مناظره داغ

همدلی| برنامه تلویزیونی «شیوه» در شبکه چهار سیما با موضوع حکمرانی اقتصادی با حضور «سعید لیلاز» اقتصاددان و «یاسر جبرائیلی» از تئوری‌پردازان اقتصادی دولت سیزدهم برگزار شد.
به گزارش همدلی، در این نشست جبرائیلی به عنوان کارشناس نزدیک به دولت ابراهیم رئیسی، مقصر فلج بودن اقتصاد کشور را اجرای سیاست‌های نهادهای بین‌المللی از سوی دولت‌های هاشمی، خاتمی، احمدی‌نژاد و روحانی خواند و در مقابل، لیلاز با دفاع از عملکرد دولت‌های هاشمی و خاتمی، ریشه اصلی وضعیت فعلی اقتصاد را فساد ناشی از تلاش برای یکدست‌سازی حاکمیت خواند.
سعید لیلاز در این برنامه اظهار کرد: در حال حاضر مهمترین مساله اقتصاد ایران ناترازی است که در تمامی بخش‌ها دیده می‌شود. در حوزه انرژی، عرضه و تقاضای کالا و خدمات، تجارت خارجی و سایر بخش‌ها دچار ناترازی‌های بنیادین هستیم.این اقتصاددان خاطرنشان کرد: از حدود شش سال قبل داریم ایران را با چاپ پول بدون پشتوانه اداره می‌کنیم که ظرفیت این هم تمام می‌شود. ویژگی این اقدام تورم است. ما طولانی‌ترین موج تورم بالای تاریخ ایران را تجربه می‌کنیم ولی امروز با افتخار اعلام می‌کنند نرخ رشد نقدینگی را به ۲۶درصد رسانده‌اند.
12 تا 20 میلیارد دلار کسری تراز تجاری
لیلاز با بیان اینکه چیز جدیدی در اقتصاد برای عرضه نداریم، گفت: باید به سمت بهبود بهره‌وری برویم و تحقق این مساله بدون مردم امکان‌پذیر نیست. الان بین ۱۲ تا ۲۰ میلیارد دلار تراز تجاری منفی داریم که باید برای آن فکری شود. البته باید یک سلسله اقدامات انجام دهیم که به طور وحشتناکی، دردناک خواهد بود و نیاز به پشتوانه مردمی دارد که در حال حاضر این پشتوانه وجود ندارد. توده مردم فقیر و دل‌شکسته شده‌اند و نمی‌خواهند وارد اقتصاد شوند.به گفته وی، ناترازی در اقتصاد ایران الان به قطع عضو و جراحی کشیده شده است. در حالی‌که نمی‌توانید نرخ تورم را کنترل کنید، چگونه می‌خواهید بنزین را به سطح جهانی برسانید؟ الان بانک‌های ما ۱۵۰ تا ۲۰۰هزار میلیارد تومان زیان انباشته دارند که رقم واقعی سه برابر این است و درآمد سرانه ما نسبت به اوایل انقلاب افزایش نیافته بلکه کاهش یافته است.
طرح تئوری‌های وارداتی
در ادامه یاسر جبرائیلی گفت: خوب است ما تابلوی خودمان را مشخص کنیم و بگویم می‌خواهیم از کدام مکتب دفاع کنیم و با چه تابلویی قصد نقد اقتصاد کشور را داریم.وی تاکید کرد: اصولگرایان و اصلاح‌طلبان هر دو یک تئوری وارداتی را در کشور اجرا کردند و از دوره هاشمی تاکنون این نسخه ادامه دارد. وقتی سه دهه یک سیاست در کشور پیاده می‌شود نمی‌توانیم بگوییم علت وضع موجود این نیست. این نسخه چه بود؟ کاهش ارزش پول ملی، افزایش قیمت انرژی، کوچک‌سازی دولت و خصوصی‌سازی. آقایان می‌دانستند این گران‌سازی‌ها و خصوصی‌سازی‌ها منجر به اعتراضات عمومی خواهد شد.این کارشناس اقتصادی نزدیک به دولت سیزدهم یادآور شد: نسخه‌هایی در جهت فروپاشی نظام در دولت‌های هاشمی و خاتمی انجام شد و اوج این سیاست‌ها در دولت احمدی‌نژاد بود. از دهه ۱۹۹۰ به بعد موضوع هدفمند کردن یارانه‌ها پیش آمد تا قیمت حامل‌های انرژی آزاد شد. در دولت احمدی‌نژاد تمام قیمت مواد اولیه از نفت و انرژی و پتروشیمی و پالایشگاهی، جهانی شد و از آن دوره تا امروز نفت و فولاد به قیمت جهانی فروخته می‌شود. بهمن ۱۴۰۱ دولت رئیسی هم به این نسخه عمل کرد و نرخ بهره بانکی را افزیش داد. چند دوره است که نسخه‌های صندوق بین‌المللی پول در کشور اجرا شده و عواقبش را الان می‌بینیم.
