تحصیل رایگان با افزایش نرخ 50 درصدی!

همدلی| گروه اجتماعی: در حالیکه هر سال گروهی از دانش آموزان کلاس اولی به دلایل مختلف برای سال تحصیلی، ثبت نام نمی‌ کنند و به نوعی از تحصیل انصراف می‌دهند، بر اساس آخرین آمار ارائه‌شده از سوی حمید طریفی‌حسینی، معاون سابق آموزش ابتدایی آموزش و پرورش، امسال ۸۰درصد کار ثبت‌نام پایه اول انجام شده است و کل دوره ابتدایی هم آمار ۹۰درصدی را در ثبت‌نام از آن خود کرده است.
اما این آمار چه تفاوتی با سالهای گذشته دارد؟ سوالی که طریفی‌حسینی در پاسخ به آن می‌گوید: پیش‌بینی‌ها برای ثبت‌نام در پایه اول حدود یک‌میلیون و ۴۹۵هزار نفر است که در این صورت حدود ۱۱۰هزار نفر نسبت به سال گذشته کاهش تعداد دانش‌آموزان در پایه اول را خواهیم داشت. برخی از انجمن‌های دوستدار کودکان بر این عقیده هستند: افزایش هزینه‌های تحصیل، مانع از ثبت‌نام این کودکان شده است.
دنیای‌اقتصاد: ماه مهر نزدیک است و به زودی حدود ۱۶میلیون و ۵۰۰هزار دانش‌آموز راهی مدارس سراسر ایران ‌می‌شوند. با این حال بسیاری از خانواده‌ها نگران افزایش قیمت بسته‌های آموزشی هستند. مقایسه قیمت کتاب‌های درسی مقطع دبستان نشان می‌دهد قیمت‌ها نسبت به سال گذشته حدود ۵۰درصد افزایش داشته است.
  با باز شدن مدارس، چالش خرید نوشت‌افزار و لوازم‌التحریرها در سراسر کشور داغ شده است. هر دانش‌آموز علاوه بر شهریه، هزینه رفت‌وآمد و لباس فرم باید مجموعه‌ای از لوازم‌التحریر اولیه همچون دفتر، مداد، پاک‌کن، مدادتراش و... را تهیه کند. بررسی بسیاری از فروشگاه‌های آنلاین و غیرآنلاین از افزایش حداقل، ۲۰درصدی قیمت لوازم‌التحریر نسبت به سال گذشته خبر می‌دهند.
 محسن گلستانی، رئیس اتحادیه فروشندگان نوشت‌افزار و لوازم مهندسی تهران اما می‌گوید: «این افزایش قیمت را تایید یا رد نمی‌کنم. البته افزایش قیمت وجود دارد، اما این افزایش قیمت کمتر از تورم است.» او هزینه تهیه یک بسته کامل لوازم‌‌التحریر را نزدیک یک‌میلیون‌تومان برآورد می‌کند. این در حالی است که تحقیقات از گروه‌های کارمندی و طبقه متوسط نشان می‌دهد که این مبلغ به طور متوسط به چیزی بین 2 تا ۳میلیون تومان می‌رسد. این البته به جز مبلغی است که هر سال دانش‌آموزان برای کتاب‌های درسی‌شان پرداخت می‌کنند. کتاب‌‌هایی که به عنوان مثال قیمت مقطع اول ابتدایی آن در سال 1402 حدود  ۴۷هزارتومان و اسملا  به ۷۱هزارتومان می‌رسد.
از آموزش رایگان تا ارقام نجومی
بر اساس آخرین آمار ارائه‌شده از سوی حمید طریفی‌حسینی، معاون سابق آموزش ابتدایی آموزش و پرورش، امسال ۸۰درصد کار ثبت‌نام پایه اول انجام شده است و کل دوره ابتدایی هم آمار ۹۰درصدی را در ثبت‌نام از آن خود کرده است، پیش‌بینی‌ها برای ثبت‌نام در پایه اول حدود یک‌میلیون و ۴۹۵هزار نفر است و حدود ۱۱۰هزار نفر نسبت به سال گذشته شاهد کاهش تعداد دانش‌آموزان در پایه اول هستیم. برخی از انجمن‌های دوستدار کودکان بر این عقیده هستند: «افزایش هزینه‌های تحصیل، مانع از ثبت‌نام این کودکان شده است.» این در حالی است که قانون اساسی که بنیادی‌ترین و اصلی‌ترین قانون کشور است، بر حق تحصیل و آموزش رایگان برای تمام مردم تاکید می‌کند. اصل۳۰ می‌گوید: «دولت موظف است وسایل آموزش و پرورش رایگان را برای همه ملت تا پایان دوره متوسطه فراهم سازد و وسایل تحصیلات عالی را تا سر حد خودکفایی کشور به‌طور رایگان گسترش دهد.» با این حال افزایش نجومی قیمت ها، عرصه را برای والدین در این مقطع زمانی به شدت تنگ کرده است.
