سهم خانه احزاب در شطرنج سیاست ایران

همدلی|   تنها یک روز تا برگزاری انتخابات سال سوم هفتمین دوره خانه احزاب باقی مانده است، خانه‌ای ‎‌که بیست ساله می‌شود، اما همچنان این سوال باقی است که اثر آن در بازی‌ها و رقابت‌های سیاسی و جدی کشور چیست؟ 
برای پاسخ به این پرسش ضروری‌ است، پرسش پیشینی‌تری مطرح کرد؛ آیا احزاب و جبهه‌‌ها‎‌ی سیاسی در ایران، فارغ از میزان اثرگذاری‌شان، این نهاد را به رسمیت می‌شناسند؟
نگاهی تاریخی به آنچه بر خانه احزاب رفته است، می‌تواند راه را برای پاسخ به این پرسش هموار کند.
 بنا بر گزارش ایرنا، انتخابات اولین دوره خانه احزاب اردیبهشت ماه سال ۱۳۸۰ و با مشارکت ۷۰ تشکل سیاسی کشور برگزار شده است. در آن جلسه سیدحسین موسوی تبریزی  به نمایندگی از تشکل نمایندگان ادوار به عنوان رئیس، محمدرضا راه‌چمنی از حزب همبستگی ایران اسلامی، محسن یحیوی از جامعه اسلامی مهندسین به عنوان نواب رئیس اول و دوم، محمدرضا غفوری‌فرد از جامعه اسلامی ورزشکاران به عنوان منشی و عباس شیبانی از انجمن اسلامی پزشکان به عنوان خزانه‌دار انتخاب شدند. به این ترتیب می‌توان مدعی شد، اداره دوره نخست این تشکل مردم‌نهاد، فارغ از گرایش آنها به طیف اصلاح‌طلب یا اصول‌گرا در اختیار نیروهای نسل اول انقلاب بوده است.
دوره دوم فعالیت این تشکل خردادماه سال ۱۳۸۲ آغاز می‎‌شود و نمایندگان احزاب عضو، حسن غفوري‌فرد را به عنوان رئيس، اسدالله بادامچيان و محسن رهامي را به عنوان نواب ‌‌رئيس‎‌، سهیلا جلودارزاده را به عنوان منشی و حكيمی‌پور را به عنوان خزانه‌دار اين خانه‌ انتخاب کردند. 
به این ترتیب، می‌توان مدعی شد سهم جریان اصلاحات با سه عضو بیش از اصول‌گرایان حاضر در این دوره بوده است که این را می‌توان محصول یکه‌تازی اصلاح‌طلبان در بازی‌های سیاسی آن دوره دانست. 
اردیبهشت ماه سال ۱۳۸۴ نمایندگان احزاب، سيدحسين موسوي تبريزي، حسن غفوری‌فرد، امرالله شیخیانی،حسن کاشفی و سهیلا مدارایی را به ترتیب به عنوان رئیس خانه احزاب، نايب ‌‌رئيس‎‌ اول، نايب ‌‌رئيس‎‌ دوم، خزانه‌دار و منشي انتخاب کردند. در این دوره نیز کفه نمایندگان جریان اصلاحات با کسب به سه کرسی سنگین‌تر از اصول‌گرایان بود.
انتخابات دوره سوم این تشکل، خردادماه سال ۸۶ و در دوران ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد برگزار شد. 
در این دوره موسوی تبریزی توانست در سمت ریاست باقی بماند؛‌ کاشفی و محمدمهدی مظاهری، نواب رئیس اول و دوم، امیر اسلامی‌تبار منشی و یدالله طاهرنژاد  خزانه‌دار شدند. در این دوره نیز اصلاح‌طلبان با کسب چهار کرسی از پنج کرسی اداره این خانه را از آن خود کردند.
برگزاری انتخابات دوره پنجم که مقارن با حوادث سال ۸۸ شده بود، با ایرادات کمیسیون ماده ۱۰ احزاب به اساسنامه همراه شد؛ موضوعی که سرانجام به انحلال این خانه انجامید و مرداد ماه سال بعد معاون وزیر کشور فعالیت آن را غیرقانونی خواند. به این ترتیب درهای خانه احزاب تا تشکیل دولت یازدهم به روی احزاب بسته ماند.
سرانجام سال ۱۳۹۴ درهای این نهاد مردمی سیاسی به روی احزاب باز شد و تغییراتی در اساسنامه و  سازوکار اداره آن  اعمال شد. به این ترتیب، احزاب تصمیم‌گیری کردند که از این پس به جای ۱۵ نفر، ۲۱ نفر بر روی صندلی‌های شورای مرکزی خانه احزاب تکیه بزنند. 
همچنین هر جریان به صورت مساوی از کرسی‌های خانه احزاب برخوردار شوند و جریان‌های اصول‌گرا، اصلاح‌طلب و اعتدال‌گرا، سه لیست ۷ نفره را برای شورای مرکزی انتخاب کنند. 
پس از آن، در سال نخست دوره اول، حسن غفوری‌فرد به عنوان  نماینده اصول‌گرایان، سال دوم سیدشهاب‌الدین صدر به عنوان نماینده گروه‌‌ها‎‌ی مستقل سیاسی و سال سوم حسین کمالی به عنوان نماینده احزاب اصلاح‌طلب به عنوان رئیس انتخاب شدند. 
دو سال قبل و در آخرین انتخابات، حسین روح‌الامینی از حزب توسعه و عدالت که ریشه در اصول‌گرایی دارد، بر کرسی ریاست آن تکیه زد. او توانست چند ماه بعد از ریاست بر این خانه به لیست انتخاباتی اصول‌گرایان راه یابد و راهی بهارستان شود. 
حال باید دید این خانه در دوران ریاست جمهوری سیدابراهیم رئیسی چه فراز و فرودهایی را از سر می‌گذراند؟