بایدن در دام جنگ؟

همدلی| گلناز پناهی:ساعاتی پس از تصویب قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل که در آن از حوثی‌ها خواسته شد به حملات خود علیه کشتی‌های تجاری در دریای سرخ پایان دهند، بمباران مناطق استراتژیک یمن آغاز شد. این حمله نمی‌توانست غافلگیرانه به حساب آید؛ چون یمنی‌ها با توجه به قطعنامه شورای امنیت که روسیه و چین به آن رأی ممتنع دادند، خود را برای شروع جنگ تازه به‌گونه‌ای که بامداد‌جمعه(دیروز) رخ داد، آماده کرده بودند. علاوه‌براین تهدیدهای واشنگتن و لندن در روزهای پیش از این علیه حوثی‌ها، برای بسیاری از ناظران این امر را قابل پیش‌بینی کرده بود که دامنه جنگ غزه سرانجام به دریای سرخ و بلکه در آینده‌ای نزدیک به سراسر منطقه گسترش یابد. اما آیا براساس آنچه «جوبایدن» گفته است؛ حملات هوایی علیه مناطق استراتژیک یمن، اقدامی بازدارنده است که می‌خواهد حوثی‌ها را از ادامه حملاتشان به نفتکش‌های تجاری در دریای سرخ بازدارد؟ یا نقطه عطف تازه‌ای است از ادامه جنگ غزه که ممکن است دامنه آن تا خلیج فارس و دریای عمان نیز کشیده شود.
آمریکائیان اصرار بر مفهوم «بازدارندگی» در اقدام مشترک خود با بریتانیا در حمله هوایی به یمن دارند که از یک سو، حوثی‌ها را خطاب قرار داده و از سوی دیگر تهران را که به زعم آنها، اصلی‌ترین حامی نه تنها حوثی‌ها، بلکه حماس، جهاد اسلامی، حزب‌الله لبنان و گروه‌های شیعه عراقی است. اما آنچه می‌تواند اقدام به اصطلاح بازدارنده امریکا- بریتانیا را با نتیجه روشن روبرو کند، واکنشی است که حوثی‌ها پس از تحمل حملات هوایی سنگین جمعه (دیروز) تحمل کرده‌اند. همچنین موضعی که تهران در برابر سیاست گام به گام واشنگتن برای محدود سازی تهران در منطقه اتخاذ خواهد کرد.  تا زمان تنظیم این گزارش تحلیلی، هنوز حوثی‌ها جز اعلام تهدیدبرای گسترش حملات خود به اهداف آمریکائیان و بریتانیا در دریای سرخ، واکنش عملی روشنی نداشته‌اند. تهران نیز تنها به محکوم کردن اقدام ایالات متحده و بریتانیا بسنده کرده و آن را نقض حاکمیت دولت یمن خوانده است.اگرچه روسیه نیز خواستار نشست فوری شورای امنیت سازمان ملل شده است.  ساعت‌های پیش رو ( ونه حتی روزهای آینده)برای همه طرف‌ها تعیین کننده خواهد بود؛ واکنش عملی حوثی‌ها می‌تواند به شعله‌ور شدن جنگی بینجامد که به طور مشخص ایالات متحده را وارد جنگ ناگزیر در ادامه جنگ غزه کند. همچنین تهران نیز که تاکنون کوشیده تنش روابط خود را با واشنگتن زیر خط جنگ مدیریت کند، برای خود خطوط قرمزی را تعیین کرده که براساس درک خود از تنش‌های جاری واکنش نشان می‌دهد. به نظر می‌رسد تهران همچنان خواستار بالا گرفتن تنش تا نقطه جنگ نیست؛ همانگونه که دولت «جوبایدن» نیز به رغم تنش‌هایی چون توقیف کشتی تجاری اخیر از سوی نیروی دریایی ایران، واکنشی احتیاطی از خود بروز داده است. با این حال نمی‌توان آینده نزدیک را به روشنی پیش بینی کرد، در حالی که ترجیع‌بند همه اتهام‌ها و اعتراض‌های غرب در باره گروه‌های مقاومت و جنگ غزه، نام ایران است. منطقه آبستن اتفاقات بزرگ است.
تکرار اتهام‌ها علیه تهران
نمایندۀ آمریکا در شورای امنیت سازمان ملل پنج‌شنبه مدعی شد؛ ایران منشاء حملات حوثی‌ها در دریای سرخ است و قویاً در آنها دست دارد. «آنتونی بلینکن» وزیر امور خارجۀ آمریکا در این ادعا تصریح کرده است که حکومت ایران سرمنشاء رشته حملات حوثی‌ها در دریای سرخ است و این حملات از حمایت‌های فنی، تجهیزاتی و اطلاعاتی ایران برخوردارند. فرماندهی ارتش آمریکا در منطقه نیز در ادامه اتهام‌هایی چنین مدعی شده است: “حوثی‌ها با استفاده از پهپادها، موشک‌های کروز و بالستیکی حملۀ پیچیده و طرح‌ریزی شده توسط ایران را در جنوب دریای سرخ به اجرا گذاشتند.”
