فرصتی برای رابطه مردم با حاکمیت

همدلی|  سرویس سیاسی: «مسعود پزشکیان» در حالی دیروز برای دفاع از کابینه خود به مجلس رفت که بیان او در مواجهه با مشکلات عدیده و هزارتوی سیاسی ایران ببیشتر جنبه طرح مطالبه و مسائل را داشت. او کمتر از خصلت افراد کابینه‌اش سخن گفت و بیشتر درباره مسائل کلان صحبت کرد؛ مسائلی که او می‌خواهد با گفتمان‌سازی اجماع در برابر سلیقه و دیدگاه سیاسی به مقابله با آنها بپردازد. او در مجلس در قامت یک منتقد به شرایط کشور ظاهر شد و اینگونه نمود که برای حل همه این مسائل کلید تازه‌ای یافته است؛ «همگرایی و اجماع‌سازی میان گروه‌های سیاسی مختلف در ایران.» البته او در خلال سخنانش به امیدهای ایجاد شده برای تغییر نیز گریزی زد و گفت: «در خلال انتخابات و پس از آن برای قالب جامعه حتی کسانی که رای ندادند، فرصتی برای امید خلق شد. نگاه داشتن این امید و تثبیت آن وظیفه همه ارکان نظام است.به دنبال سوگندی که یاد کردم، فرصتی است تا به شرایط خطیر و دشوار موجود نسبت به زندگی مردم آگاه شویم؛ امروز فرصتی برای شنیدن صدای همه آحاد ملت و خواست آنها برای تحول و تغییر است.»وی ادامه داد: «فرصت اصلاح و تغییر رویه‌های ناکارآمد در حکمرانی، فرصت خلق امید و وفاق برای عبور از تنگناها و بحران های پیچیده پیش رو، فرصت اصلاح برخوردهای ناپسند قدرتمندان جهان با مردم دلاور ایران؛ فرصت برآمده از انتخابات میدان جدید همراهی و همکاری ملی در درون حکومت بین حکومت و جامعه و درون جامعه است.»
امیدهای سیاسی در گفتمان مسعود
پزشکیان در چند خط ویژگی کابینه خود را نیز توضیح داد و آن را دولت «وفاق» نامید، نکته‌ای که تا به حال همچنان در دایره نقد سیاسیون قرار دارد. برخی می‌گویند؛ وفاق ملی با جمع اضداد امکان‌پذیر نیست و برخی نیز بر این عقیده‌اند که مردم با این انتخاب احساس سرخوردگی و ناامیدی کرده‌اند. اما رئیس‌جمهور همچنان معتقد است که امیدهای شکل گرفته در انتخابات باید مورد توجه باشد. او این موضوع را با تبدیل به واژه فرصت برای حکمرانی سعی دارد تبدیل به خاستگاه برای تغییر در سیاست‌های کلان کند. دریافتی که از طرح مشکلات امروز جامعه توسط رئیس‌جمهوری پررنگ‌تر می‌شود. پزشکیان در شرح مشکلات گفته است: «کشور در شرایط خطیر و مردم در وضعیت سختی قرار دارند. بی‌عدالتی و ناترازی در بخش‌های قالب اقتصادی، اجتماعی، محیط زیستی، آموزشی و فرهنگی همه را در بر گرفته است.مسائل جامعه مزمن شده و تدابیر و رویه‌‎های جاری قادر به حل مسائل نیستند. مردم احساس نارضایتی دارند، ما را پاسخ‌گوی نیازهای خود نمی‌بینند و بی میلی آنان برای مشارکت در انتخابات نشانه‌ای از دلسردی‌هاست.»وی گفت: «غیرممکن است بتوانیم با روندی که در گذشته بوده بتوانیم وضعیت فعلی را درست کنیم. اگر قرار بود درست شود، درست می‌شد و روز به روز بدتر نمی‌شد. باید دست از کارهایی که می‌شد برداریم.» البته این طبیب نسخه اولیه خود را بر همگرایی جریان‌های سیاسی در رسیدن به اهداف نوشته است، تجویزی که معلوم نیست در آینده به دردسر برای دولت او تبدیل شود یا او را به قهرمان ملی در ایجاد همبستگی سیاسی بدل کند.
پزشکیان گفته: «دولتی که امروز به مجلس معرفی شده، دولت وفاق ملی است؛ همانگونه که در روزهای تحلیف گفتم، دولت وفاق ملی دولتی است که خود را دولت همه ملت ایران می‌داند؛ دولت وفاق ملی موظف به تأمین حقوق شهروندی همه ایرانیان و ملتزم به اولویت منافع ملی بر هر منفعت دیگری است. التزام به قانون اساسی، اهداف سند چشم انداز، سیاست‌های کلی ابلاغی مقام معظم رهبری و تحقق برنامه هفتم توسعه محورهای هم‌گرایی میان دولت و سایر قوا و ارکان نظام خواهد بود، آنچه امروز در روند همکاری میان دولت و مجلس به صورت رسمی آغاز می شود، آزمون عرصه این همگرایی و همکاری است.»
