عراق، صحنه آشوب قدرت‌طلبی صدر

همدلی| محسن رفیق: عراق، همچنان صحنه ناآرامی است. به رغم گذشت ۱۰ ماه از انتخابات پارلمانی زودهنگام، احزاب و جریان‌های سیاسی عراق هنوز نتوانسته‌اند بر سر انتخاب رئیس جمهور جدید و تشکیل دولت به توافق برسند. در این بین، جریان صدر نیز همچنان در پی افزایش دامنه آشوب و بحران در این کشور است تا شاید نتایج حاصل از آن بتواند، اهداف قدرت‌طلبانه این جریان سیاسی را برآورده کند. این در حالی است که جریان صدر، بار دیگر، از دستگاه قضایی این کشور خواسته است تا پارلمان را منحل کند. این دومین باری است که این درخواست از سوی صدری‌ها مطرح می‌شود. پیش از این شورای عالی قضایی عراق اعلام کرده بود این امر در چارچوب اختیارات آن نیست، اما این مساله، خشم حامیان صدر را به دنبال داشت. در این بین، چارچوب هماهنگی شیعیان عراق خواهان برگزاری مشروط این انتخابات و تشکیل دولت قبل از برگزاری انتخابات زودهنگام است.به عقیده بسیاری از ناظران سیاسی، اگر شرایط داخلی عراق به همین گونه ادامه پیدا کند، طبیعتا می‌تواند موجب افزایش بی‌ثباتی در عراق شده و تنش‌ها و درگیری‌ها را افزایش دهد. بر این اساس، صدر به دنبال ایجاد چنین شرایطی است، زیرا اطمینان دارد نیروی نظامی لازم را برای این کار در اختیار دارد، از سوی دیگر جریان صدر به دنبال این است تا قدرت را به طور کامل در اختیار بگیرد در حالی که ائتلاف چارچوب هماهنگی، با استفاده از راهکار قانونی تا کنون مانع این اتفاق شده است. ناظران سیاسی بر این باورند که جناح صدر به دنبال انحصارطلبی است تا با تکیه بر آرای اکثریت نسبی و نه قطعی، قدرت را در اختیار بگیرد که این مقامات ارشد عراق و رؤسای احزاب این کشور در سخنانی ضمن هشدار نسبت به تداوم بن‌بست سیاسی در این کشور، بر حل و فصل این بحران تاکید کردند.در همین حال، گزارشگر پارلمان عراق اعلام کرد که توافقی درباره برگزاری جلسه پارلمان وجود ندارد. به گزارش ایسنا، غریب عسکر، گزارشگر پارلمان عراق گفت: «چارچوب هماهنگی شیعیان و فراکسیون‌های سیاسی و ملت عراق همگی منتظر موعد برگزاری جلسه پارلمان هستند. پارلمان از بیش از یک ماه پیش تعطیل شده است و ما به تدوین بسیاری از قوانین و نظارت بر قعالیت دولت موقت و تشکیل دولت جدید نیاز داریم.» او اضافه کرد: «هیئت ریاست پارلمان بیش از یک بار درباره برگزاری جلسه پارلمان صحبت کردند اما تا به این لحظه توافقی درباره برگزاری جلسه وجود ندارد. من به عنوان عضو چارچوب هماهنگی شیعیان از مقتدی صدر، رهبر جریان صدر عراق می‌خواهم به تحصن کنندگان دستور بدهد از ساختمان پارلمان برای تسریع در برگزاری جلسه و تشکیل دولت جدید عقب نشینی کنند. ساختمان پارلمان بهترین مکان برای برگزاری جلسه است.»از سوی دیگر، به دنبال درخواست مجدد جریان صدر عراق برای انحلال پارلمان، یک منبع سیاسی مطلع در گفت‌وگو با شفق‌نیوز اعلام کرد: «چارچوب هماهنگی آماده چشم‌پوشی از نامزدی محمد شیاع السودانی برای تصدی پست نخست‌وزیری عراق، گفت‌وگو با جریان صدر و توافق بر سر گزینه مورد قبول تمامی احزاب و فراکسیون‌های سیاسی برای این منصب است.» این منبع گفت: «این موافقت تنها در صورت پایبندی جریان صدر به چند شرط حاصل خواهد شد. شرط نخست خروج حامیان صدر از پارلمان در راستای تشکیل دولت در سریع‌ترین زمان ممکن است. شرط دوم نیز برگزاری انتخابات زودهنگام یک سال پس از تشکیل دولت جدید است.»