چرا یوزپلنگ‌ها با تیم ملی نمی‌دوند؟

همدلی|  ستاره لطفی- در آستانه رونمایی از پیراهن تیم ملی فوتبال ایران در جام جهانی قطر، تولیدکننده آن گفته نقش یوزپلنگ آسیایی از این پیراهن حذف شده و تنها نمادی از پوست یوز روی آن طراحی شده است.
«مجید ساعدی‌فر»، فیزیوتراپ سابق تیم ملی و موسس و تولید کننده پوشاک و تجهیزات ورزشی با برند مجید(مروژ) چند روز پیش درباره طرح لباس تیم ملی فوتبال کشورمان برای جام جهانی ۲۰۲۲ قطر، گفت: «لباسی که برای جام جهانی قطر طراحی شده کاملا متفاوت با پیراهنی است که اکنون تیم‌های ملی برتن دارند. یوز از این پیراهن حذف شده اما نمادی از پوست یوز بر روی لباس طراحی شده است.» به گفته وی به گفته کی‌روش نیز از البسه جدید تیم ملی و طرح آن ابراز رضایت کرده و پیراهن تیم ملی از سوی وزارت ارشاد هم مورد تأیید قرار گرفته است.
در حالی عکس یوز از پیراهن بازیکنان فوتبال در جام جهانی امسال حذف شده است که این روزها حال یوزپلنگ‌های ایرانی خوب نیست‌ و زنگ خطر انقراض آن بیشتر از هر زمان دیگر به گوش می‌رسد. همین چندماه پیش اسماعیل کهرم، کارشناس شناخته‌شده محیط‌زیست در مورد خطر انقراض یوزها به روزنامه همدلی گفت که امیدی به احیای یوز ایرانی ندارد و آینده‌ای برای این گربه‌سان زیبا نمی‌بیند و یوز ایرانی صددرصد منقرض خواهد شد.
 چگونه اولین بار یوز به تیم ملی راه یافت؟
خطر انقراض یوز ایرانی سال‌هاست که مطرح است و همین باعث اقدامات و فعالیت‌هایی در راستای حفاظت از این گربه‌سانان ارزشمند در داخل کشور شد. به‌طوری که حتی پای این حیوان زیبا را به تیم ملی فوتبال ایران باز کرد. 
معصومه ابتکار، رئیس سابق سازمان حفاظت محیط زیست در سال ۱۳۹۲ با سپ بلاتر، رییس سابق فدراسیون جهانی فوتبال(فیفا) دیدار کرد و با او درباره تلاش‌های ایران برای جلوگیری از انقراض یوزپلنگ آسیایی صحبت کرد. در این دوران رایزنی‌هایی با فدراسیون فوتبال نیز صورت گرفت و تصمیم بر این شد که  درتبلیغات تیم ملی برای حضور در جام جهانی از نام و لوگوی یوزپلنگ آسیایی استفاده شود.
یوز آسیایی برای اولین بار در مسابقات جام جهانی ۲۰۱۴ برزیل بود که به تیم ملی راه یافت. در آن سال علاقه‌مندان به فوتبال در جریان بازی‌های تیم ملی ایران شاهد تصویر یوزپلنگ آسیایی روی پیراهن بازیکن‌های ایرانی بودند. تصویری که در پس‌زمینه خود حاوی پیام مهمی بود، پیامی که خطر انقراض این ‌گونه نادر جانوری و ضرورت حفاظت از آن را گوشزد می‌کرد.
 پیامدهای تصویر یوز بر پیراهن ملی‌پوشان 
حک شدن تصویر یوز آسیایی بر پیراهن ملی‌پوشان فوتبال کشور در سال2014 و بعد از آن، یک حرکت زیست‌محیطی بود که توسط نهادهای مختلف از جمله سازمان حفاظت محیط زیست، وزارت ورزش و فدراسیون فوتبال و به امید حفظ این‌گونه جانوری صورت گرفته بود. به گفته کارشناسان محیط زیست این پیام از سوی جامعه به درستی دریافت شد و این حرکت در کاهش شکار و مقابله مردم محلی با این گونه کمیاب ارزشمند اثر مثبت داشت.
همین چند روز پیش حسن اکبری، معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست، درباره وجود تصویر یوز روی پیراهن تیم ملی فوتبال در ادوار اخیر جام جهانی به ایسنا گفت:«وجود  تصویر یوز روی پیراهن تیم ملی طبیعتا همه را حساس و به مشارکت در حفاظت از این گونه ارزشمند ترغیب کرده است؛ به عبارتی این موضوع تاثیرگذار بوده است و در صورت تداوم می‌تواند همچنان موثر باشد.»
