مسئول است. با اتخاذ راهکارهای مناسب و مشارکت همگانی، میتوان به بهبود کیفیت هوای تهران و افزایش سلامت شهروندان کمک کرد.
تهران، پایتخت ایران، به دلیل تراکم جمعیت بالا، فعالیتهای صنعتی گسترده و شرایط جوی خاص، به ویژه در فصل سرد سال، با معضل آلودگی هوا دست و پنجه نرم میکند. اواسط آذر ماه، زمانی است که این معضل به اوج خود میرسد و تنفس در هوای پایتخت برای شهروندان دشوار میشود. در این مقاله، به بررسی دلایل اصلی افزایش آلودگی هوا در این فصل، عواقب ناشی از آن و راهکارهای مقابله با این معضل پرداخته میشود.
یکی از مهمترین دلایل افزایش آلودگی هوا در اواسط آذر، پدیده وارونگی دمایی است. در این پدیده، لایههای هوای سرد در نزدیکی سطح زمین قرار گرفته و مانع از صعود آلایندهها میشوند. در نتیجه، آلایندهها در لایههای پایینتر جو محبوس شده و غلظت آنها به شدت افزایش مییابد. علاوه بر وارونگی دمایی، افزایش مصرف سوختهای فسیلی در فصل سرد به دلیل استفاده از وسایل گرمایشی، خودروها و صنایع، یکی دیگر از عوامل اصلی آلودگی هوا است. ترافیک سنگین، به ویژه در ساعات پیک، نیز سهم قابل توجهی در تولید آلایندهها دارد. فعالیتهای صنعتی و انتشار آلایندههایی مانند ذرات معلق، فلزات سنگین و ترکیبات آلی فرار از صنایع نیز به آلودگی هوا میافزاید. شرایط جوی مانند عدم وزش باد، رطوبت کم و سکون هوا نیز در تشدید آلودگی هوا نقش دارند.
آلودگی هوا عواقب جبرانناپذیری برای سلامت انسانها و محیط زیست دارد. افزایش بیماریهای قلبی و عروقی و تنفسی، افزایش خطر ابتلا به سرطان، کاهش دید و افزایش تصادفات رانندگی، آسیب به پوشش گیاهی و کاهش کیفیت محصولات کشاورزی و تخریب لایه اوزون، تنها بخشی از این عواقب هستند.
معضلی به نام حملو نقل عمومی
برای مقابله با معضل آلودگی هوا در تهران، باید اقدامات گستردهای در سطح کلان و فردی انجام شود. توسعه حمل و نقل عمومی، تشویق به استفاده از وسایل نقلیه برقی و دوچرخه، استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر در نیروگاهها و صنایع، کنترل ترافیک، الزام صنایع به رعایت استانداردهای زیست محیطی، افزایش فضای سبز شهری و آگاهسازی عمومی از جمله راهکارهایی هستند که میتوانند به کاهش آلودگی هوا کمک کنند.
حمل و نقل عمومی با جایگزینی بخشی از سفرهای فردی با خودروهای شخصی، میتواند به طور قابل توجهی به کاهش ترافیک و در نتیجه کاهش انتشار آلایندهها کمک کند. هر مسافر در حمل و نقل عمومی، به طور متوسط نسبت به خودروی شخصی، سوخت کمتری مصرف میکند و این امر به کاهش انتشار گازهای گلخانهای و آلایندههای هوا منجر میشود. علاوه بر این، بسیاری از سیستمهای حمل و نقل عمومی مانند مترو و اتوبوسهای برقی از سوختهای پاکتر استفاده میکنند که انتشار آلایندههای آنها بسیار کمتر از خودروهای بنزینی و دیزلی است.
توسعه حمل و نقل عمومی نه تنها به کاهش آلودگی هوا کمک میکند، بلکه مزایای دیگری نیز به همراه دارد. از جمله این مزایا میتوان به کاهش مصرف انرژی، کاهش هزینههای فردی و اجتماعی، بهبود کیفیت زندگی شهری و کاهش تصادفات رانندگی اشاره کرد.
با این حال، برای اینکه توسعه حمل و نقل عمومی به طور موثر در کاهش آلودگی هوا نقش داشته باشد، نیاز به یک برنامهریزی جامع و بلندمدت است. این برنامهریزی باید شامل توسعه زیرساختهای حمل و نقل عمومی، بهبود کیفیت خدمات، تشویق شهروندان به استفاده از حمل و نقل عمومی و هماهنگی بین بخشهای مختلف شهری باشد.
