ریسک بازگشایی مدارس بالاست

همدلی| آیا از مهرماه قرار است دانش‌آموزان به مدرسه برگردند؟ وزیر آموزش و پرورش به این سوال پاسخ مشخصی داده است. محسن حاجی‌میرزایی درباره آغاز فعالیت مدارس در سال تحصیلی جدید به رسانه‌ها گفته که «سال تحصیلی سختی را پشت سر گذاشته‌ایم و داریم آماده می‌شویم که وارد یک سال تحصیلی کاملا متفاوتی شویم. معلمان ماه‌ها ارتباط متفاوتی با دانش‌آموزان دارند و حالا دانش‌آموزان را نیز بعد از ماه‌ها دوری از مدرسه می‌خواهیم دوباره مهرماه به مدرسه بیاوریم.» البته از آن‌جایی‌که نیمه مردادماه دولت جدید بر سر کار خواهد آمد، معلوم نیست سرنوشت سال تحصیلی جدید با سخن وزیر آموزش‌وپرورش فعلی گره بخورد یا نه، چراکه مطمئناً با تغییر و تحولات کابینه ترکیب تصمیم‌گیران در ستاد ملی مبارزه با کرونا هم تغییر خواهد کرد، اما جدا از این تغییرات احتمالی، باید پرسید آیا بازگشایی مدارس می‌تواند سبب افزایش موارد مبتلا به کرونا شود؟
از روزی‌که ویروس کرونا تمام کشورها را یک به یک فتح کرد، آموزش در مدارس و دانشگاه‌ها به‌شکل حضوری تعطیل شد و به‌جای آن آموزش در بستر فضای مجازی جور کلاس درس را به‌دوش کشید، ایران هم از این قاعده مستثنا نبود. اما این روش تحصیلی مشکلات و آسیب‌های زیادی داشت و دارد، به‌ویژه در مناطق کم‌برخوردار خانواده‎های بسیاری از دانش‌آموزان نتوانستند ابزار لازم برای نشستن پای کلاس‌های آنلاین را فراهم کنند تا بچه‌ها از درس و مشق عقب بمانند. همچنین گزارش‌هایی از ترک تحصیل تعدادی از دانش‌آموزان به‌گوش رسید. در موارد دیگر کارشناسان از این‌که دانش‌آموزان در خصوص تعامل اجتماعی آموزش ندیده‌اند ابراز نگرانی کردند. چند روز قبل بود که مسعود ثقفی، سخنگوی آموزش و پرورش تهران به‌خبرگزاری فارس گفت: «اگر بازگشایی مدارس انجام نشود دانش‌آموزان در برخی از ساحت‌های تربیتی، تربیت نمی‌شوند، مثلا ساحت اجتماعی که دانش‌آموز حضور در اجتماع و ارتباط با دیگران را می‌آموزند، محقق نمی‌شود و یا ساحت زیستی تحقق نمی‌یابد که اکثر بچه‌ها در منازل در حال چاق شدن هستند و یا ساحت هنری محقق نمی‌شود، دانش‌آموزان با نشستن پای شبکه‌های ماهواره‌ای و اینترنتی تحت تأثیر این شبکه‌ها تعریف دیگری از هنر  دریافت می‌کنند.»
حالا به‌نظر می‌رسد تصمیم به بازگشایی مدارس جدی است. اما آن‌چه از الگوهای رفتاری ویروس کرونا در شرایط اپیدمی به‌جای مانده به ما نشان می‌دهد کودکان حتی اگر خودشان علائمی نداشته باشند، یکی از عوامل انتقال ویروس به دیگران هستند، اگرچه گفته شده قرار است همه کادر مدارس واکسینه شوند، اما باتوجه به سرعت پایین واکسیناسیون در کشور بخش زیادی از والدین دانش‌آموزان همچنان از امکان تزریق واکسن محروم هستند و فرزندان می‌توانند این ویروس را به آن‌ها منتقل کنند. ضمن این‌که به‌تعبیر علیرضا ناجی، رئیس مرکز تحقیقات ویروس‌شناسی دانشگاه شهید بهشتی در گفت‌وگو با روزنامه همدلی «جهش‌های اخیر ویروس کرونا نشان داده چندان با کودکان سر سازگاری ندارد و ممکن است در بدن آن‌ها نشانه‌های عفونت دیده شود. ضمن این‌که تاکنون واکسنی برای این گروه سنی وجود ندارد و همچنان زنجیره انتقال این ویروس در ایران قطع نشده طوری‌که شاهد شروع پیک پنجم با جهش نوع دلتا یا همان کرونای هندی هستیم.» ناجی درخصوص برخی نگرانی‌ها از بازگشایی مدارس بیان کرد: «با توجه به این‌که بچه‌ها جزو گروه‌هایی از جامعه هستند که می‌توانند ویروس کرونا را به یکدیگر و خانواده‌های‌شان منتقل کنند، اقدام به بازگشایی مدارس ریسک بالایی دارد، ضمن این‌که احتمالاً تا شروع مدارس تعداد زیادی از اعضای خانواده آن‌ها واکسن دریافت نکرده‌اند.» وی ادامه داد: «هدف نهایی تمام واکسن‌هایی که امروز دارد تزریق می‌شود این است که از بیماری علامت‌دار جلوگیری کند اما واقعیت این است که حتی افرادی که واکسن گرفته‌اند عفونت ناشی از ویروس می‌تواند در آن‌ها ایجاد شود و بیماری را به یکدیگر منتقل کنند، با واریانت‌های جدیدی هم که از ویروس آمده حتی بیماری علامت‌دار مشاهده می‌شود. به هر صورت ما درخصوص واکسن با محدودیت مواجه هستیم تا آن موقع (بازگشایی مدارس) هم خیلی اگر پیشرفت داشته باشیم بتوانیم اولویت‌های نخست واکسن را واکسینه کنیم برای همین بازگشایی مدارس خودش یک مسئله است. فکر می‌کنم باید تحلیل مناسب در این  باره صورت بگیرد و سود و زیان آن بررسی شود. اگرچه آنلاین شدن مدارس شرایط آموزش را به‌هم ریخته است، چراکه بچه‌ها از حیث روحی و روانی و آموزشی شرایط مناسبی ندارند. لذا باید الگوهای کشورهای دیگر و امکاناتی را که خودمان داریم، مورد بررسی قرار دهیم و ببینیم با چه راهکاری می‌شود این کار را انجام داد که به نفع سلامت جامعه و همچنین آموزش و سلامت بچه‌ها باشد.»