طبق گفته این منبع، شرط دیگر چارچوب هماهنگی شیعیان عراق برای موافقت با انحلال پارلمان بسته شدن صفحه وزیر القائد در توییتر متعلق به محمد صالح العراقی، از افراد نزدیک به مقتدی صدر، رهبر جریان صدر و بازتاب دهنده مواضع وی در توییتر است. شرط چهارم چارچوب نیز بر تهدید نکردن دولت، پارلمان و دستگاه قضایی عراق پس از تشکیل دولت جدید تاکید دارد. این شروط چارچوب هماهنگی در پاسخ به شروط جریان صدر برای موافقت با درخواست هادی العامری، رهبر ائتلاف الفتح برای گفت‌وگو با چارچوب هماهنگی شیعیان عراق مطرح شده است.در همین حال، عربی۲۱ نیز به نقل از منابع خود در این باره گزارش داد: «چارچوب هماهنگی در جریان دیدار فالح الفیاض، رئیس حشد شعبی با محمد الحلبوسی، رئیس پارلمان عراق پیامی را به الحلبوسی منتقل کرده است.» طبق ادعای این منابع، الفیاض این پیام را به الحلبوسی منتقل کرده است که اگر مقدمات برگزاری جلسه پارلمان برای انتخاب رئیس جمهور و نخست‌وزیر را فراهم نکند، او از این سمت برکنار خواهد شد. منابع مذکور در این باره گزارش دادند که چارچوب هماهنگی امضای ۱۷۰نماینده را برای برگزاری جلسه پارلمان جمع‌آوری کرده است و اگر الحلبوسی با درخواست آنها موافقت نکند، با رای اکثریت حاضر الحلبوسی برکنار و از شاخوان عبد الله، معاون اول وی خواسته می‌شود که این نشست را برگزار کند. این منابع همچنین گفتند: «چارچوب هماهنگی معتقد است که الحلبوسی و مصطفی الکاظمی، نخست‌وزیر عراق با جریان صدر همراه هستند؛ چراکه الحلبوسی تعلیق برگزاری جلسات پارلمان را اعلام کرد و الکاظمی نیز مانع از ورود حامیان جریان صدر به منطقه سبز بغداد نشد.»از سوی دیگر، به گزارش شفق نیوز، سید عمار الحکیم، رهبر جریان حکمت ملی عراق در سخنرانی خود در کنفرانس روز اسلامی مبارزه با خشونت علیه زنان خطاب به مقتدی صدر، رهبر جریان صدر گفت: «پیامی از سر محبت و قدردانی به برادرمان سیدمقتدی صدر و برادران جریان صدر دارم؛ ما فرزندان میهنی واحد با تاریخی واحد از خاندانی واحد بوده و هستیم و خواهیم ماند و نباید اختلافات و سوءتفاهمات میان ما فاصله اندازد و دستان فتنه و جهل و کینه وحدت ما را بر هم زند.» او ادامه داد: «ما هرگز در رابطه برادرانه‌مان با شما کوتاهی نکردیم، با وجود تنش رسانه‌ای و اقدامات نادرستی که علیه ما و علیه نهادهای دولت انجام شد و به تعطیلی این نهادها انجامید، در کنار دیگر برادران چارچوب هماهنگی و همچنین جدا از آن نخستین طرفی بودیم که برای متقاعد کردن شما به انصراف از تحریم انتخابات تلاش کردیم و نخستین طرفی بودیم که پیروزی شما در انتخابات را تبریک گفتیم و نخستین طرفی بودیم که از پروژه اکثریت ملی به شرط‌های مطلوب آن که حفظ جایگاه بزرگ‌ترین طیف جامعه است حمایت کردیم.»رهبر جریان حکمت ملی عراق در ادامه خطاب به صدر یادآور شد که پیش از این سال‌ها در عرصه‌های اجتماعی و سیاسی بسیاری با وی همراه بوده و همواره به اختلاف نظرات احترام گذاشته است و این اختلافات را عامل التهاب و اتهام نمی‌داند. الحکیم با بیان اینکه ما و برادران چارچوب هماهنگی همچنان به اهمیت و جایگاه جریان صدر و اثرگذاری آنان در مراکز تصمیم‌گیری و حضورشان در نهادهای دولت اعتقاد داریم، عنوان کرد: این اعتقاد نه به علت وزنه انتخاباتی که به علت وجود چهره‌ها و نیروهای ملی و خیرخواه در میان آن‌هاست. او اضافه کرد: «تا جایی که می‌دانم برادران ما در چارچوب هماهنگی برای حفظ پیوندهای ملی و وحدت بزرگ‌ترین طیف اجتماعی و شراکت واقعی در تصمیم‌گیری تلاش‌های بسیاری کرده و می‌کنند و مسیرهای مودت و دوستی گشوده خواهد ماند و می‌توان به نقشه راهی رسید که برای همگان رضایتبخش و مبنا و هدف آن منافع ملی باشد.