«برادران لیلا» در برابر «برادران داردن»

مجید موثقی- منتقد حاضر در جشنواره کن| جشنواره فیلم كن با پوستری که «جیم کری - Jim Carrey» را در حال بالا رفتن از پله‌های فیلم «نمایش ترومن» نشان می‌دهد، این روزها به پله هفتادوپنجم رسیده است. دشواری برپایی دو دوره از جشنواره با بالا رفتن شیوع ویروس کرونا، رمقی برای برپاکنندگان این جشنواره نگذاشته است؛ اما قرار است در این دوره، فیلم‌ها بدون داشتن ماسک و تست کرونا برای میهمانان جشنواره نمایش داده شود. امسال زمان اعلام فیلم‌های پذیرفته‌شده و همچنین ترکیب تیم داوری کمی دیرتر از انتظار همگان صورت گرفت، اما برای سینماگران ابرانی سال خوش‌خبری بود؛ در تیم داوری نام «اصغر فرهادی» به چشم می‌خورد که سال گذشته جایزه‌ای مشترک را با کارگردان فنلاندی فیلم «کوپه شماره شش» دریافت کرد.
 برندگان نخل طلا به‌صف شده‌اند
«سعید روستایی» با فیلم «برادران لیلا -Leila Brothers» که ترکیبی از بازیگران متفاوت سینمای ایران است، توانست به بخش اصلی و رقابتی جشنواره ورود پیدا کند. «برادران لیلا» کاندید گرفتن نخل طلا در کنار «برادران داردن» است؛ آن‌ها با فیلم جدید «توری و لوکیتا-Tori and Lokita» در این دوره از جشنواره کن شرکت کردند؛ ابن دو برادر با کلکسیونی از جوایز بی‌شمار تا به امروز دو بار برای فیلم‌های رزتا (۱۹۹۹) و بچه (۲۰۰۵) برنده نخل طلا شدند؛ از معدود کارگردانانی با دیدگاهی هنری هستند که همواره با دست‌پر از جشنواره کن به خانه بازگشته‌اند!
 از «هیروکازو کورئیدا» ژاپنی تا «روبن استلوند» سوئدی
«هیروکازو کورئیدا» كارگردان ژاپنی كه خود در سال ٢۰۱۸ با فيلم «دزدان فروشگاه» برنده نخل طلا شد، با فيلم جدید «دلال -Broker» به جشنواره خواهد آمد، «کریستیان مونجیو» فیلم‌ساز موج نو رومانیایی از دیگر کارگردانان شهیری است که پیش‌ازاین در سال ۲۰۰۷ با درام دلهره‌آور «چهار ماه، سه هفته و دو روز» برنده نخل طلا شد ‌و امسال با فیلم «آر.ام.ان- RMN» به تب‌وتاب جشنواره خواهد افزود. «روبن استلوند» فیلم‌سازان جنجالی سوئدی که پیش‌ازاین با فیلم «مربع» برنده نخل طلا در سال ۲۰۱۷ شد هم با فیلم جدید «مثلث غم» چشم‌ها را به خود خیره کرده است.
 تلاش برای پایان ناکامی
از نام‌آوران دیگری که امسال در بخش رقابتی با فیلم‌هایشان شرکت کرده‌اند، می‌توان از «آرنو دپلشن» نام برد که بارها نامزد نخل طلا اما ناکام در گرفتن آن بود. او با فیلم «برادر و خواهر» باز بر فرش قرمز قدم خواهد گذاشت. «دیوید گرانبرک» هم که در زمینه «ژانر فیلم‌های دلهره‌آور» زبانزد است با «جنایات آینده- Crimes of the Future» نامزد نخل طلا شده است. او فیلمی با همین نام را در سال‌های دور در کارنامه دارد. کرانبرگ در سال ۱۹۹۶ با فیلم «تصادف» برنده جایزه ویژه هیئت‌داوران جشنواره کن شده است.
«یرژی اسکولیموفسکی» فیلم‌ساز شهیر لهستانی که هشتادوچهار سال سن دارد، با فیلم «ایو-Eo» نگاه همگان را به خود کنجکاو کرده است! او اولین بار نزدیک به نیم‌قرن پیش با اقتباسی از رمان «شاه، بی‌بی، سرباز» نوشته «ولادیمیر ناباکوف» در جشنواره كن شركت كرد؛ اسکولیموفسکی در فضاسازی و کارگردانی آثارش دیدگاهی انتقادی به روابط و ارزش‌های زندگی مدرن اروپایی‌ها، به‌ویژه بی‌ارزش‌ شدن ارزش‌ها دارد. او در فیلم‌هایش آزمندی و سوءاستفاده کردن انسان‌ها از یکدیگر را به‌خوبی هدف قرار داده و با موقعیت‌های نهیلیستی (هیچ‌انگارانه‌ای) که در زیر متن آثارش چشم می‌خورد، یکی از بزرگان سینمای اندیشه است که با کهولت سن همچنان در حال فیلم‌سازی است. از دیگر خصیصه‌های کارگردانی او، بازگذاشتن دست بازیگران در بداهه‌پردازی به‌شرط خارج نشدن از نقش و فیلم‌نامه است. گاه پیش می‌آید فیلم‌سازانی که پا به سن می‌گذراند، فروغ و درخشش سالیان پیشین خود را همراه ندارند، اما حضور این هنرمند صاحب‌سبک به هیجان این دوره بسیار افزوده است.