یکی از مهمترین چالشها در توسعه حمل و نقل عمومی، تغییر الگوی رفتاری شهروندان است. برای اینکه مردم از خودروهای شخصی خود به سمت حمل و نقل عمومی روی آورند، باید خدمات حمل و نقل عمومی به گونهای ارائه شود که از نظر سرعت، راحتی، ایمنی و قیمت رقابتی باشد. همچنین، ایجاد زیرساختهای مناسب مانند پارکینگهای حاشیهای، ایستگاههای دوچرخه و پیادهروهای ایمن، میتواند به تشویق مردم برای استفاده از حمل و نقل عمومی کمک کند.
در نهایت، میتوان گفت که توسعه حمل و نقل عمومی یکی از مهمترین راهکارها برای کاهش آلودگی هوا در کلانشهرها است. با سرمایهگذاری در این بخش و ایجاد یک سیستم حمل و نقل عمومی کارآمد و جذاب، میتوان به شهری با هوای پاکتر و کیفیت زندگی بهتر دست یافت.
۹۰ درصد ناوگان حملو نقل عمومی فرسوده است
شهرداری تهران به عنوان متولی اصلی مدیریت شهری، مسئولیت برنامهریزی، سرمایهگذاری و نظارت بر سیستم حمل و نقل عمومی را بر عهده دارد. اما چرا با وجود این مسئولیت، سیستم حمل و نقل عمومی تهران با چالشهای عدیدهای روبرو است؟
یکی از دلایل اصلی ضعف حمل و نقل عمومی در تهران، کمبود سرمایهگذاری در این بخش است. این کمبود سرمایهگذاری، منجر به فرسودگی ناوگان، عدم توسعه شبکههای حمل و نقل و کاهش کیفیت خدمات شده است. علاوه بر کمبود سرمایهگذاری، عدم هماهنگی بین دستگاههای مختلف نیز بر ضعف سیستم حمل و نقل عمومی دامن زده است. نبود هماهنگی بین شهرداری، سازمانهای حمل و نقل و سایر دستگاههای مرتبط، منجر به اتخاذ تصمیمات پراکنده و عدم یکپارچگی در سیستم حمل و نقل شده است.
اولویتبندی نادرست در سرمایهگذاریها نیز یکی دیگر از عوامل موثر بر ضعف حمل و نقل عمومی است. در بسیاری از موارد، اولویتهای سرمایهگذاری شهرداری به سمت پروژههای عمرانی بزرگ و کمبازده سوق داده شده است که در نتیجه آن، توسعه حمل و نقل عمومی با کندی مواجه شده است. همچنین، عدم توجه به نیازهای شهروندان در برنامهریزی و توسعه سیستم حمل و نقل عمومی، منجر به کاهش جذابیت حمل و نقل عمومی برای شهروندان شده است.
فرسودگی ناوگان حمل و نقل عمومی تهران به دلیل کمبود سرمایهگذاری برای نوسازی، یکی دیگر از چالشهای جدی است. این امر به کاهش کیفیت خدمات و افزایش هزینههای تعمیر و نگهداری منجر شده است. نبود یک سیستم مدیریت یکپارچه برای حمل و نقل عمومی نیز، منجر به بروز مشکلاتی مانند تاخیر در حرکت وسایل نقلیه، عدم هماهنگی بین خطوط مختلف و کاهش بهرهوری سیستم شده است.
سید جعفر تشکری هاشمی، رئیس کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای شهر تهران به تسنیم گفته است: «متأسفانه عمر بیش از ۹۰ درصد ناوگان اتوبوسرانی به سن فرسودگی رسیده و در مترو بیش از ۶۰ درصد ناوگان به مرحله «اورهال» رسیده و نیاز به تعمیرات اساسی دارند.»
مهدی چمران، رئیس شورای شهر تهران نیز در سی و یکمین جلسه علنی شورای شهر تهران گفت: «وضعیت حمل و نقل شهر تهران خراب است.» وی ابراز امیدواری کرده که در بودجه سال ۱۴۰۱ برای حوزه حمل و نقل بودجه مناسب در نظر گرفته شود.
وی افزود: «بیتردید نباید تصور کنیم اعتباراتی که برای حوزه حمل و نقل در نظر میگیرند اضافی است چرا که این امر از میزان مرگ و میر و مخارج بیمارستانی که خیلی بالاست میکاهد.»