چشم بازارهای جهانی به نفت ایران

همدلی| در پی نشست‌های برجامی اظهارنظرهای بین‌المللی درباره چشم‌انداز طلای سیاه در بازارهای جهانی داغ‌تر شده است؛ سوالی که رسانه‌های خارجی درباره تأثیر بازگشت ایران به بازارهای جهانی هر یک به‌گونه‌ای متفاوت پاسخ می‌دهند. چند روز پیش خبرگزاری رویترز به نقل از برخی منابع گزارش داد که اوپک پلاس درصدد است در صورت بازگشت نفت ایران به بازارهای جهانی، به‌سوی کاهش تولید گام بردارد. حالا با ادامه مذاکرات برای احیای توافق هسته‌ای که ممکن است بازگشت ایران به بازارهای بین‌المللی را به همراه داشته باشد، بعضی از تحلیلگران می‌گویند چنین اتفاقی، فشار کاهشی روی قیمت‌های نفت ایجاد خواهد کرد که عربستان سعودی در تلاش برای اجتناب از آن است. بااین‌حال تحلیلگران دیگر می‌گویند بازگشت ایران به بازارهای نفت ممکن است کاملاً روی قیمت‌ها بی‌تأثیر باشد. شاهزاده عبدالعزیز بن سلمان، وزیر انرژی عربستان سعودی اوایل ماه میلادی جاری، در اظهاراتی اشاره‌ کرد اوپک پلاس ممکن است در واکنش به دور باطل نقدینگی بسیار اندک و نوسان شدید در بازارهای نفت، استراتژی رشد تولید خود را معکوس کند.
 این خبر، قیمت نفت برنت را که در پی عمیق شدن هراس جهانی از احتمال وقوع رکود به مرز ۱۰۰دلار نزدیک شده بود، به پایین مرز ۱۰۰دلار در هر بشکه برد. همین نگرانی بود که باعث شد اختلاف میان معاملات کاغذی و بازارهای فیزیکی افزایش پیدا کند که وزیر انرژی عربستان در مصاحبه چند وقت گذشته با بلومبرگ، به آن اشاره کرده و گفته بود: «معامله‌گران محدود شدن عرضه در بازار فیزیکی نفت را نادیده می‌گیرند.» بااین‌حال، بعضی از تحلیلگران می‌گویند که سعودی‌ها نسبت به توافق احتمالی ایران که بازگشت این کشور به بازارهای نفت بین‌المللی را به دنبال خواهد داشت، مضطرب شده‌اند. 
چند روز پیش فایننشیال تایمز نوشت، عربستان با هشدار برای کاهش تولید اوپک پلاس، بدون نام بردن از ایران، به آمریکا در موردتوافق با ایران و عواقب بازگشت نفت این کشور به بازار هشدار داده است. بر اساس گزارش فایننشیال تایمز، ظاهراً هدف هشدار عربستان در این هفته در مورد اینکه اوپک پلاس می‌تواند تولید نفت را کاهش کند، تاجران نفتی بوده است، اما در حقیقت ریاض مخاطب دیگری را در ذهن خود داشت که آن دولت بایدن بود که خود را برای توافق با ایران آماده می‌کند. گفته می‌شود عبدالعزیز بن سلمان، وزیر انرژی عربستان، مراقب بود که نامی از رقیب خود نبرد و در عوض بر «بی‌ثباتی» بازار تمرکز کند که قیمت‌ها را از اوایل ماه ژوئن 25دلار کاهش داده است. منابع آگاه عربستانی هم می‌گویند، مداخله ناگهانی ریاض که قیمت نفت را به بالای 100دلار در هر بشکه رسانده تا حدی با انگیزه هشدار در مورد عواقب بازگشت نفت ایران به بازارهای جهانی صورت گرفته است. در ادامه این گزارش آمده است، پس از درگیری نظامی روسیه و اوکراین، جو بایدن، رئیس‌جمهور امریکا به عربستان برای افزایش تولید فشار آورد و در ماه جولای به امید بهبود روابط با محمد بن سلمان و افزایش تولید نفت این کشور به جده سفر کرد؛ اما با گذشت کمی بیش از یک ماه، احتمال توافق با ایران و بازگشت نفت این کشور به بازار، عربستان را در مورد کاهش بیشتر قیمت نفت و پیامدهای آن برای امنیتش نگران کرد.  