دیپلمات سابق ایران فشار اروپاییها بر ایران و تصویب قطعنامه جدید را تحلیل کرد
زمینهچینی برای کلید زدن مکانیسم ماشه
قطعنامه تروئیکا در شورای حکام اژانس، چالش جدیدی پیش روی ایران گذاشته است. ماجرا اما زمانی پیچیده تر شد که سه کشور اروپایی یعنی آلمان، فرانسه و انگلیس طی نامه ای به شورای امنیت مدعی نقض برجام توسط تهران شدند. پس از صدور قطعنامه، تروئیکا ضمن ارسال نامهای به شورای امنیت، تخلفات ادعایی ایران را بر شمردند؛ چقدر تا اسنپ بک فاصله داریم؟ ایا این اقدامات، زمینهسازی برای اتفاقی خطرناک نیست؟
کوروش احمدی، تحلیلگر مسائل بینالملل در این باره معتقد است: در این نامه که سه کشور اروپایی در ۳ ژوئن به دبیرکل و رئیس شورای امنیت نوشتهاند، ادعاهای مورد اشاره در گزارش اخیر مدیرکل آژانس تکرار شده و در انتهای آن گفته شده که با توجه به نزدیک شدن تاریخ انقضای قطعنامه ۲۲۳۱ بسیار نگراناند. این کار میتواند حاکی از نوعی تدارک و زمینه چینی در ارتباط با مکانیسم ماشه برای بازگرداندن قطعنامههای سازمان ملل علیه ایران باشد. البته این اولین اقدام از این نوع نیست. آنها در ۱۴ نوامبر ۲۰۲۳ نیز نامه مشابهی نوشته و جزئیاتی را در مورد برنامه هستهای ایران به نظر شورای امنیت رسانده و همزمان ادعاهایی مبنی بر عمل به تعهدات خودشان ذیل برجام را مطرح کرده بودند.وی در گفتوگو با انتخاب میگوید: هدف این دو اقدام فعلا چیزی جز اعمال فشار و البته هشداری تلویحی و ضمنی در مورد اقدام بعدی نیست. در این رابطه اشاره سه کشور در نامه راجع به انقضای قطعنامه ۲۲۳۱ در ۱۸ اکتبر ۲۰۲۵ نیز مهم است چرا که در آن تاریخ امکان مکانیسم ماشه هم منقضی میشود. اقدامات که سه کشور اروپایی در روزهای اخیر و پیش از آن انجام دادهاند، به ویژه قطعنامهای که به تصویب شورای حکام آژانس رسید، میتواند با هدف فراهم کردن تدریجی شرایط سیاسی و حقوقی لازم برای فعال کردن مکانیسم ماشه یا اسنپ بک در آینده باشد. وضعیت عمومی و سیاسی در منطقه طی ۱۷ ماه آینده هم مهم است و البته با توجه به برقراری تماس بین ایران و آمریکا این امکان که در این فاصله راه حلی برای مشکل یافته شود نیز وجود دارد. با توجه به اینکه آمریکا آشکارا با خروج از برجام در می۲۰۱۸ مقصر قطعی وضعیت پیش آمده است، ممکن است غرب طی ۱۷ ماه آینده دست به اقدامات بیشتری از این دست برای توجیه توسل احتمالی به مکانیسم ماشه بزند. در این فاصله، همزمان غرب نگران واکنش ایران خواهد بود که میتواند از جمله شامل تشدید بیشتر فعالیتهای هستهای و احیانا تهدید به تغییر “دکترین هستهای” و خروج از پیمان منع گسترش باشد.وی میافزاید: بعید میدانم غربیها اجازه دهند که قطعنامه ۲۲۳۱ منقضی شود بدون اقدامی برای بازگرداندن قطعنامههای سابق سازمان ملل. این اقدام اگر انجام شود، ما را به سر خانه اول یعنی قبل از شروع مذاکرات برجام بر میگرداند که در شرایط کنونی و با توجه به ظرفیتهای موجود و شرایط بحرانی در منطقه حاوی مخاطراتی خواهد بود. نباید تصور کرد که اروپا و آمریکا حداکثر فشاری را که میتوانستهاند وارد کنند، تا کنون وارد کردهاند. تشدید بحران اگر چه خساراتی را نیز متوجه غرب خواهد کرد، اما ظرفیت اقتصادی و دیگر امکانات آنها قابل مقایسه با ما نیست. نیازهای ایران تنها محدود به تأمین ارزاق عمومی نیست. سرمایهگذاریهای مهمی در بسیاری از حوزهها سالها است که به تعویق افتاده و تأخیر بیشتر میتواند لطمه بزرگی به زیرساختها بزند. فکر میکنم ایران باید انجام اقدامات لازم برای جلوگیری از ایجاد زمینههای حقوقی و سیاسی جهت توسل غرب به مکانیسم ماشه را جدی بگیرد.