«رهبر جریان حکمت ملی عراق با تاکید بر اینکه رفتن سراغ انتخابات پیش از موعد به مقدمات و بررسی آن در مجلس و بحث‌های حقوقی نیاز دارد تا گزینه‌ای عملی و ایمن و قابل قبول برای همه شرکای سیاسی باشد، گفت: «این گزینه‌ای است که می‌توان بعد از تشکیل دولت جدید، اصلاح قانون انتخابات، تضمین سلامت کمیساریای عالی مستقل انتخابات و تأمین لوازم لجستیک و فنی مطلوب برای اجرای انتخاباتی سالم درباره آن بحث و بر سر اجرای آن به تفاهم دست یافت.» حکیم از همه طرف‌ها خواست که در عرصه سیاسی و مردمی و رسانه‌ای خویشتنداری پیشه کنند و به عقلانیت و منطق و تفاهم میدان دهند چرا که عراق از جنگ و نزاع و درگیری خسته شده و ملت در انتظار مژده خیر و خدمات و راه حل‌هاست.برهم صالح، رئیس جمهوری عراق نیز در سخنانی در جریان کنفرانس روز اسلامی مبارزه با خشونت علیه زنان، به بحران سیاسی کشورش پرداخت و در این باره اظهار کرد: «کشور شرایط حساس و چالش‌های جدی را پشت سر می‌گذارد و بن‌بست سیاسی فعلی  پس از ده ماه از برگزاری انتخابات غیرقابل قبول است.» او همچنین بر ضرورت درپیش گرفتن گفت‌وگو برای حل و فصل این بحران تاکید کرد. برهم صالح در ادامه از احزاب سیاسی خواست به بحران سیاسی پایان دهند و برای پایان دادن به این بن بست به عقل و قانون اساسی متوسل شوند.مصطفی الکاظمی، نخست‌وزیر عراق نیز در سخنانی در جریان همین کنفرانس دراین باره گفت: «بحران سیاسی شکل گرفته پس از برگزاری انتخابات پارلمانی امنیت و ثبات کشور را تهدید می‌کند.» او تاکید کرد: «شهروندان نگران هستند و این قابل قبول نیست که بحران‌های سیاسی در عراق غیر قابل حل باشند و این بحران دستاورد امنیتی کشور را تهدید می‌کند. ما بر بحران‌های امنیتی شدید غلبه کرده‌ایم و کلید حل بحران سیاسی در نشستن همه ما بر سر میز گفت‌وگوی ملی نهفته است.»محمد الحلبوسی، رئیس پارلمان عراق نیز در جریان همین کنفرانس بر ضرورت انجام گفت وگوی ملی در عراق به منظور دستیابی به راه‌حل مناسب برای خروج از بحران سیاسی کشورش تاکید کرد. او همچنین خواستار برگزاری انتخابات پارلمانی زودهنگام شد. رئیس پارلمان عراق در ادامه ضمن بی‌سابقه خواندن تحولات کنونی عراق تاکید کرد که نمی‌توان در مقابل تداوم تعطیلی فعالیت پارلمان سکوت کرد.در همین زمینه محمد صادق کوشکی کارشناس مسائل منطقه‌ای در گفت‌وگو با ایسنا در مورد حوادث عراق، بیان کرد:‌ «جریان صدر به دنبال تداوم حضور مصطفی الکاظمی بودند و شاهد ائتلاف غیر رسمی بین صدریها و کاظمی هستیم تا جایی که حمایت جدی از سوی رسانه‌های وابسته به عربستان و امارات هم صورت گرفت. بر خلاف ائتلاف چارچوب هماهنگی،‌ جریان صدر با توجه به این که اکثریت آرا را داشتند نمایندگان آن‌ها در پارلمان استعفا دادند تا پارلمان منحل شود اما این اتفاق نیفتاد و آن هایی که آرایشان در رده‌های پایین تر بودند توانستند وارد مجلس شوند و عملا فرصت صدری ها از بین رفت زیرا با مطالبات غیر قانونی به دنبال انحلال پارلمان بودند.»او ادامه داد: «این اتفاق تا جایی ادامه داشته که آن ها تهدید کردند اگر دادگاه عالی عراق به نفع آن ها رأی ندهد، دیوان عالی را هم اشغال می کنند،‌ درحالی که در چنین فضایی چارچوب هماهنگی به دنبال تقسیم قدرت هستند، در این راستا نشانه‌هایی وجود دارد که صدری ها از حمایت مالی و رسانه‌ای سعود یها،‌ اماراتی ها و حتی آمریکا برای بر هم زدن ثبات سیاسی در عراق برخوردار است.» کوشکی با تاکید بر این که ادامه روند غیر قانونی از طرف صدریها بعید نیست کار را به تنش و درگیری بکشاند،‌ گفت: «تلاش نیروهای چارچوب هماهنگی این است که کار به درگیری داخلی منتهی نشود اگر چنین باشد در صحنه سیاسی عراق قدرت تعیین‌کنندگی و وزن خود را از دست می دهد و بحران فعلی هم اجازه ایفای نقش به دولت عراق را نخواهد داد.»