افول رشته ریاضی در ذهن جوانان

همدلی| ستاره لطفی-  ورود به دانشگاه دیگر برای جوان‌های امروزی مثل جوانان  قدیم کعبه آمال نیست و آنان مانند جوان‌های دهه‌های قبل رغبت چندانی به دانشگاه ندارند. صندلی‌های خالی دانشگاه موید این مطلب است که بسیاری از دهه هشتادی‌های قید دانشگاه را زده‌اند و آنانی هم که می‌خواهند ادامه تحصیل دهند، به برخی از رشته‌‌ها از جمله ریاضی روی خوش نشان نمی‌دهند و آن را انتخاب نمی‌کنند.
در سال‌های اخیر  رشته ریاضی بازی را به رشته‌های پزشکی و تاحدودی مهندسی باخته است و متقاضیان دانشگاه به انتخاب آن روی خوش نشان نمی‌دهند. البته عدم رغبت به رشته ریاضی از یکی دو  دهه قبل آغاز شده و زنگ خطر آن چه بر ریاضیات می‌گذرد پیش‌تر بلند شده است.  اما کاهش متقاضیان این رشته در کنکور امسال یک بار دیگر نگاهها را متوجه این رشته کرده است. 
آن گونه که علی باقر طاهری‌نیا، رئیس موسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی گفته است غیررقابتی‌ترین رشته دانشگاهی در ایران مربوط به ریاضی است، به‌طوری که متقاضیان آن از ۱۱ درصد در سال گذشته به ۹ درصد در سال ۱۴۰۱ رسیده‌ است.آمار اعلامی در یک دهه قبل، با آنچه اکنون ارائه‌شده متفاوت است و براین اساس ۲۵ درصد دانش‌آموزان در رشته ریاضی و ۴۲ درصد در رشته تجربی ثبت‌نام کرده‌بودند. 
 مضرات عدم استقبال رشته ریاضی
عدم استقبال از رشته ریاضی  در دوره دبیرستان هم برقرار است، به‌طوری که در حال حاضر «کمتر از ۱۵ درصد دانش‌آموزان متوسطه دوم، رشته ریاضی را انتخاب می‌کنند.» نادیده گرفتن رشته ریاضی تا جایی پیش رفته است که چند وقت پیش رسانه‌ها از تعطیلی رشته ریاضی برخی از دبیرستان‌ها خبر دادند. 
در حالی رشته ریاضی با عدم استقبال روبرو شده است که به خطر افتادن رشته ریاضی منجر به به خطر افتادن تمام رشته‌های مهندسی می‌شود و حتی فکر کردن را نیز مختل می کند، چرا که متخصصان این حوزه می‌گویند بدون ریاضیات، جامعه دیگر نمی‌تواند فکر کند و افراد تبدیل به ربات‌هایی می‌شوند که قادر به فکر کردن نیستند.
مضرات سست شدن پایه‌های ریاضیات فقط در یک یا دو مورد خلاصه نمی‌شود به بن بست رسیدن ریاضیات در سطح دانشگاهی، می‌تواند ایران را قدم‌ها عقب‌تر از کشورهای دیگر نگاه دارد و نه فقط این نسل را  بلکه چندین نسل از علم آموزان کشور را در سال‌های آینده درگیر کند.
 چرا از رشته ریاضی استقبال نمی‌شود؟
خیلی‌ها عدم استقبال از رشته ریاضی را به دشواری‌های تامین شغل برای فارغ‌التحصیلان این رشته گره می‌زنند و می‌گویند با وجود این که رشته ریاضی در تمام علوم اعم از مهندسی، پزشکی، هنر و ... کاربرد دارد اما بازار کار آن نسبت به سایر رشته‌ها از جمله رشته‌های علوم پزشکی بسیار پایین و حتی قابل قابل قیاس نیست.
همین چند وقت پیش پروفسور امیدعلی شهنی کرم‌زاده چهره ماندگار ریاضیات ایران در مورد بی‌توجهی‌ها به ریاضیات در سال‌های اخیر گفت: دلیل اینکه ریاضیات به این حال و روز افتاده، آموزش و پرورش و دانشگاه و جامعه‌ای است که به آن بها نمی‌دهد؛ به فارغ‌التحصیلان ریاضی توجه نمی‌شود و بر اهمیت ریاضی تاکید نمی‌شود وگرنه ریاضی در تمام دنیا هم در دوران مدرسه و هم دانشگاه جایگاه ویژه‌ای دارد. او همچنین به بازار شغلی این رشته اشاره کرد و ادامه داد:وقتی خانواده‌ها می‌بینند که فارغ‌التحصیلان ریاضی امکانات شغلی ندارند اما در رشته‌های دیگر ازجمله پزشکی وضعیت خوب است، طبیعی است فرزندان خود را تشویق کنند که به سمت ریاضی نروند. 