ناگزیر به وفاق و تقویت انسجام داخلی
او البته در میان سخنرانی‌اش به ناگزیرهای دولت نیز اشاره کرد، ناگزیرهای که احتمالا گریزی از آن نیست، هم به جهت شرایط سیاسی کشور و هم در راستای گفتمانی که او در برخورد با مشکلات پسندیده است. پزشکیان گفت: « چاره کار فهم مشترک این وضعیت و اقدام مشترک و همدلانه همه قوا برای پاسخ‌گویی به خواسته مردم است، اگر صدای مردم به موقع شنیده نشود،‌ سرخوردگی‌ها و ناامیدی‌های فزاینده شکل می‌گیرد که حاصل آن زوال امید و نابودی سرمایه‌هاست.»رئیس جمهور ادامه داد:« نگو من رئیسم، من حاکمم، نگو من امیر هستم و دستور خواهم داد و مردم باید اطاعت کنند، من بارها گفته‌ام این ادبیاتی که ما دستور می‌دهیم و دیگران باید اطاعت کنند این ادبیات ۳ آسیب دارد؛ قلب را سیاه می‌کند، دین را سست می‌کند و تغییرات و دگرگونی‌ها و انقلاب‌ها را نزدیک می‌کند، شاخص اولیه کار ما رضایت مردم است.»رئیس جمهور بیان کرد:« مجبوریم تعامل مثبت با تمام دستگاه ها و قوا با هدف همگرایی و توافق سازی، تقویت انسجام داخلی و تقدم منافع ملی بر منافع دستگاهی و جناحی و بخشی داشته باشیم.»وی تصریح کرد: «سیاست‌گذاری و تصمیم‌گیری مبتنی بر شواهد و محاسبات و اتخاذ رویکرد علمی و کارشناسی و حل مسائل بر مبنای عقلانیت و خرد جمعی شایستگان و کارشناسان به جای اتکا به نظرات شخصی و سلایق و هیجانات باید در دستور کار باشد.»
مقابله با فساد و تامین آزادی بیان
البته یکی دیگر از اولویت‌های دولت چهاردهم نیز دیروز رونمایی شد، موضوعی که همه دولت‌ها را از زیر تیغ خود تا به حال گذرانده است. پزشکیان با ارزش خواندن مبارزه با فساد این‌گونه عنوان کرد که: «یکی از مهم‌ترین ارزش‌هایی که به آن اعتقاد داریم، فسادستیزی است که با قدرت آن‌ را پیگیری خواهیم کرد، احترام به آزادی بیان و انتقاد و گفت‌وگو از برنامه‌های ماست. گذر از دولت متصدی و تنظیم‌گر، بازگرداندن فعالیت‌های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی به مردم و فراهم آوردن زمینه مشارکت بخش خصوصی و انحصارزدایی و رفع مداخلات از مهمترین برنامه‌های ماست.»  البته او این روایت را در مجلسی بازگو کرده که در دور قبل با قانون سوت‌زنی و در دولت قبل به عنوان پرچمدار مبارزه با فساد هم زندانی شدن برخی سوت‌زنان را تجربه کرده و هم فساد چای دبش و نهاده‌های دامی را در کارنامه میراث دولتی خود دارد. با این وجود پزشکیان بر این عقیده است که مبارزه با فساد و تامین آزادی بیان را در اولویت قرار خواهد داد.
ما چه تهدیدهایی در کشور داریم؟
دیروز پزشکیان به مسائل سیاست خارجی ایران، تهدیدهای پیش‌رو و راهکارهایی که دولت در ادامه راه خود دارد نیز پرداخت. او که تجویز کننده گشایش‌های اقتصادی از مسیر سیاست خارجی است با طرح این سوال که چه تهدیدهایی امروز داریم تصریح کرد:« آمریکا در رأس این تهدیدهاست، آمریکا تحریم می‌کند ولی اگر ما با هم باشیم، شاید بتوانیم تمام این تهدیدها را کمرنگ کنیم.»  وی ادامه داد: «تنش و جنگ و خونریزی در منطقه داریم، با همسایگانمان روابطمان ضعیف است، سرمایه اجتماعی‌مان کم شده، انسجام داخلی‌مان ضعیف شده، اعتبار دولت در قبال ملت کاهش پیدا کرده؛ اینها نقاط ضعفی است که داریم.»  پزشکیان افزود:« تمام سال‌های پس از انقلاب، تحولات عظیمی در شاخص‌های زیرساختی ایجاد شده است؛ با همه اینها همچنان مسائل بنیادی و ریشه‌ای ما حل نشده و سطح رضایت عمومی مردم پایین است و آسیب‌های اجتماعی فزونی پیدا کرده و مهاجرت نیروهای کارآمد شتاب گرفته و امید به آینده روشن کمرنگ شده و وضعیت فقر و محرومیت، زیبنده جامعه ایرانی نیست.»وی گفت:« ما مشکل داریم؛ فساد و مناسبات رانت‌جویانه و معیوب رواج دارد. ناترازی‌های بزرگ در بودجه و انرژی و مخاطرات عظیمی در مقوله آب، محیط زیست و صندوق‌های بازنشستگی، کشور را تهدید می‌کند.»
