«اختلاس» مهم‌ترین مصداق فساد

همدلی| مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی به بررسی مهم‌ترین مصادیق فساد از دید حاکمیت و مردم و همچنین از نظر فراوانی رخداد فساد پرداخته است. طبق این پژوهش در حالی‌که «فساد» از نظر فراوانی رخداد بیشترین تعداد را دارد، اما حاکمیت و مردم به اختلاس به عنوان بزرگترین منشا فساد می‌نگرند.
به گزارش همدلی و طبق این گزارش، فساد اقتصادی عموما شامل سوءاستفاده از قدرت به منظور منافع شخصی، اغلب از طریق ابزارهای غیرقانونی مانند رشوه و اختلاس صورت می‌گیرد. این سوءاستفاده از قدرت می‌تواند به دور زدن رویه‌های قانونی و فرسایش روابط اجتماعی منجر شود.
فساد اداری معمولا در بدنه دولت و کارمندان میانی و رده پایین اتفاق می‌افتد. رشوه دادن که رایج‌ترین فساد در سیستم اداری تلقی می‌شود، معمولا عملی انفرادی است و منافع آن نیز منحصر به رشوه‌دهنده است. فساد اداری با هدف دور زدن قانون انجام شده و جرم محسوب می‌شود. در مقابل اما فساد سیاسی یا نفوذ به دولت یا مجلس با هدف رانت‌جویی و انحراف در تخصیص منابع در سطوح بالای سیاستی و تصمیم‌گیری اتفاق می‌افتد. این نوع از فساد معمولا با همکاری و تبانی افراد یا گروه‌های قدرتمند صورت می‌گیرد.
بنا بر پژوهش بازوی تحقیقاتی مجلس، فقر اقتصادی و نابسامانی‌های درآمدی کارکنان سازمان‌ها منجر به وضعیتی می‌شود که کارمندان دولت اقداماتی را انجام دهند تا بتوانند معاش خود را تأمین کنند.
مرکز پژوهش‌های مجلس دلایل وجود فساد در نظام سلامت کشور را پیچیده بودن نظام‌های مراقبت سلامت ملی عنوان کرده که اغلب ترکیبی از ارائه‌دهندگان عمومی و خصوصی و گروه‌های جمعیتی متفاوت (بیماران، ارائه‌دهندگان، بیمه‌گران، مدیران، توزیع‌کنندگان و سیاست‌گذاران) را شامل می‌شوند. دلیل دیگر ماهیت گسترده بودن زنجیره ارائه خدمات مراقبت سلامت و مشارکت افراد و بخش‌های مختلف است که مستعد بروز فساد هستند.
در تحقیق حاضر، مرکز پژوهش‌های مجلس از شاخص‌های مرکزیت درجه، مرکزیت بینابینی، مرکزیت نزدیکی و شاخص‌های محوریت و مرجعیت به منظور رتبه‌بندی مصادیق فساد و عاملین فساد استفاده کرده است. با توجه به یافته‌های این تحقیق، «اختلاس» که از مصادیق فساد اقتصادی است، از نظر مردم و حاکمیت مهم‌ترین مصداق فساد در کشور تلقی می‌شود ولی «رشوه»، «پارتی‌بازی»، «رانت‌خواری» و «گران‌فروشی» مصادیقی از فساد هستند که از نظر مردم و فراوانی رخداد آنها مشترک هستند.