گروهی دیگر از ریاضیدانان یکی از مسببان اصلی وقوع چنین وضعیتی برای ریاضیات را کنکور می‌دانند. آنها می‌‌گویند کنکور و آزمون‌های ورودی مدارس خاص، آموزش ریاضی را از بین برده‌اند. چرا که  کنکور، موسسات کنکوری و کتاب‌های کمک آموزشی ی فهم ریاضیات را فدای پاسخ سریع به تست‌های کنکور کردند، در صورتی که دانش‌آموز باید فکر کند و مفاهیم ریاضی را درک کند و وقت حل مساله را نیز داشته باشد، نه برای موفقیت در کنکور مجبور شوند  بدون درک مفاهیم فقط حفظ کنند.
در حالی زنگ خطر افول ریاضیات امسال بلندتر از سال‌های قبل در آمده است که ریاضی، ابزاری است عمیق و گسترده که علوم دیگر به آن نیاز مبرمی دارند. از تحقیق و پژوهش در داروسازی و پزشکی تا اثبات یک فرضیه اقتصادی و کنکاش در مسائل اجتماعی. ریاضیات است که به کمک دانشمندان علوم دیگر می‌آید و راه توسعه علم را برایشان هموار می‌کند. 
  بیکاری در میان فارغ التحصیلان دانشگاهی
البته بیکاری فقط گریبانگیر فارغ‌التحصیلان ریاضی را نگرفته است. بیکاری در میان تحصیل‌کردگان دانشگاهی در ایران رقم بالایی است.مرکز پژوهش‌های اتاق ایران سال ۱۴۰۰ گزارشی منتشر کرد که نشان می‌داد نرخ بیکاری در میان فارغ‌التحصیلان ایرانی به مراتب بیشتر از کشورهایی مانند افغانستان و پاکستان است.
بیکاری بیش از ۹۱۷ هزار فارغ‌التحصیل در زمستان سال ۱۴۰۰ که معادل ۱۳ درصد کل جمعیت فعال فارغ‌التحصیل آموزش عالی در ایران است، همچنین  مبهم بودن آینده دانشجویان  ازجمله دلایل  روی‌گردانی جوانان از تحصیل در دانشگاه‌ها محسوب می‌شود. در حال حاضر هم بیش از دو میلیون و ۴۰۹ هزار نفر در ایران بیکار محسوب می‌شوند که سهم تحصیل‌کرده‌های دانشگاهی از این آمار ۳۸.۱ درصد است.با توجه به این آمار روند رو به رشد عدم تمایل ورود به دانشگاه قابل فهم است. 
گفتنی است عدم تمایل ورود به دانشگاه سال به سال روندی صعودی طی‌ می‌کند. سال ۹۷ بیش از ۶۰ درصد و سال ۹۸ بیش از ۵۴درصد داوطلبان اقدام به انتخاب رشته کرده‌اند، امسال این آمار به ۴۶درصد رسیده است. ب
سیاری معتقدند عدم  رغبت کنکوری‌های امسال برای انتخاب رشته به تغییر دیدگاه نسل جدید از تحصیلات دانشگاهی بر‌ می‌گردد. در دهه‌های گذشته به ویژه دهه شصتی‌ها به دلیل کمبود ظرفیت دانشگاه‌ها،  ورود به دانشگاه - در هر رشته و دانشگاهی-  در اولویت قرار داشت. حتی اگر دانشگاه یا  رشته قبولی  مورد علاقه  داوطلب نبود ناچار به ادامه بود، چرا که  انصراف از دانشگاه، ریسک قبول نشدن را به همراه داشت.
اما  مفهوم دانشگاه و تحصیلات دانشگاهی برای نسل جدید متفاوت شده است. دیگر آنان به‌خاطر ورود به دانشگاه با هم رقابت ندارند، بلکه رقابت آنان بر سر دانشگاه‌‌های برتر و رشته‌های خاص است. بدیهی است رشته‌های پزشکی و پیراپزشکی به‌خاطر بازار کار بهتر و درآمد قابل توجه، از اقبال بیشتری برخوردارند. بنابراین  وقتی برای دستیابی به آن رشته‌ها  شانسی متصور نیستند از قید حضور در دانشگاه می‌گذرند و از انتخاب رشته صرف‌ نظر می‌کنند.