رئیس مرکز ویروس‌شناسی دانشگاه شهید بهشتی بیان کرد: «قبلاً گفته می‌شد کودکان کمتر بیماری علامت‌دار دارند. اما الان با واریانت‌های جدید ویروس کرونا گروه‌های سنی افراد مبتلا تغییر کرده و در بچه‌ها بیماری دیده می‌شود. ضمن این‌که کنترل کردن بچه‌ها و ارتباطات آن‌ها در مدرسه با دیگران خیلی سخت خواهد شد و مطمئناً در چنین شرایطی سبب افزایش بیماری خواهد شد. بیماری کووید شرایط خودش را دارد، بنابراین روی این مسئله باید بهتر و علمی‌تر فکر کرد. بهتر و علمی‌تر فکر کردن هم این است که ما امکاناتی را برای تزریق واکسن بچه‌ها ایجاد کنیم. اگر چنین امکانی را در ایران داریم یعنی واکسنی که کارآزمایی بالینی خودش را سپری کرده و نتایج آن مشخص است که باید این کار انجام شود، اگر نداریم باید به فکر واردات واکسن‌هایی باشیم که برای تزریق به بچه‌ها مجوز دارند، راه حلی جز این نیست. اگر بخواهیم مدارس را باز کنیم و بچه‌ها را به زندگی اجتماعی برگردانیم و حتی به کنترل کووید در ایران کمکی کرده باشیم، بچه‌ها یکی از مهم‌ترین هدف‌ها برای واکسیناسیون هستند که باید انجام شود. اما پیش از همه این‌ها ایجاد شرایط برای کنترل ویروس اهمیت دارد تا زنجیره انتقال کنترل شود.»
ناجی با اشاره به شیوع نوع دلتای ویروس کرونا و وضعیت نامناسب رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی به همدلی گفت: «امروز تعداد استان‌های جنوبی ما که به وضعیت قرمز تغییر کرده‌اند بیشتر شده است. مطمئناً با توجه به‌شناختی که از کرونای دلتا یا نوع هندی داریم می‌دانیم که این ویروس به‌راحتی پخش می‌شود. درتمام کشورهایی که حتی تزریق مناسب واکسن داشته‌اند مانند انگلستان و آمریکا نشانه‌های شیوع کرونای دلتا دیده می‌شود. هرچند به‌خاطر پوشش مناسب واکسیناسیونی که آن‌ها داشتند تعداد مرگ‌ومیرها افزایش نداشته، اما در هر صورت شیوع کروناویروس دلتا وجود دارد و جدی است؛ طوری‌که بر سایر واریانت‌ها غلبه می‌کند.»
این استاد دانشگاه با اشاره به اهمیت روش‌های کنترل ویروس قبل از واکسیناسیون عنوان کرد: «بخشی از کنترل کووید به اجرای شیوه‌نامه‌های بهداشتی برمی‌گردد. متاسفانه ما در این زمینه کارنامه خوبی نداریم. شهرهای ما در جنوب قرنطینه نمی‌شود و حالا همان سناریویی که برای خوزستان در مواجهه با جهش بریتانیایی اتفاق افتاد الان دارد با جهش هندی اتفاق می‌افتد. این مسائل نگران کننده است. بنابراین از الان باید به‌فکر راه‌حل‌های گریز باشیم. یعنی ما درخصوص پیک چهارم راه‌حل‌های گریز را بررسی نکردیم امروز هم در همان آستانه قرار داریم طوری که پیک پنجم قریب‌الوقوع است، همه این مسئله هم به‌خاطر بی‌اثری اعمال ما است. اگر واکسن به تعداد مناسب نداریم باید کنترل‌ها و محدودیت‌های بهداشت اجتماعی زیاد شود. الان رعایت پروتکل‌های اجتماعی در کشور ما بسیار ضعیف است، مردم در سراسر کشور همچنان گردهمایی‌های خودشان را دارند، رستوران می‌روند، عروسی خودشان را برگزار می‌کنند و مسافرت می‌روند، توجه کنید در دورانی که شهرهای جنوبی ما قرمز بودند آنجا کنسرت برگزار کردیم و اجازه مسافرت به شهرهای جنوبی را دادیم. اینها همگی نقض غرض است درحالی‌که ما می‌توانیم از شیوع گسترده ویروس جلوگیری کنیم به‌شرطی که علمی فکر کنیم.»