فقط 50 درصد ناقابل
 دنیای امروز دانش آموزان کاملا با حال و هوای دانش آموزان دهه شصتی متفاوت است. تفاوت‌‌هایی ازنوع مدرسه گرفته تا نوع پوشش و لوازم‌التحریرو.... حالا اگر هزینه شهریه‌ها بر اساس انتخاب نوع مدرسه را کنار بگذاریم و حداقل حقوق شاغلان مشمول قانون نظام هماهنگ پرداخت کارکنان دولت در سال۱۴۰۳ را تقریبا 20 میلیون تومان در نظر بگیریم، در آن صورت متوجه می‌شویم که تحصیل در ایران چقدر گران شده است. این در حالی است که خانواده‌های دهه۶۰ که معمولا چندین فرزند مدرسه ای هم داشتند مجبور نبودند هزینه‌های بالایی برای تحصیل و خرید لوازم تحصیل فرزندانشان پرداخت کنند.
در چنین شرایطی بررسی‌ها حکایت از آن دارد که کتاب‌های درسی حدود 50 درصد افزایش قیمت داشته اند. برای مثال در مقطع تحصیلی کلاس هشتم، قیمت کتاب‌های درسی که برای دختران ۹۸هزارتومان و پسران ۱۰۰هزارتومان بوده، به ترتیب به ۱۴۹هزارتومان و ۱۵۰هزارتومان افزایش یافته است؛ یعنی افزایش قیمتی حدود ۵۰ درصد.
از قدیم تا امروز
بازار لوازم‌التحریر اما بازار پیچیده‌ای است. از زمانی که برای نخستین‌بار مغازه لوازم‌التحریر ژاندارک در نزدیکی مدرسه ژاندارک راه‌اندازی شد، ایران مسیر طولانی را در این زمینه طی کرده است. کودکان نسبت به گذشته حق انتخاب بیشتری دارند و تنوع لوازم التحریر به اندازه‌ای زیاد شده است که در وصف نمی‌گنجد. وقتی وارد مغازه‌های لوازم‌التحریر، کتاب‌فروشی‌ها، کافه کتاب‌ها، مال‌ها و فروشگاه‌های بزرگ می‌شویم، گویا وارد شهربازی شده‌ایم و به دنیای رنگارنگی پا می‌گذاریم که شاید چندان هم برای پدرومادرها رنگی نباشد. قیمت مدادها از ۱۰هزارتومان شروع می‌شود و گاه تا ۲۴هزارتومان هم می‌رسد. قیمت خودکار هم از ۲هزارتومان تا ۹۵هزارتومان دیده می‌شود. مدادتراش هم از ۱۰هزارتومان تا ۷۹هزارتومان در بازار پیدا می‌شود؛ البته تراش‌های رومیزی به یک‌میلیون و ۱۰۰هزار تومان هم رسیده‌اند. مدادنوکی‌ها از ۸هزارتومان تا ۵۵۰هزارتومان در بازار پیدا می‌شود. جامدادی هم از ۱۵هزارتومان تا ۷۰۰هزار تومان رسیده است. البته در برخی مغازه‌های خاص قیمت آن تا ۷میلیون هم می‌رسد.
 پدر و مادرهایی که این روزها دستی در خرید دارند، بسته لوازم‌التحریر برای دانش‌آموز مقطع دبستان را حدود ۲ تا ۳میلیون تومان برآورد می‌کنند. یکی از پدرانی که در منطقه 4 تهران زندگی می‌کند و پسرش امسال پیش دبستانی می‌رود، به «همدلی» می‌گوید: «علاوه بر هزینه شهریه برای لباس فرم و لباس ورزشی ۲میلیون و ۵۰۰هزار تومان هزینه کرده ایم.» او برای دخترش لوازم‌التحریری را که فقط شامل دفتر نقاشی، دفتر مشق، مداد، مدادرنگی، مدادرنگی روغنی، چسب، قیچی، آب‌رنگ، جامدادی، برچسب می‌شود، خریده است که ۳میلیون تومان می‌شود. او می‌افزاید: اینها تازه منهای کیف و کفش پسرم است که آن‌ها را جداگانه خریداری کردم.
 وی به کیفی که دستش است اشاره می‌کند و می‌گوید: این کیف را نگاه کنید. قیمت این کیف با جنس نسبتا خوب، بدون اینکه برند معروفی باشد، حدود یک‌میلیون شد و کفش او هم حدود ۸۰۰هزار تومان برایم آب خورده است!