باران اتهام‌ها علیه تهران
شورای امنیت سازمان ملل پنج‌شنبه(پریروز) با تصویب قطعنامه‌ای خواستار توقف فوری حملات حوثی‌ها در دریای سرخ شد و از همۀ کشورها خواست تحریم تسلیحاتی علیه حوثی‌ها را رعایت کنند. قطعنامۀ شورای امنیت با یازده رأی موافق و چهار رأی ممتنع (روسیه، چین، الجزایر و موزامبیک) به تصویب رسید.
بر اساس آخرین گزارش کارشناسان شورای امنیت، حوثی‌ها توانایی‌های نظامی زمینی و دریایی خود را به طرز چشمگیری تقویت کرده‌اند. این گزارش می‌افزاید که حوثی‌ها هم‌اکنون دارای زیردریایی و زرادخانۀ مهمی از موشک‌های بالستیکی و پهپادهای رزمی هستند.
نمایندۀ آمریکا در شورای امنیت، لیندا توماس-گرینفیلد، در پی تصویب این قطعنامه، بر در ادامه اتهام‌ها علیه تهران، حمایت‌های مالی و لجستیکی جمهوری اسلامی ایران از حوثی‌های یمن را شدیداً محکوم کرد و گفت : “نباید منشاء مسئله را نادیده بگیریم...می دانیم که ایران در طرح‌ریزی عملیات [حوثی‌ها] در دریای سرخ قویاً دست دارد.” وی در ادامه با اشاره به مخاطرات اشاعۀ جنگ در خاورمیانه از جمهوری اسلامی ایران خواست که تصمیم خود را بگیرد.
آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجۀ آمریکا نیز در جریان سفر منطقه‌ای خود در بحرین جمهوری اسلامی ایران را متهم کرد که از حملات حوثی‌ها در دریای سرخ حمایت و آنها را تشویق می‌کند.
وی گفت که حکومت ایران سرمنشاء رشته حملاتی در دریای سرخ است. وی در ادامه گفت که این حملات از حمایت‌های فنی، تجهیزاتی و اطلاعاتی ایران برخوردارند. به نظر می‌رسد چنین اتهام‌هایی در هم‌سویی با القاء گری‌هایی باشد که تل‌آویو علیه تهران انجام می‌دهد. سه شنبه گذشته «یوآو گالانت»وزیر جنگ اسرائیل، در ملاقات با آنتونی بلینکن خواستار تشدید فشارها بر ایران و اتخاذ تدبیری اساسی برای جلوگیری از اشاعۀ جنگ در منطقه شد.ساعاتی بعد نیروی دریایی ارتش‌های آمریکا و بریتانیا در منطقه گفتند بزرگترین حملۀ پیچیدۀ موشکی و پهپادی حوثی‌ها در دریای سرخ را دفع کردند و بار دیگر جمهوری اسلامی ایران را به دست داشتن در این حمله متهم کردند. فرماندهی ارتش آمریکا در خاورمیانه (سنتکام) با پیچیده خواندن این حمله افزود که روی‌هم هجده پهپاد و سه موشک بالستیکی حوثی‌ها توسط جنگنده‌های آمریکایی و سه ناو آمریکایی و بریتانیایی در منطقه رهگیری و ساقط شدند. فرماندهی ارتش آمریکا در بیانیۀ خود مدعی شد که هیچ تردیدی دربارۀ دست داشتن ایران در حملات حوثی‌ها وجود ندارد. بیانیه تصریح کرده بود: “حوثی‌های تحت حمایت ایران با استفاده از پهپادها، موشک‌های کروز و بالستیکی حملۀ پیچیده و طرح‌ریزی شده توسط ایران را در جنوب دریای سرخ به اجرا گذاشتند.”
روزنامۀ انگلیسی تلگراف نیز به نقل از “منابع دفاعی” مدعی شد که دویست نفر از حوثی‌های یمن توسط سپاه پاسداران در دانشگاه علوم و فنون دریایی زیباکنار در شمال ایران آموزش نظامی می بینند.