 سینمایی که در نقاشی ریشه دارد
اسکولیموفسکی در ژانر سینمای ترسناک نیز فیلم «فریاد» را در کارنامه دارد که در سال ۱۹۷۸ برنده جایزه بزرگ جشنواره کن شد؛ توجه او به سینمای وحشت ريشه در نقاشی کردن «اکسپرسیونیستی» دارد که در این مکتب هنری، هیجان و ترس درونی انسان‌ها نشان داده می‌شود. «کربل سربرنیکوف» فیلم‌ساز و کارگردان تئاتر روسی، سال گذشته با فیلم «تب پتروف» در کن حضور داشت، اما امسال با فیلم «زن چایکوفسکی -Tchaikovsky’s Wife» به رقابت اصلی قدم می‌گذارد؛ فیلم موزیکال «تابستان» در سال ۲۰۱۸ بدون حضور او در جشنواره کن نمایش داده شد. در میان کارگردانان زنی که آثارشان در بخش اصلی پذیرفته شده، می‌توان از «کلی رایکارد» با فیلم «حضور» نام برد؛ نگاه مینی‌مان (ساده گرایی) و برداشت‌های بلند با روایتی نرم از خصیصه‌های این فیلم‌ساز به شمار می‌آید. «والری برونی» بازیگر-فیلم‌ساز زن فرانسوی که اصالتی ایتالیایی دارد فیلمی با نام «درختان بادام-Les Amandiers» را در برنامه امسال دارد؛ او پیش‌ازاین در سال ۲۰۱۳ با فیلم «قلعه‌ای در ایتالیا» نامزد نخل طلا شده بود.
 همراهی زهرا با «عنکبوت مقدس»
«علی عباسی» از دیگر فیلم‌سازان ایرانی است که سال‌ها خارج از ایران به‌ویژه در سینمای سوئد و دانمارک مشغول به کار بوده است. او در حال حاضر یکی از کارگردانان مطرح در ژانر فیلم‌های ترسناک است که با فیلم «عنکبوت مقدس» و همراهی بازیگران ایرانی چون «زهرا امیرابراهیمی» و «مهدی بجستانی» نامزد گرفتن نخل طلا شده است؛ فیلم‌نامه اثر مربوط به قاتل زنجیره‌ای «سعید حنایی» است که در مشهد به نام «قاتل عنکبوتی» مشهور بود. این فیلم با نام «شب‌های مشهد» و به زبان فارسی در سینماهای فرانسه به‌زودی نمایش خود را آغاز خواهد کرد. «علی عباسی» در ابتدا اشتیاق ساختن این فیلم را در مام وطن داشت، اما بروز مشکلاتی در تهیه و ساخت آن، او را روانه اردن کرد. باید دید شرایط محیطی شهر مشهد چقدر در فضاسازی این فیلم باورپذیر شده است؛ او پیش‌ازاین در سال ۲۰۱۸ با فیلم «مرز» که اقتباسی از داستان کوتاهی از نویسنده سوئدی «جان لیندکوییست» است، برنده جایزه اصلی «بخش نوعی نگاه» جشنواره کن شد!
 خودکشی همسر سابق آلن دلون
«امیلی عاطف» از دیگر بانوان فیلم‌ساز ایرانی در خارج از کشور است که امسال در «بخش نوعی نگاه» با فیلم «بیشتر از همیشه» شرکت کرده است؛ او در سال ۲۰۱۸ با فیلم قابل‌قبول «سه روز در کیبرون» نامزد گرفتن خرس طلا جشنواره فیلم برلین شد. او در این فیلم، زندگی «رومی اشنایدر» بازیگر آلمانی- فرانسوی را هدف قرار داد که بعد از خاتمه ارتباط با «آلن دلون» و دو ازدواج ناموفقی که داشت، سرانجام در سال ۱۹۷۹ با نوشیدن بیش‌ازحد مشروبات الکلی خودکشی می‌کند. امیلی عاطف کارگردان کاربلدی است که در فضاسازی و روایت آثارش به زبان سینمایی خوبی رسیده است!
امسال هیات انتخاب بخش «هفته منتقدین جشنواره کن» از میان انبوه آثار رسیده، هفت فیلم بلند سینمایی را انتخاب کرده که نام یک فیلم ایرانی با بازی «لیلا حاتمی» در میان آن‌ها، به چشم می‌خورد. «علی بهراد» با اولین فیلم بلندش «تصور»، یکی از معدود فیلم‌سازان ایرانی است که پس از سال‌ها نماینده سینمای ایران در این بخش است.
 آیا روستایی دست پر به خانه می‌آید؟
جشنواره کن چند سالی مدعی آن است که آثار خوب فیلم‌سازان جوان را وارد رقابت اصلی می‌کند. «لوکاس دونت» کارکردان بلژیکی با دومین فیلم خود «نزدیک-Close» جوان‌ترین فیلم‌سازی است که امسال نامزد نخل طلا شده است؛ او پیش‌ازاین با اولین ساخته‌اش فیلم «دختر» در جشنواره کن درخشید و برنده دوربین طلایی جشنواره شد. «سعید روستایی» نیز یکی دیگر از فیلم‌سازان جوان این دوره است که با همراهی نوید محمد زاده، پیمان معادی، ترانه علیدوستی، فرهاد اصلانی و سعید پورصمیمی نامزد گرفتن نخل طلا است. در این شرایط باید چند روزی منتظر ماند و در نهایت دید فیلم نسبتاً طولانی «برادران لیلا» در برابر «برادران داردن» که رکورددار تاریخ جشنواره کن هستند، با دست‌پر به ایران بازمی‌گردد یا نه!