نمایش کاریزمای تعادلی

 همدلی| آرزو بخشنده: در حالیکه گمانه‌زنی‌ها درباره معاون اولی “لاریجانی” و “طیب‌نیا” در هفته‌های گذشته پررنگ بود، پزشکیان، دیروز بعد از مراسم تنفیذ «محمدرضا عارف» را در حکمی به عنوان معاون اول رئیس‌جمهور انتخاب کرد. معاون اول رئیس‌جمهور هم در اولین واکنش توئیتری موضوع را تایید کرد ونوشت: «برای خدمت به مردم، به همراهی و کمک همه دوستداران ایران عزیز نیازمندیم.»
پیام هم‌گرایی و تعادل
انتخاب عارف در فضای مجازی با واکنش‌های متنوعی رو به رو شد که اغلب خوش‌بینانه و به منزله استقبال از این گزینه بود. آنچه که از عارف در سپهر سیاسی نقش بسته اما قابل توجه و تامل است. “محمدرضا عارف” که چهره‌ای شناخته شده از سوی اصلاح‌طلبان و میانه‌روهاست اغلب مورد نقد هم قرار می‌گرفت و به دلیل مواضع متمایل و نرم در سیاست و بزنگاه‌های سیاسی مورد توجه بوده. اینکه محمدرضا عارف برای معاون اولی انتخاب شده به نظر برخی از صاحب‌نظران سیاسی سیگنال اولیه‌ای است که مسعود پزشکیان به فضای سیاسی کشور داده و این گمانه را تقویت کرده است. او با انتخاب معاون اولی همچون عارف می‌خواهد پیام تعادل بیشتر در اداره کشور را مخابره کند. اما اینکه عارف می‌تواند خصلت‌های محمد مخبر در دولت رئیسی را داشته باشد یا او به واسطه ارتباط خود با اصلاح‌طلبان و سابقه ریاست بر فراکسیون امید در مجلس در قبال تعامل خود، مورد نقد در آینده قرار می‌گیرد، سوالی است که در حال‌حاضر نمی‌توان به آن پاسخ قطعی داد؛ همانگونه که استقبال طیف‌های سیاسی ممکن است در آینده با بازخوردهای متفاوتی مواجه شود.اما در مقایسه با نقش محمد مخبر در دولت قبل باید گفت از یکسو ارتباط  با قدرت، مولفه‌ای بود که او را در عین در حاشیه بودن به مرکز تعادل در دولت سیزدهم بدل کرده بود. عدم حضور او نیز در انتخابات ریاست‌جمهوری نشان داد حلقه‌های تعادل وابسته به قدرت او از سیاست‌ورزی شخصی‌اش پررنگ‌تر بوده است. در سه سال گذشته که تندروها در مراحل مختلف وارد گود سیاست شدند، او توانست با کمتر سخن گفتن و ارائه تصویری اقتصادی از خود، حاشیه‌های سیاست را به اعضای دیگر کابینه واگذارد و از خود چهره‌ای تکنوکرات در اتصال با اصولگرایان و قدرت بسازد که همچنان مورد اعتماد باشد. با این وجود انتخاب محمدرضا عارف چنین خصلت‌هایی را با خود ندارد. گرچه او احتمالا به عنوان یک چهره با نماد اصلاح‌طلبانه اما بسیار میانه‌رو و اخلاق‌مدار محسوب می‌شود اما مخالفانی در بدنه اصلاح‌طلبی و میانه‌روها دارد که گاهی او را گزینه مناسبی برای معاونت رئیس‌جمهور نمی‌دانستند. در دو فرضیه، حضور عارف در فضای قطبی‌شده سیاست هزینه‌ها و فوائدی به دنبال خواهد داشت: در وهله اول، حضور عارف در اولین حکم مسعود پزشکیان به معاون اول آرامش بخش برای اصولگرایان خواهد بود. این پیام مستقیم از اخلاق‌مداری در سیاست از عارف چهره‌ای خواهد ساخت که احتمالا گوش شنوای نقدهای تند و تیز در آینده باشد. اما این گوش شنوا در مقابل انتقادات درون‌گروهی نیز باید پاسخ‌گو باشد.
