چاپ کارت‌پستال در ایران از چه زمانی آغاز شد؟

مصطفی ده‌پهلوان در«شب کارت‌پستال‌های تاریخی ایران» با اشاره به اهمیت کارت‌پستال‌های قدیمی و تاریخی و اسناد تصویری نابی که از زندگی گذشتگان ما به جا مانده گفت:حتماً می‌دانید زندگی روزمره از نگاه باستان‌شناسی یعنی چه؛ ما باستان‌شناسان در تل‌های خاک دنبال همین زندگی روزمره می‌گردیم. یافته‌های مفقود و مشکوکی که زیر کلنگ باستان‌شناسان به سختی دیده می‌شود و باید آنها را بازسازی کنند و اگر این اسناد تاریخی را نداشته باشیم کارمان در دوران معاصر نیز دشوار خواهد بود چه رسد به دوران باستان.
او با اشاره به اینکه مجموعه‌داران ایرانی نظیر استاد منوچهر لطفی، رییس انجمن مجموعه‌داران کشور پاسداران واقعی میراث این سرزمین هستند که قدردان زحمات آنها هستیم، افزود: در این میان باید یادی کنیم از کرامت‌الله نیّر که سال ۱۳۴۱ از دانشگاه تهران فارغ‌التحصیل شد و قفل‌های قدیمی جمع‌آوری می‌کرد، زمانی‌که هیچ فرد و نهادی به فکر جمع‌آوری این اشیاء نبود.او گفت: در موزه مقدم نیز استاد محسن مقدم و همسرش سلما کویومجیان، کارت پستال‌های زیادی ارسالی از دوستانشان در اروپا جمع‌آوری کردند که نکات ریز و جالبی در پشت هر یک به چشم می‌خورد و تک تک نیاز به پرداختن و موشکافی دارد که قطعاً هر چه کهنه‌تر شوند بر ارزش‌شان افزوده خواهد شد.رئیس پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری افزود:کمتر مجموعه‌داری را سراغ دارم که اگر پژوهشگری عکسی از او بخواهد در اختیارش نگذارد ولی اگر سراغ یک موزه بروید به سختی عکس آثار را در اختیار شما می‌گذارند و اگر این کار را هم انجام دهند آنقدر کیفیت عکس پایین است که نمی‌توانید از آن استفاده کنید و من این را به دفعات دیده‌ام. ازاین‌رو قدردان تمامی مجموعه‌داران به ویژه مهرداد اسکویی هستیم که مجموعه‌شان را که به سختی همانند فرزندانشان کنار هم جمع آورده‌اند در اختیار ما می‌گذارند.او در ادامه با اشاره به انتشار برخی عکس‌های آلبوم‌خانه کاخ گلستان در روزهای اخیر و عکس‌هایی که بازماندگان رولان دو مکنم از کاوش‌های شوش منتشر کردند، تصریح‌کرد: پژوهشگران تشنه این اطلاعات هستند.ده‌پهلوان ابراز امیدواری کرد: بتوانیم درمجموعه موزه‌های وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی به سمتی حرکت کنیم که درهای مخازن را بر روی پژوهشگران باز کنیم زیرا که آنها تشنه این اطلاعات هستند.مهرداد اسکویی، فیلم‌ساز و پژوهشگر ایرانی هم در شب کارت‌پستال‌های تاریخی ایران به پیشینه چاپ و نشر کارت پستال تصویری در جهان و ایران پرداخت و با اشاره به پیشینه چاپ و نشر کارت‌پستال مصور در جهان گفت:آنگونه که از شواهد برمی‌آید،قدیمی‌ترین کارت‌پستال مصور جهان یک نسخه با طراحی و رنگ‌آمیزی دستی است که در سال ۱۸۴۰ از امریکا به لندن برای یک نمایشنامه‌نویس و رمان‌نویس به نام تئودورک ارسال شده است، با این حال نخستین کارت‌پستال‌های تصویری از سوی ارتش چاپ شد و در خدمت آن قرار گرفت تا حس وطن‌دوستی را به غلیان آورد.او در تشریح پیشینه چاپ و نشر کارت‌پستال تصویری در ایران گفت:رفته رفته کشورهای بیرون از جهان غرب هم گام به عصر طلایی کارت پستال‌های مصور نهادند؛ایران دوره مظفری نیز به این جریان پیوست و علاوه بر ناشران خارجی و ایرانی دولت قاجار هم اقدام به نشر کارت پستال تصویردار کرد.در دوران مشروطه‌خواهی و به‌خصوص ماه‌های مبارزه و مقاومت مردم تبریز برای دفاع از مشروطه، عکس به عنوان ابزار آگاهی از اخبار کشور مورد استقبال مردم قرار گرفت و تکثیر عکس‌های آن دوره از طریق کارت‌پستال کاربست سیاسی به آنها بخشید.این تهیه کننده و چهره فرهنگی کشور، پیرامون وضعیت انتشار کارت‌پستال‌ها خاطرنشان کرد:از سه دهه پایانی سلطنت قاجار ناشران مختلف خارجی و داخلی کارت‌پستال‌های تصویری با موضوع ایران منتشر می‌کردند. نخستین ناشر خصوصی کارت‌پستال در ایران، احتمالاً تجارت‌خانه کاشانی بود این تجارت‌خانه در سال ۱۲۷۲شمسی باربر با ۱۸۹۳میلادی توسط آقا سید عبدالرحیم کاشانی در تهران تأسیس شد. آقا سید عبدالرحیم پرکارترین ناشر کارت‌پستال در دوره قاجار بود.شیوه کار او در زمینه تولید و نشر کارت‌پستال تفاوت چندانی با شیوه کار دیگر ناشران هم عصرش نداشت. تصاویر کارت‌پستال‌هایش معمولاً از میان عکس‌های عکاسان حرفه‌ای برمی‌گزید و گاه از نقاشان معاصرش می‌خواست موضوعاتی را نظیر مشاغل یا چهره مشاهیر برایش نقاشی کنند.اسکویی افزود:یکی دیگر از موسسات نشر و فروش کارت‌پستال در تهران دوره قاجار کتابفروشی شیخ حسن بود این کتابفروشی در انتهای خیابان ناصریه زیر عمارت شمس‌العماره قرار داشت و پاتوق بسیاری از کتاب دوستان و روشنفکران مهم آن روزگار بود.شیخ حسن به نشر کارت‌پستال هم می‌پرداخت اما در مقایسه با سایر ناشران آن دوره کم‌کار بود.موسسه شناخته شده دیگری که در تهران به نشر و فروش کارت‌پستال می‌پرداخت مغازه گلستان بود.بانیان این مغازه مراد بن ابراهام شالم و برادرش اشر بن ابراهام شالم هر دو از کلیمیان تهران و به گمان زیاد از فارغ التحصیلان مدرسه نوبنیان آلیانس بودند.