در راستای تاثیرگذاری یوز بر حفظ این گونه جانوری، دیروز عبداله سالاری، اکولوژی و مدیریت حیات وحش، در گفت و گو با رسانه‌ها و در واکنش به حذف تصویر یوزپلنگ آسیایی از پیراهن تیم ملی گفته: «من ۱۰۰ درصد با این اقدام مخالف هستم. زمانی که تصویر یوزپلنگ روی پیراهن تیم ملی نقش بست نه تنها گونه یوزپلنگ را تحت تاثیر قرار داد بلکه موجب ایجاد دغدغه‌ محیط زیستی به‌ویژه در جهت توجه به موضوع حیات وحش در کل مردم شد.»
 فراز و نشیب‌های یوز در سه دوره جام جهانی 
چهار سال بعد از راه یافتن یوز به تیم ملی، یعنی در سال 2018 و بازی‌های جام جهانی روسیه، یک بار دیگر حذف یوز از روی پیراهن تیم ملی فوتبال مطرح شد و  فدراسیون فوتبال تصمیم به حذف این تصویر گرفت و اعلام کرد که بازیکنان تیم ملی ایران در جام جهانی ۲۰۱۸ روسیه  بدون یوز وارد میدان خواهند شد. تصمیمی که اعتراض تعدادی از فعالان محیط زیست کشور را برانگیخت.
در آن زمان، رضا شجیع، رئیس دفتر محیط زیست و توسعه پایدار وزارت ورزش و جوانان، در مورد دلیل حذف یوز از پیراهن تیم ملی فوتبال به ایسنا گفته بود: «حامی مالی تیم ملی موافق حضور یوزپلنگ روی پیراهن تیم ملی نیست و فدراسیون هم تصمیم گرفته که یوز را حذف کند.» اما یوز حذف نشد و به مسابقات جهانی روسیه رسید.
با وجود تمام فراز و نشیب‌ها، در دو جام جهانی گذشته تصویر یوز  بر روی پیراهن تیم ملی باقی ماند، اما امسال و در جام جهانی پیش رو باز خبر حذف نقش این حیوان درلبه پرتگاه انقرض به گوش می‌رسد، این در حالی است  که وضعیت یوزپلنگ آسیایی نسبت به سالیان قبل وخیم‌تر شده و از سوی دیگر برنامه پایداری فیفا در جام جهانی قطر، محیط زیست -ارائه راه حل های محیط زیستی نوآورانه- را به عنوان یکی از پنج ارزش خود معرفی کرده است.
 کمتر  از 30 یوزپلنگ در ایران وجود دارد
گفتنی است بر اساس آخرین آماری که  در سال 1400 منتشرشده است، ایران کمتر از 30یوزپلنگ دارد که در ۷ استان و ۱۰ زیستگاه زندگی می‌کنند. گفته می‌شود وسعت زیستگاه جنوبی یوز در کشورمان بیش از ۳ میلیون هکتار است، اما یوزهای شناسایی‌شده از انگشتان یک دست هم بیشتر نمی‌شوند.  
در یک‌صد سال اخیر یوزهای ایرانی زندگی پرفرازونشیبی داشته‌اند. در دهه ۵۰ خورشیدی جمعیت یوزپلنگ بین ۳۰۰ تا ۴۰۰  قلاده در کشور بوده و ۴۴  نقطه ایران نیز محل زیست آنان بوده است. بعدازآن به علت اینکه از یک‌سو طعمه‌های آنان پراکنده شدند و از سوی دیگر جنگ ایران و عراق زیستگاه آنان را ناامن کرد سال‌به‌سال از جمعیت آنان کاسته شد و در دهه 70 به‌طور ناگهانی کارشناسان بین‌المللی در پایشی که در ایستگاه‌ها انجام دادند گفتند که کلاً یوزپلنگ آسیایی در حال منقرض شدن و از بین رفتن است. تا مدت‌ها نیز این ذهنیت وجود داشت که یوز ایرانی منقرض‌شده است تا اینکه در اواخر دهه ۷۰  یک قلاده یوزپلنگ در جاده طبس تصادف کرد و این‌گونه بر همگان معلوم شد که یوزپلنگ ایرانی هنوز در این جغرافیا زنده است و  نفس می‌کشد.