میانه‌روی در قبال تحول‌خواهان!
عارف میانه‌رو نامی را با خود به نهاد ریاست‌جمهوری خواهد برد که پیوند ماهوی و موضوعی با اصلاح‌طلبان خواهد داشت، اصلاح‌طلبانی که بخش بزرگی از آنها حالا تحول خواه هستند و حضور او را آینه خود در نهاد خواهند دید. از این رو مطالبات تحول‌خواهان در برابر نقشی که او در معاونت بر عهده خواهد گرفت، فراز و نشیب دارد. اگر معاون اولی محمدرضا عارف نماد تعادل باشد و از او یک چهره کاریزماتیک در این مسیر بسازد، نقش موثرتر و پربازخوردتر را دیگرانی بازی خواهند کرد که در معاونت‌های اقتصادی و سیاسی قرار می‌گیرند. در این‌حال اگر او در حوزه‌های تاثیرگذار ورود تمام قد داشته باشد، احتمالا از دو سو محل نقد خواهد بود. اما گمانه بر این است، همانگونه که رئیس‌جمهور در اولین دیدار خود بعد از پیروزی به سراغ محمد رضا عارف رفت، بیش از پررنگ شدن معاون اول در اجرا، عارف خصوصیات تعادلی پزشکیان را در کفه سیاست میزان خواهد کرد.
نزدیکی اسمی به اصلاحات
در عین حال برخی نیز اینگونه تحلیل کرده‌اند که با آمدن عارف به کابینه، دولت پزشکیان دولت سوم روحانی نخواهد بود و احتمال تصدی طیب‌نیا برای معاونت اقتصادی یا وزارت اقتصاد بیشتر است. در همین حال گزینه جهانگیری هم با آمدن عارف برای وزارت نفت قوت گرفته است. این آرایش نشان می‌دهد پزشکیان انتظار دارد که در قلب اجرا، میانه‌روی اصلاح‌طلبانه را به جای گزینه‌های تکنوکرات تقویت کند و بخش نرمی از سیاست را به نمایش بگذارد. این گمانه زمانی تقویت می‌شود که در روزهای گذشته بارها مسعود پزشکیان بر هماهنگی با رهبر انقلاب در آرایش نهایی کابینه و اجرای سیاست‌های کلی نظام با همگرایی تاکید کرده است. محمدرضا عارف با تجربه احتمالا به دور از سیاسی‌کاری، توازن میان جوانان و باتجربه‌های سیاست را تامین خواهد کرد، همانگونه که ارتباط کیفی اجرای سیاست‌های بالادستی را در هماهنگی با قدرت مورد نظر قرار خواهد داد. با این وجود او کار آسانی در پیش نخواهد داشت چرا که نقدهای درونی از سوی اصلاح‌طلبان و میانه‌روها در قبال خواسته‌های ترقی‌خواهانه‌ای چون آزادی‌های اجتماعی، رفع فیلترینگ و مباحث مرتبط با حجاب او را در مرکز مطالبه قرار می‌دهد. انتخاب هوشمندانه مسعود پزشکیان از یکسو بار نقدها را بر گرده او خواهد گذاشت، از سوی دیگر موازنه در خاستگاه تندورهای دو طرف را به او محول خواهد کرد. با این وجود در گام اول به نظر می‌رسد همه جناح‌ها از حضور عارف استقبال کردند. اصولگرایان رضایت دادند و اصلاح‌طلبان با اعلام خصوصیات و تجربیات او سعی کردند این انتخاب را متناسب با وضعیت و مثبت ارزیابی کنند، نکته‌ای که با زمزمه‌ها و نقدهای گذشته آنان در زمان انتخابات کمی متفاوت به نظر می‌رسید.
