کارگران مشغول کار نیستند

همدلی|  گروه اقتصادی: آخرین اطلاعاتی که مرکز پژوهش‌های اتاق ایران از وضعیت شامخ در آذر ماه 1402 منتشر کرده از سقوط این شاخص به کمتر از 50 و ورود اقتصاد به منطقه رکود و انقباض حکایت دارد. در این میان برخی از شرکت‌ها با تعطیل شدن خطوط تولید نیز مواجه شده و بسیاری از آنها از کمبود شدید نیروی کار و عدم تمایل نیروی انسانی به کار شکایت دارند.
مرکز پژوهش‌های اتاق بازرگانی ایران هشدار داد که وضعیت فعالیت‌های اقتصادی در آذر ماه امسال به‌طور محسوس تضعیف شده و تداوم این وضعیت می‌تواند رشد اقتصادی در نیمه دوم سال 1402 را به طور قابل توجهی کاهش دهد.
طبق این گزارش، کسب‌وکارها همچنان با کمبود شدید نقدینگی و سرمایه در گردش مواجه هستند و این عامل در کنار عدم تخصیص ارز و مشکل تأمین مواد اولیه باعث شده تا برخی از شرکت‌ها با تعطیل شدن خطوط تولید نیز مواجه باشند.
آخرین نظرسنجی‌ها از فعالان اقتصادی کشور نیز نشان می‌دهد که شاخص مدیران خرید برای کل اقتصاد در آذرماه برای سومین ماه پیاپی روند کاهشی داشته و کمترین مقدار یازده ماه اخیر از بهمن ماه سال 1401 (به‌غیر از فروردین 1402) را به ثبت رسانده است. در میان مؤلفه‌های اصلی شاخص میزان سفارشات جدید مشتریان برای دومین ماه بیشترین کاهش را در مقایسه با سایر مؤلفه‌ها داشته است.
کاهش اجباری تولید در شرکت‌های ایرانی
طبق این گزارش، کمبود شدید نقدینگی و عدم تخصیص سرمایه در گردش برای تأمین مواد اولیه و لوازم موردنیاز، شرایط ضعیف تقاضای داخل و کاهش فروش خارجی باعث شده تا طرف عرضه یعنی تولیدکنندگان و ارائه‌دهندگان خدمات از فعالیت خود بکاهند و بخش صنعت و ساختمان شاهد کاهش بیشتری در فعالیت‌ها بوده‌اند. همچنین مشتریان بعد از فشارهای تورمی متوالی با کاهش قدرت خرید روبه‌رو شده‌اند و شرایط مالی ضعیف‌تر و محدودیت در تقاضای مصرف‌کننده ناشی از افزایش مخارج خانوارها، باعث شده تا تقاضا در تمامی بخش‌های کل اقتصاد کاهش داشته باشد.
تقاضای پایین داخلی و مشکلات متعدد صادراتی
طبق این گزارش، علاوه بر تقاضای ضعیف داخلی، عدم حمایت از صادرات و اعمال قوانین غیرکارشناسانه ناشی از تعهد ارزی و عدم تخصیص ارز، منجر به هزینه تمام‌شده بالای فعالیت‌ها شده و توان صادراتی شرکت‌ها پایین آمده و شاخص به‌خصوص در بخش‌های خدمات و صنعت با شدت بیشتری کاهش داشته است. ضمنا به‌رغم کاهش تقاضا، به دلیل کمبود موجودی مواد اولیه به‌خصوص در بخش صنعت، فعالیت کسب‌وکارها کاهش داشته و شرکت‌ها برای تأمین تقاضای هرچند اندک مشتریان از موجودی انبار استفاده کرده‌اند طوری‌که موجودی محصول نهایی در انبار یا کارهای در حال تکمیل، کمترین میزان پنج ماهه اخیر از مرداد ماه را به ثبت رسانده است.
بر اساس داده‌های به‌دست‌آمده از بنگاه‌های بخش صنعت، شامخ گروه صنایع در بیشتر رشته فعالیت‌ها با کاهش همراه است و همچنان رکود در تقاضای اکثر فعالیت‌ها وجود دارد. در میان مؤلفه‌های اصلی شاخص موجودی مواد اولیه بیشترین کاهش را داشته است. همچنین شاخص مقدار تولید در آذرماه کمترین میزان چهارماهه از شهریور را به ثبت رسانده است. کاهش سفارشات از یک‌سو و کمبود نقدینگی، عدم تخصیص ارز و تسهیلات سرمایه در گردش بانک‌ها از سوی دیگر، باعث شده تا بسیاری از شرکت‌ها، برخی از خطوط تولید را تعطیل کرده و با ظرفیت‌های پایین‌تر از توان خود فعالیت کنند.
کاهش تجارت ایران با دنیا و کشورهای همسایه
طبق این گزارش، شاخص میزان صادرات کالا در مقایسه با آبان ماه با شدت بیشتری کاهش داشته و به کمترین میزان سه ماه اخیر رسیده است تا نشان‌دهنده ششمین ماه متوالی کاهش صادرات صنعتی باشد. بخشی از کاهش صادرات به دلیل قیمت تمام‌شده بالای محصولات و قوانین نادرست مربوط به تعهد ارزی است، به‌خصوص آن دسته از شرکت‌هایی که مواد اولیه خود را با ارز بازار آزاد تأمین می‌کنند که باعث شده تا در نهایت توان صادراتی پایین آمده و صادرات به‌صرفه نباشد. همچنین سیاست‌هایی که منجر به عدم‌حمایت از صادرات شده تجارت حتی با کشورهای همسایه را نیز کاهش داده است.
بیکاران قید اشتغال در بنگاه‌های اقتصادی را زده‌اند
در بخش دیگری از این گزارش می‌خوانیم: شاخص میزان استخدام نیروی کار در مقایسه با ماه گذشته کاهش داشته و بیشترین نرخ کاهش 21 ماه گذشته از اسفند 1400 (به‌غیر از فروردین 1402) را به ثبت رسانده است. در شرایطی که برخی شرکت‌ها به دلیل نگرانی از ادامه روند کاهشی تقاضا در ماه‌های آتی و کمبود شدید مواد اولیه ناچار به تولید در ظرفیت‌های پایین و تعدیل نیروی انسانی هستند، برخی دیگر از شرکت‌ها نیز با کمبود شدید نیروی کار به دلیل عدم تمایل نیروی کار آماده به اشتغال در شرکت‌های تولیدی یا مهاجرت نیروی کار، متأثر از شرایط اجتماعی-اقتصادی روبه‌رو هستند که باعث کاهش سریع‌تر در شاخص میزان استخدام شده است.