دستاورد ترکیه در سوریه

سیف‌الرضا شهابی- در چند روز قبل علی محمود عباس؛ وزیر دفاع سوریه و خلوص آکار؛ وزیر دفاع ترکیه بعد از ۱۱ سال خط و نشان کشیدن و تهدیدات و درگیری نظامی در حضور وزیر دفاع روسیه به عنوان میانجی، دیدار و گفتگو کردند در این دیدار، روسای سازمان‌های اطلاعاتی و امنیتی سوریه و ترکیه هم حضور داشتند و در مورد مسایل اختلافی بین آنکارا و دمشق نظیر پناهندگان و مبارزه مشترک با گروه‌های تروریستی رای‌زنی کردند. وزیر دفاع ترکیه که آتش توپخانه کشورش بسیاری از شهرها و روستاهای سوریه را در طی ۱۱ سال اخیر تخریب کرده بود گفت:«کشور ما به تمامیت ارضی سوریه احترام می‌گذارد و به دنبال مبارزه با تروریسم است.» پس از آن اعلام شد که احتمال دارد در آینده نزدیک روسای جمهور ترکیه و سوریه دیداری داشته باشند.در سال ۲۰۱۱ رجب طیب اردوغان؛ رئیس جمهور ترکیه بر اساس اشتباه استراتژیک و محاسبه ناصحیح از آنچه «بهار عربی» نام گرفته بود وارد تحولات خاورمیانه عربی شد که به دخالت نظامی در کشور همسایه‌اش سوریه منجر شد.
باراک اوباما رئیس جمهور ایالات متحده بعد از ورود به کاخ سفید برای تغییر دولتمردان تاریخ گذشته و بی‌مصرف کشورهای شمال آفریقا و خاورمیانه عربی به منظور جلوگیری از رشد گروه‌های رادیکال در این کشورها، پروژه بهار عربی را راه انداخت تا زمینه روی کار آمدن گروه‌های معتدل و میانه‌رو نظیر جمعیت اخوان‌المسلمین را فراهم کند. از کشور تونس با تغییر «زین‌العابدین بن‌علی» رئیس جمهور این شروع شد و بعد به مصر تسری پیدا کرد و منجر به سقوط «حسنی مبارک» رئیس جمهور مادام‌العمر مصر شد که حدود سی سال در خدمت آمریکا و اسرائیل بود. این موج سقوط در اندک زمانی تعدادی دیگر از کشورهای عربی را نیز در بر گرفت.رجب طیب اردوغان که خودش و حزب متبوعش حزب عدالت و توسعه ریشه اخوانی دارند، از فراهم شدن زمینه برای روی کار آمدن اخوانی‌ها استقبال کردند و بر آن شدند تا این پروژه آمریکایی در همه کشورهای عربی به اجرا در آید تا شاید از طریق حاکمیت اخوان‌المسلمین بر دامنه نفوذ ترکیه بیفزاید .
از کشورهایی که در پروژه بهار آمریکایی گنجانده شده بودند و شدیدا مورد توجه و اولویت واشنگتن و تل‌آویو قرار داشت، سوریه بود. اردوغان به‌یک‌باره تمام دوستی‌ها با بشار اسد رئیس جمهور سوریه را به کناری نهاد و به تحریک مخالفان اخوانی رئیس جمهور سوریه که از زمان حافظ اسد با دولت سوریه در تقابل بودند، روی آورد و به حمایت از مخالفان حکومت سوریه برخاست. در ۱۹ دسامبر ۲۰۱۱ «شورای ملی سوریه» مجموعه‌ای از گروه‌های مخالف دولت سوریه در استانبول تاسیس شد و دومین گردهمایی شورای مزبور در ۱۰ ژوین ۲۰۱۲ در ترکیه تشکیل شد. همچنین ترکیه نوار مرزی خاک سوریه را به اشغال نظامیان خود در آورد. اردوغان خاک کشورش را پناهگاه آوارگان سوری ناشی از جنگ قرار داد؛ به‌طوری‌که حدود چهار میلیون آواره سوری در خاک ترکیه زندگی سخت و طاقت‌فرسایی می‌گذرانند. از سال ۲۰۱۱ که درگیری‌های داخلی سوریه شروع شد، تعداد زیادی کشته و جمعی دیگر مجروح از شهروندان سوری برجای گذاشت و بسیاری از شهرها تخریب شد. اکنون اردوغان اظهار تمایل کرده تا دیدارهایی بین مقامات ترکیه و سوریه انجام گیرد. در حالی‌که اگر اردوغان در ۱۱ سال قبل وارد درگیری سوریه نمی‌شد و از توسعه‌طلبی در ترکیه صرف‌نظر می‌کرد، جنگی با ان وسعت وعمق در سوریه راه نمی‌افتاد، تا سبب شد کردهای سوریه تحت عنوان «یگان‌های مدافع خلق کرد» به مخالفت با آنکارا بلند شوند و به همکاری با کردهای ترکیه در بیایند و این در حالی است که اردوغان بر روی کردهای ترکیه حساسیت زیادی دارد و هزاران نفر از کردها را یا کشته یا در زندان نگه داشته است و اکنون هم یکی از اهداف احتمالی آنکارا از نزدیکی به دمشق سرکوبی کردهای شمال شرقی سوریه است. سئوالی که مطرح شده این است که، ترکیه بعد از دخالت در امور سوریه و تحریک مخالفان این کشور و کشتار مردم بی‌گناه سوریه و آوارگی مردم و تخریب شهرها چه دستاوردی داشته؟ پاسخ اما ناامید کننده است: در واقع هیچ!
با این کارنامه و این نتایج نه چندان درخشان، اکنون امید می‌رود که آقای اردوغان از دخالت در سوریه درس‌های لازم گرفته باشد و از دخالت در امور دیگر کشورها و تنش‌آفرینی خودداری کند تا بعد از چند سال بدون دستاوردی مجبور نشود از در آشتی در بیاید.