آمریکا روز سه‌شنبه اعلام کرد هنوز اختلافاتی میان تهران و واشنگتن بر سر پیش‌نویس توافق وجود دارد. ایران پاسخ امریکا به پیشنهادهای خود را دریافت کرده و قرار است به آن‌ها جواب دهد. حلیمه کرافت، تحلیلگر سابق سیا و کارشناس اوپک در «آر بی سی کپیتال مارکت» در این رابطه گفت: «اوایل امسال عربستان و دیگر بازیگران منطقه تقریباً مطمئن بودند که توافق با ایران در آینده نزدیک اتفاق نخواهد افتاد؛» به گفته وی: «اکنون‌که مذاکرات ازسر گرفته‌شده و پیش می‌رود، من فکر می‌کنم آن‌ها بر بازار نفت و خطرات امنیتی این قرارداد (برای خودشان) متمرکزشده‌اند.» عربستان همیشه با نزدیک شدن امریکا به ایران مخالف بوده است و در سال 2017 از سیاست‌های دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور وقت امریکا حمایت کرد. به نوشته این گزارش، از طرفی، ایران نیز می‌خواهد در زمانی که احساس می‌کند نگرانی‌هایش در مورد امنیت خود به‌طور کامل به رسمیت شناخته‌نشده است، تسلط خود بر بازارهای نفت را به کاخ سفید یادآوری کند. در ادامه این گزارش آمده است، در صورت توافق ایران و آمریکا، 1.3میلیون بشکه نفت ایران به بازار بازخواهد گشت که معادل 5درصد مجموع عرضه اوپک است و از نگرانی تاجران در مورد کمبود ناشی از تحریم‌های نفتی روسیه می‌کاهد. بااینکه احیای بخش نفتی و افزایش تولید ایران زمان می‌برد اما این کشور مقادیر زیادی نفت خام ذخیره‌شده روی آب دارد (که می‌تواند به‌سرعت وارد بازار کند.) افراد آشنا با استراتژی عربستان گفته‌اند، پیام ریاض فراتر از این‌ها بوده و به گفته باب مک نالی، مشاور سابق کاخ سفید، بیشتر به ایران ربط داشته است.
تحلیلگران می‌گویند، مخاطب دیگر این پیام، روسیه بوده هم در توافق ایران مشارکت دارد و هم متحد عربستان در اوپک پلاس است. درحالی‌که ریاض تمایل دارد هم اتحاد امنیتی خود با آمریکا را تجدید کند اما درعین‌حال تمایل دارد تا توافق نفتی با مسکو را هم حفظ کرده و درامدهای نفتی را افزایش دهد. به گفته معاون موسسه «IHS Markit»، بازگشت احتمالی نفت ایران به بازار، دوقطبی عربستان و روسیه در اوپک پلاس را متزلزل می‌کند، به‌ویژه اگر نفت ایران در آغاز زمستان وارد بازار شوند. بااین‌حال، مداخله عربستان می‌تواند برای دولت بایدن که تلاش می‌کند در آستانه انتخابات میان‌دوره‌ای نوامبر امسال قیمت بنزین داخلی را پایین بیاورد، ناخوشایند باشد. قیمت بنزین در آمریکا در هفته‌های اخیر پیوسته کاهش داشته است. به گفته تحلیلگران، عربستان به وضو پیام داده است که می‌خواهد کَف قیمت 100دلار در هر بشکه باشد.
موسسه انرژی اسپکت نیز اعلام کرده است، بازگشت کامل نفت ایران به بازار ممکن است قیمت نفت را به کمتر از 80دلار و یا حتی 70دلار در هر بشکه برساند. آرمیتا سن، تحلیلگر انرژی اسپکت گفت: «عربستان نمی‌خواهد کنترل قیمت‌ها را از دست بدهد. چه افزایش باشد و چه کاهش.»
 نفت ایران کمبود بازار جهانی را جبران می‌کند
بلومبرگ هم طی گزارشی نوشت حدود 93میلیون بشکه نفت و میعانات گازی ایران اخیراً در کشتی‌هایی در خلیج‌فارس، سواحل سنگاپور و در نزدیکی چین بر روی آب ذخیره‌سازی شده و آماده ورود به بازار نفت است. بر اساس گزارش این رسانه آمریکایی، بر اساس آمارهای «کپلر»، شرکت ردیابی نفت‌کش‌ها، حدود 93میلیون بشکه نفت و میعانات گازی ایران اخیراً در کشتی‌هایی در خلیج‌فارس، سواحل سنگاپور و در نزدیکی چین روی آب ذخیره‌سازی شده است. این درحالی است که موسسه «ورتکسا»، میزان این ذخایر را 60 تا 70میلیون بشکه برآورد کرده است. بعلاوه، حجم‌های ‌کمتری در نفت‌کش‌های سواحلی وجود دارد. تحلیلگران معتقدند، ایران تعداد قابل‌توجهی ناوگان کوچک محموله‌های نفتی را آماده کرده است که می‌توانند به‌زودی وارد بازار شوند؛ اما هنوز رفع مشکلات بیمه و حمل‌ونقل و همچنین فروش لحظه‌ای و مدت‌دار ممکن است «کمی زمان» ببرد. احتمال بازگشت کامل ایران به بازار جهانی نفت و رفع تحریم های آمریکا، در شرایط پیچیده‌ای برای تاجران نفت اتفاق می‌افتد. سرمایه‌گذاران در حال شمارش معکوس برای اجرای تحریم نفتی روسیه از ماه دسامبر توسط اتحادیه اروپا هستند. بعلاوه، فروش نفت دولت بایدن از محل ذخایر راهبردی نیز در ماه اکتبر به پایان خواهد رسید.