راضیه نیز به عنوان مادری که فرزند پسرش امسال در مقطع چهارم دبستان تحصیل خواهد کرد، درباره خرید وسایل برای وی می‌گوید: «چیز پنهانی نیست!.... مدت‌هاست که قیمت‌ها بالا رفته و لوازم التحریر هم همچون کالاهای دیگر قیمتش افزایش یافته است. من تا امروز حدود ۳میلیون هزینه خرید لوازم تحصیل کردم. خوشبختانه پسرم اصلا بهانه‌گیر نیست و قیمت‌های بالا را انتخاب نمی‌کند. با این همه، به‌طور متوسط ۳ میلیون هزینه کردیم.» مادر ۳فرزند دبستانی هم به «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: «نه تنها باید شهریه برای ثبت‌نام سه فرزندم پرداخت کنم، بلکه باید برای هر سه نفر آنها لوازم التحریر، کیف و کفش مناسب هم بگیرم.»
متهمی به نام قطعی برق
 محسن گلستانی، رئیس اتحادیه فروشندگان نوشت‌افزار و لوازم مهندسی می‌گوید: «لوازم‌التحریر تنوع قیمت گسترده‌ای دارد. اغلب به چند دسته نوشت‌افزار‌های اصلی شامل دفتر مداد، خودکار، مدادتراش و جامدادی تقسیم می‌شود. بنابراین عدد مشخصی را نمی‌توانم بگویم.» او روی این مساله تاکید می‌کند که ما با افزایش قیمت‌ها روبه‌رو هستیم؛ اما بیشتر از تورم نیست. او می‌گوید: «نمی‌توانم قیمت مشخصی از لوازم‌التحریر بدهم؛ اما برای شما توضیح می‌دهم که به‌عنوان مثال دفتر مشق منگنه‌ای حدود ۱۱ تا ۱۲هزارتومان است که کف قیمت محسوب می‌شود و در تیراژ بالا. اما چون تقاضا افت پیدا کرده، قیمت‌ این دفترها ثابت مانده اما از سوی دیگر وقتی دفتر سیمی می‌شود یا اینکه جلدسازی می‌شود قیمت آن تغییر می‌کند و تا ۸۰ هزار و حتی بالاتر هم می‌رسد.» او درباره مدادرنگی هم توضیح می‌دهد: «ما در زمینه تولید مدادرنگی به تولید پیشرفته‌ای رسیده‌ایم و حتی ۷۲ رنگ تولید کرده‌ایم. به نظرم باید از تولیدکننده‌های داخلی حمایت کنیم؛ اما فکر می‌کنم مدادرنگی‌های خارجی با توجه به قیمت ارز هزینه‌های بسیار بالاتری پیدا می‌کند.»
 او درباره دلیل بالارفتن قیمت نوشت‌افزارها می‌گوید: «بیشتر مواد اولیه تولیدات داخلی وارداتی هستند. نرخ ارز روی قیمت‌ها تاثیر گذاشته است و از سوی دیگر دستمزدها هم بالا رفته و ما افزایش سود بانکی هم داشتیم. مشکل بعدی که در بخش تولید داشتیم، قطعی برق است. بیشتر نوشت‌افزارها در تابستان تولید افت تیراژ پیدا کرده است. افت تیراژ به‌دلیل قطعی برق و ثابت ماندن هزینه‌ها و دستمزد همه باعث بالارفتن قیمت لوازم‌التحریر داخلی شده است.» او همچنین از افت تقاضا به‌دلیل افت قدرت خرید می‌گوید: «قدرت خرید مردم پایین آمده است. خانواده‌ها به جای اینکه لوازم مورد نیازشان را خرید کنند، نیازها را مدیریت می‌کنند و آنها را در طول سال می‌خرند. مثلا در گذشته اول مهر که می‌شد، خانواده‌ها یک بسته خودکار می‌خریدند؛ اما حالایک خودکار بیشتر نمی‌خرند. از سوی دیگر بیشتر ابزارها دیجیتالی شده و همین دلیل دیگری در افت تقاضاست.» با این افت تقاضاست که بیش از ۱۶میلیون دانش‌آموز به سوی مدارس می‌روند تا آینده ایران را رقم بزنند.
به هر تقدیر این چند روز هم می‌گذرد و بچه‌ها با لوازمی که خریده اند راهی مدرسه می‌شوند ولی آنچکه همچنان باقی می‌ماند، نتایج هزینه‌های سرسام آوری است که روی دست والدین باقی مانده و می‌تواند زندگی و سفره آنها را تحت الشعاع قرار دهد!