بی‌پاسخ نخواهیم گذاشت
به این ترتیب آمریکا و بریتانیا با حمایت استرالیا، کانادا، هلند و بحرین، اهداف حوثی‌ها در یمن را مورد هدف قرار دادند. بایدن گفت او دستور حمله به حوثی‌ها را صادر کرده است. حوثی‌ها در پی این حمله اعلام کردند ؛ ٥ تن از نیروهای این گروه کشته و ٦‬ نفر دیگر زخمی شده‌اند.
«یحیی سریع» سخنگوی نظامی حوثی‌های یمن، گزارش بالا را ارائه داد. سخنگوی ارتش حوثی‌ها، در پیام ویدئویی خود همچنین با اشاره به اینکه ، ۷۳ حمله، ۵ منطقه از سرزمین تحت کنترل حوثی‌ها در یمن را هدف قرار داده، تصریح کرد که «مسئولیت کامل این تجاوز جنایتکارانه» بر عهده آمریکا و بریتانیا بوده و این حملات «بی پاسخ و بدون مجازات نخواهد ماند.»ارتش آمریکا و بریتانیا، در حمله گسترده خود که با استفاده از موشک‌های تاماهاوک، زیردریایی، کشتی‌های جنگی و جت‌های جنگنده انجام شد، ده‌ها مکان مورد استفاده حوثی‌ها را بمباران کردند. بنا بر اعلام فرماندهی خاورمیانه نیروی هوایی ایالات متحده، طی این حملات، بیش از ٦‬٠ هدف از جمله «مراکز فرماندهی و کنترل، انبارهای مهمات، سیستم‌های پرتاب، تاسیسات تولید و سیستم های راداری دفاع هوایی»، در ١٦‬ نقطه از یمن هدف قرار گرفته است.جو بایدن، رئیس جمهور ایالات متحده،  در بیانیه‌ای، گفت:«این حملات در پاسخ مستقیم به حملات بی‌سابقه حوثی‌ها علیه کشتی‌های بین‌المللی در دریای سرخ، از جمله استفاده از موشک‌های بالستیک ضد کشتی برای اولین بار در تاریخ، صورت گرفته است.»
احتمالات در باره آینده تنش تهران - واشنگتن
«برنارد هایکل» استاد و پژوهشگر مسائل خاورمیانه در دانشگاه پرینستون، در گفت‌وگو با هفته‌نامۀ فرانسوی «اکسپرس» حملۀ مستقیم ایالات متحد آمریکا به حوثی‌های یمن را تقریباً اجتناب ناپذیر دانسته و با اشاره به ترور «العاروری» و دیگر رهبران حماس و همچنین «رضی موسوی» در سوریه، بعید ندانسته که دولت تل آویو در پی اشاعۀ جنگ غزه در خاورمیانه و درگیر کردن مستقیم آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران باشد.هایکل همچنین محتمل دانسته که این رویاوریی مستقیم از طریق حملۀ مستقیم ارتش آمریکا و متحدانش به حوثی‌های یمن صورت بپذیرد.
ایران محکوم کرد
جمهوری اسلامی حمله آمریکا و بریتانیا به مواضع حوثی‌های یمن را محکوم کرد.سخنگوی وزارت امور خارجه ایران گفت: جمهوری اسلامی حملات آمریکا و انگلیس به چند شهر یمن را شدیدا محکوم می‌کند و آن را “اقدامی خودسرانه، نقض آشکار حاکمیت و تمامیت ارضی یمن و نقض قوانین و مقررات و حقوق بین‌الملل” می‌داند.ناصر کنعانی این حملات نظامی را در راستای استمرار حمایت کامل آمریکا و بریتانیا از اسرائیل دانست و گفت این “حملات خودسرانه نتیجه‌ای جز دامن زدن به ناامنی و بی‌ثباتی در منطقه نخواهد داشت.”
او از جامعه جهانی خواست “با واکنش‌ها و اقدامات مسئولانه، از گسترش دامنه‌های جنگ، بی‌ثباتی و ناامنی در منطقه” جلوگیری کنند.
بیانیه ۱۰ کشور
در این حال، آلمان و ۹ کشور دیگر در بیانیه‌ای مشترک از حمله بریتانیا و آمریکا به مواضع حوثی‌ها در یمن حمایت کردند. امضاکنندگان این حملات را دفاع از تجارت جهانی و جان دریانوردان دانستند.این بیانیه می‌گوید که حملات به حوثی‌ها، در دفاع از تجارت جهانی بوده است.
در این بیانیه تاکید می‌شود که این حملات یک اقدام “جمعی” و “دفاع از خود” بوده است. کشورهای امضاکننده در عین حال خواستار “کاهش تنش‌ و بازگرداندن ثبات در دریای سرخ” شده‌اند.این بیانیه مشترک را علاوه بر آلمان کشورهای دیگر شامل آمریکا، بریتانیا، کانادا، استرالیا، هلند، بحرین، کره جنوبی، نیوزلند و دانمارک نیز امضا کردند.