احتمال بازگشت نفت ایران به بازارهای جهانی نفت بر قیمت نفت در هفته‌های اخیر تأثیر گذاشته و نشانه‌های کمی عرضه را از بین برده است.
بر اساس برآورد آژانش بین‌المللی انرژی، ذخایر نفت خام ایران روی آب با متوسط عرضه جهانی نفت در روز در سال جاری یعنی حدود 100میلیون بشکه در روز مقایسه می‌شود. آمریکا 180میلیون بشکه از ذخایر راهبردی خود را طی شش ماه گذشته آزادکرده است. به گفته امالی، تحلیلگر ورتکسا، ایران روزانه حدود یک‌میلیون بشکه نفت در روز پس از لغو معافیت‌های واردات نفت این کشور از سوی آمریکا، صادرات داشته است. چین یکی از بزرگ‌ترین خریداران نفت ایران بوده است. آمارهای شرکت کپلر نشان می‌دهد، اروپا در سال‌های 2017 و 2018 به ‌ترتیب،748هزار بشکه و 528هزار بشکه نفت ایران مصرف کرده، ای درحالی است که آسیا در همین سال‌ها به ترتیب 1.2میلیون بشکه و نزدیک به یک‌میلیون بشکه در روز نفت ایران را دریافت کرده است.
 توقف صعود تماشایی قیمت نفت
قیمت نفت پس‌ازاین که دو شب گذشته بزرگ‌ترین رشد در بیش از یک ماه اخیر را به ثبت رساند، در معاملات روز سه‌شنبه‌بازار جهانی تحت تأثیر نگرانی‌ها نسبت به تورم، کاهش پیدا کرد.
به گزارش ایسنا، بهای معاملات نفت برنت با ۳۹سنت معادل ۰.۳ درصد کاهش، به ۱۰۴ دلار و ۷۰ سنت در هر بشکه رسید. نفت برنت روز دوشنبه ۴.۱ درصد افزایش قیمت داشت. بهای معاملات وست تگزاس اینترمدیت آمریکا با ۲۱ سنت معادل ۰.۲ درصد کاهش، به ۱۰۴ دلار و ۷۰ سنت در هر بشکه رسید. شاخص نفت آمریکا روز گذشته ۴.۲ درصد صعود کرده بود. تورم در بسیاری از اقتصادهای جهان تقریباً دورقمی شده است که در نیم‌قرن اخیر، کم‌سابقه محسوب می‌شود و سرمایه‌گذاران نگران هستند که افزایش نرخ‌های بهره بیشتری در آمریکا و اروپا درراه خواهد بود. عامل دیگری که در کاهش قیمت نفت مؤثر بود، اظهارات مدیر آژانس بین‌المللی انرژی بود که اعلام کرد تولید نفت روسیه پس از آغاز جنگ اوکراین از پیش‌بینی‌های صورت گرفته، فراتر رفته است؛ اما وی خاطرنشان کرد مسکو به دلیل تأثیر تحریم‌های غربی، برای حفظ سطح تولید، دچار مشکل خواهد شد. 
مدیر آژانس بین‌المللی انرژی همچنین اظهار کرد: اگر کشورهای عضو این آژانس لازم ببینند، نفت بیشتری از ذخایر نفت استراتژیک آزاد خواهد شد. عربستان سعودی که بزرگ‌ترین عضو اوپک است، هفته گذشته احتمال کاهش تولید نفت اوپک پلاس برای متعادل کردن بازار را مطرح کرد که به گفته منابع آگاه، ممکن است با بازگشت نفت ایران به بازار جهانی در صورت احیای توافق هسته‌ای، هم‌زمان شود. بر اساس گزارش رویترز، اوپک پلاس که شامل اوپک و متحدانش ازجمله روسیه است، پنجم سپتامبر برای مرور سیاست تولید خود دیدار می‌کند. دراین‌بین، آمار هفتگی ذخایر نفت و فرآورده‌های نفتی آمریکا روز سه‌شنبه از سوی موسسه امریکن پترولیوم و روز چهارشنبه از سوی اداره اطلاعات انرژی آمریکا منتشر می‌شود. تحلیلگران در نظرسنجی رویترز پیش‌بینی کردند ذخایر نفت آمریکا احتمالاً هفته گذشته ۶۰۰هزار بشکه کاهش پیداکرده و ذخایر بنزین و سوخت‌های دیگر هم پایین رفته است.