واکنش طیب‌نیا؛ گزینه معاون اولی
علی طیب نیا از اعضای ستاد انتخاباتی مسعود پزشکیان که خود یکی از گزینه‌ةای معاون اولی بود، در پی انتصاب محمدرضا عارف به عنوان معاون اول رئیس جمهوری دولت چهاردهم در ویدیویی اظهار کرد: ضمن تبریک به جناب آقای دکتر عارف بابت پذیرش مسئولیت معاون اولی جناب آقای دکتر پزشکیان، لازم می‌دانم این نکته را بگویم که من به دلایل شخصی در حال‌حاضر آمادگی پذیرش این مسئولیت را نداشتم ولی از روز اول در کنار آقای پزشکیان بودم و تا روز آخر خواهم بود.
جلسه بسیار خوبی با عارف و طیب نیا داشتیم
رئیس شورای راهبری کابینه دولت چهاردهم گفت: بسیار خرسندم که دوست ۴۵ ساله و برادر بزرگوارم جناب آقای دکتر رضا عارف، دانشمند برجسته و سیاستمدار پرتجربه، پاکدست و معتدل مسئولیت معاون اولی را پذیرفته‌اند.رئیس شورای راهبری کابینه دولت چهاردهم نوشت:امروز در حضور ریاست محترم جمهوری جلسه بسیار خوبی با دکتر عارف و دکتر طیب‌نیا و دوستان دیگر داشتیم و آخرین تصمیمات شورای راهبری و دیگر تحولات را بررسی کردیم.
پیام انتصاب عارف
همچنین یک فعال سیاسی اصلاح طلب نوشت: امید است عقلانیتی که در پشت اولین انتصاب نهفته است در انتخاب‌های دیگر اعضای کابینه هم جلوه‌گر شود.انتصاب محمدرضا عارف به عنوان معاون اول، در کنار همه محاسنی که دارد نشان داد فهرست‌هایی که در روزهای اخیر منتشر می‌شد، چقدر از واقعیت دور بود.
معرفی عارف پیام خوبی ندارد
در همین‌حال به رغم استقبال بسیاری از اصولگرایان اما انقلت‌های رسایی هم در نوع خود جالب توجه بود. نماینده مجلس در شبکه اجتماعی ایکس گفت: معرفی آقای عارف با وجود ویژگی‌های شخصیتی، از آنجا که سه سال از آقای پزشکیان مسن‌تر است، پیام خوبی ندارد.انتظار این بود رئیس جمهور محترم برای تحقق وعده‌هایی که داده‌اند، از میان چهره‌های هم‌سو با خودش، معاون اولی چابک و پرانرژی معرفی کنند. امیدوارم کابینه کاری، جوان و پرانگیزه معرفی شود.
عارف اصولگرا و ارزش‌گراست
با این وجود گنجی، مشاور زاکانی در واکنش به به انتخاب عارف به عنوان معاون اول نوشت: انتخاب درستی بود. بنده عارف را اصولگرا به معنای پایبند به اسلام سیاسی و انقلاب اسلامی می‌دانم. او یک ارزش‌گراست. هم بخشی از اصلاح‌طلبان به خاطر تعلقاتش به نظام نوشتند که او اصلاح طلب نیست.بنده عارف-پزشکیان را اصولگرا به معنای پایبند به اسلام سیاسی و انقلاب اسلامی می دانم.اما ابطحی معتقد است که عارف در عین‌حال که قدرت اجرایی بالایی دارد، یک اصلاح‌طلب تمام عیار است. او گفته است: عارف قدرت اجرایی بی‌سروصدا و بالایی دارد. از بن دندان اصلاح‌طلب است و توانایی به کار‌گیری همه توان کشور، برای حل مشکلات مردم دارد. او وزانت اداره دولت را دارد و به پزشکیان فرصت بیشتری می‌دهد که بتواند برنام‌ های کلان خود را دنبال کند. به تجربه و خطا نیاز ندارد. واقعا من و همکارانش در طول این سال‌های دوستی بر سعه صدر، بی‌توجهی به حواشی، باور به مردم، آرامش، داشتن سواد علمی و فنی و تیزهوشی ویژه‌اش می‌توانیم گواهی دهیم.