هاشمی موافق افزایش قیمت دلار نبود
در ادامه لیلاز گفت: جبرائیلی اساس مشکلات اقتصاد یعنی فساد را نادیده می‌گیرد و از آن طرف می‌گوید شما موافق افزایش قیمت دلار هستید. اگر کسی گفته آقای هاشمی موافق افزایش قیمت دلار بوده، دروغ گفته است. سال ۱۳۶۸ تمام خزانه کشور و بنادر کشور خالی بود، شکم مردم خالی و انبارها خالی بود. یکباره جنگ عراق و آمریکا اتفاق افتاد و ایران می‌خواست در کوتاه‌ترین زمان ممکن به سمت بازسازی برود که من آن موقع مخالف این سیاست بودم. آقای هاشمی می‌گفت ما باید ایران را از لبه پرتگاه که آمریکا و عراق می‌خواهند ببرند، بیرون بکشیم. در پاییز ۱۳۷۰ حجم تولید ناخالص داخلی را به رکورد سال ۱۳۵۵ رساندیم که ظرف کمتر از دو سال این اتفاق بعد از جنگ رخ داد.
مرگ بر کسی که بگوید بنزین گران شود
لیلاز خطاب به جبرائیلی گفت: با این رویه رئیسی هم به سرنوشت احمدی‌نژاد دچار می‌شود. من به شدت مخالفم که سالیانه ۵۰درصد رشد نقدینگی داشته باشیم و قیمت بنزین آزاد شود. جلوی رشد نقدینگی را بگیرید. مرگ بر کسی که بگوید قیمت بنزین باید گران شود. همچنین معتقدم که ما در ایران بانک خصوصی نداریم و همه بانک‌ها حاکمیتی هستند. حتما این بانک‌ها به آقای روحانی وصل نیستند وگرنه پدرش را درآورده بودید. ضمن اینکه در دوره شما، قدرت خرید طبقه کارگری ایران را به نصف رساندید.
هاشمی نرخ تورم را از ۹ به ۴۹درصد رساند
جبرائیلی در ادامه این نشست اظهار کرد: در دوره هاشمی نرخ تورم از ۹ به ۴۹درصد و شاخص فلاکت از ۱۸ به ۵۸.۵درصد رسید. اینکه کیک اقتصاد بزرگ شود ولی مردم بدبخت شوند و این کیک را یک جریانی ببلعد که درست نیست. فاجعه اصلی از جهانی‌سازی قیمت‌ها شروع شد. از دوره آقای هاشمی تا امروز رد پای صندوق بین‌المللی پول در سیاستهای اقتصادی کشور دیده می‌شود.وی با اشاره به اجرای سیاستهای تعدیل در سال ۱۳۸۷ گفت: از آن زمان که این سیاست‌ها اجرا شد قدرت خرید خانوار ایرانی روند نزولی پیدا کرد. از سال ۱۳۸۶ تمام محصولات پالایشی و فولاد به دلار فروخته می‌شود. این خودکار و میز و صندلی و هرچه می‌بینیم محصولات پتروشیمی است که داخل این کشور تولید می‌شود. شما آن را به قیمت بورس فلزات لندن به تولیدکننده داخلی می‌فروشید. خودروساز ایرانی می‌گوید من با ۳۰درصد بالاتر از قیمت جهانی، فولاد را می‌خرم و نصف قیمت چین می‌فروشم. آقای لیلاز معادله‌ای که چیدید هزینه‌های تولید را بالا برده است. در بورس کالا همین تولید را به حراج گذاشته‌اید که همه تولیدکنندگان دارند بدبخت می‌شوند.کارشناس اقتصادی نزدیک به دولت سیزدهم تاکید کرد: هزینه مردم دلاری ولی درآمدشان ریالی است که به ناترازی می‌انجامد. هزینه دولت هم دلاری و درآمدش از طریق مالیات، ریالی است. در این شرایط دولت و مردم دچار ناترازی شده‌اند.
تنها بخش تراز، فولادی‌ها و پالایشی‌ها هستند که اطلاعیه دادند علت سود ما افزایش نرخ ارز است.
 یعنی یک عده سود می‌کنند یک عده بدبخت می‌شوند. صندوق بین‌المللی پول هم این را می‌خواهد. ما را خام‌فروش کرده‌اند.جبرائیلی در پایان این برنامه گفت: الان پول زیادی دست مردم نیست که به سمت کالا بروند. در این شرایط چطور کشش تقاضا باعث تورم می‌شود؟ تورم ما تورم فشار هزینه است. وقتی نهاده گران می‌شود مرغ گران می‌شود. علت اصلی تورم افزایش نرخ ارز و آزادسازی قیمتهاست. ۴۰ شرکت بزرگ بورسی سال ۱۴۰۱ مبلغ ۹۵۷هزار میلیارد تومان سود داشتند که از گران‌سازی حاصل شد. دانه مرغ از ۴۲۰۰ تومان به ۲۸هزار تومان رسیده و طبیعی است که قیمت مرغ هفت برابر شود.