کشورهای امضاکننده در پایان این بیانیه تاکید کرده‌اند: «در مواجهه با تهدیدهای مداوم، ما در دفاع از جان انسان‌ها و حفاظت از جابه‌جایی آزادانه کالا در یکی از مهمترین مسیرهای دریایی جهان تردید نخواهیم کرد.»
چین: “خویشتنداری” کنید
واکنش‌های جهانی به حملات هوایی مشترک آمریکا و بریتانیا به مواضع حوثی‌ها در یمن ادامه دارد.«مائو نینگ» سخنگوی وزارت امور خارجه چین، جمعه(دیروز) در واکنش به این موضوع گفت که کشورش از همه طرف‌های مربوطه می‌خواهد خویشتنداری نشان دهند تا از گسترش درگیری جلوگیری شود.این سخنگو افزود: کشورش آماده است برای کاهش تنش‌ها با همه طرف‌ها ارتباط برقرار کند تا به طور مشترک امنیت این آب‌راه بین‌المللی حفظ شود.
روسیه خواستار نشست فوری شورای امنیت شد
روسیه نیز در واکنش به حمله هوایی آمریکا و بریتانیا به یمن، از شورای امنیت سازمان ملل خواست نشست فوری برگزار کند.وزارت امور خارجه روسیه در بیانیه‌ای حملات آمریکا و بریتانیا به مواضع شبه‌نظامیان حوثی در یمن را محکوم کرد و آن را “بی‌توجهی کامل به قوانین بین‌المللی” دانست.
موضع حمایت‌گرانه فرانسه
فرانسه یمنی‌ها خواست فورا حملات خود را  به کشتی‌های تجاری در دریای سرخ را پس از حملات هوایی آمریکا و بریتانیا متوقف کنند.وزارت خارجه فرانسه روز جمعه ۲۲ دی (۱۲ ژانویه ) با صدور بیانه‌ای ادعایی، حوثی‌ها را مسئول تشدید تنش‌ها دانست.
ادعای بریتانیا
«ریشی سوناک» نخست‌وزیر بریتانیا در بیانیه‌ای حملات هوایی مشترک با آمریکا به مواضع  حوثی‌ها در یمن را “اقدامی برای دفاع از خود” توصیف کرد.جیمز هیپی، وزیر نیروهای مسلح بریتانیا نیز گفت که هدف از این عملیات نظامی، جلوگیری از حملات بیشتر به کشتی‌ها در منطقه از جمله کشتی‌های جنگی بریتانیا بود.او تاکید کرد که باید از تشدید تنش در منطقه اجتناب شود و این حمله هشداری بوده است به حوثی‌ها.هیپی همچنین درباره تاثیر این عملیات گفته است که بزودی مشخص خواهد شد که آیا حملات به کشتی‌ها در چند روز آینده متوقف می‌شود یا ادامه خواهند یافت.جیمز هیپی افزود که بریتانیا در حال حاضر هیچ‌گونه حمله فوری بیشتری علیه حوثی‌ها را برنامه‌ریزی نمی‌کند.
واکنش‌ مقام‌های آمریکایی
سیاستمداران مطرح جمهوری‌خواه و دمکرات حمایت خود را از حملات آمریکا و بریتانیا به مواضع حوثی‌های‌ یمن اعلام کرده‌اند. نمایندگان جمهوری‌خواه به ویژه تاکید کردند که امیدوارند اقدامات بیشتری علیه انجام شود.از جمله نخستین واکنش‌ها، مایکل مک کال، رئیس کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان آمریکا از حزب جمهوری‌خواه با ابراز خشنودی از تصمیم بایدن برای صدور فرمان حمله به مواضع حوثی‌ها ادامه داد: «با این حملات باید بازدارندگی را شروع کنیم.»در عین حال، انتقادهایی از سوی بخش‌هایی از دموکرات‌ها نیز وجود دارد، زیرا جو بایدن رئیس‌جمهور آمریکا قبل از حمله این موضوع را به اطلاع کنگره نرسانده است.گفتنی است جو بایدن در جریان رقابت‌های انتخاباتی سال ۲۰۲۰ از اقدامات مشابه دونالد ترامپ در دوران ریاست جمهوری‌اش انتقاد کرده بود. در آن زمان گمانه‌هایی مبنی بر احتمال درگیری نظامی ایالات متحده با جمهوری اسلامی مطرح شده بود. بایدن در شبکه‌های اجتماعی نوشته بود که “هیچ رئیس جمهوری نمی‌تواند کشور را بدون رضایت آگاهانه مردم آمریکا وارد جنگ کند”.