حفظ امید ایجادشده در جامعه
پزشکیان ادامه داد: «در خلال انتخابات و پس از آن برای قالب جامعه حتی کسانی که رای ندادند، فرصتی برای امید خلق شد. نگه داشتن این امید و تثبیت آن وظیفه همه ارکان نظام است. نارضایتی و اعتراض نسبت به بسیاری از تبعیض‌ها و نابرابری‌ها و محدودیت‌ها و ناکارآمدی‌ها در جامعه و انتظارات انباشته شده توقعات زیادی را برای گشایش در امور کشور به وجود آورده است.رئیس جمهور گفت:« الان کجاییم؟ چرا اینجاییم؟ چگونه می‌توانیم از اینجا به آن اهداف متعالی و چشم‌اندازی که به دنبالش بودیم، برسیم؟ تا نتوانیم پاسخ این سؤالات را بدهیم و با همین روشی که طی کرده ایم، ادامه دهیم، تصور اینکه به جایی خواهیم رسید، دیوانگی است و امکان ندارد. بسیاری از مسائل ما حل نشده است؛ زیرا یا نتوانسته ایم به یک تفاهم مشترک در فهم مسأله برسیم یا در اجرا همدل و همصدا نبوده ایم؛ دولت من دست تفاهم به سوی فعالان عرصه خدمت گشوده است.»
راهکارهای رئیس‌جمهور برای حل مشکلات اقتصادی کشور
رئیس‌جمهور برای حل مشکلات اقتصادی راهکارهایی ارائه کرد: نیاز به اجماع‌سازی در داخل درباره اصلاحات اقتصادی و سیاسی داریم. همه بر روی اولویت حق و عدالت توافق داریم، این نقطه شروع هم‌گرایی است.
وی تاکید کرد: «بر روی موضوع ایران برای همه ایرانیان و دولتی که نماینده گروه‌های سیاسی و اقوام و گرایش‌ها باشد، توافق داریم. بر روی استفاده از روش‌های علمی و استفاده از کارشناسان توافق داریم. باید هدفمان تامین منافع ملی، منافع مردم و برون رفت از وضعیت کنونی باشد. نباید مصلحت‌های بلندمدت مردم را فدای رضایتمندی کوتاه مدت خود کنیم. رئیس جمهور افزود: تیم اقتصادی خود را موظف کردم که به صورت پیوسته با عموم مردم، نمایندگان آنها و نخبگان برای رسیدن به اهداف چشم‌انداز و در سایه سیاست‌های کلی نظام صحبت کنند.»
اولویت با اقتصاد است
پزشکیان تصریح کرد:« باید بتوانیم در کنار وفاق به عنوان پیش شرط اصلی هر موفقیت به اصلاح ساختار، برنامه، مدیریت، و نظام اجرایی بپردازیم، از پیش شرط های اصلی می‌توان به برنامه‌ریزی بر مبنای عملکرد، مدیریت بر مبنای مشارطه، مراقبه و محاسبه و اصلاح ساختار، رواج پاسخ‌گویی، ارزیابی مبتنی بر نتیجه و حصول اطمینان از حرکت در مسیر هدف، نگرش نظامند به همه مسائل، شایسته‌سالاری و مبتنی کردن تصمیمات بر حقایق و شواهد از مختصات رویکرد ما به نظام اجرایی کشور است، نام برد.»وی افزود: «ضرورت بسیار مهم دیگر در مقابله موثر با فساد است. نیازمند عزم و اراده و همکاری برای اجرای قانون هستیم؛ ظرفیتی که از کد ملی، کد پستی، کد زمین و ماده ۱۶۹ مکرر مالیات‌ها و سپس پیوند دادن این داده‌ها ایجاد می‌شود، مناسب ترین روش برای ایجاد شفافیت و مقابله با فساد است.»پزشکیان ادامه داد: «مقام معظم رهبری در مراسم تنفیذ اولویت نخست کشور را بهبود وضعیت اقتصادی اعلام کردند. نظرسنجی‌ها هم نشان می‌دهد اولویت نخست مردم حلی مسائل اقتصادی است، به این اعتبار محور برنامه‌های من نیز بر اساس این خواست مردم و دستور مقام معظم رهبری تحول در وضعیت اقتصادی خواهد بود. رئیس جمهور افزود: اصلی ترین شاخص نشاندهنده قدرت کشور و کیفیت زندگی یک جامعه در بعد اقتصادی تولید است، توان تولید کشور است که تعیین کننده اصلی قدرت ملی است.»
توسعه ای که فقط شامل عده ای خاص شود، چپاول است
رئیس‌جمهور در بخش‌های اقتصادی نیز با گرایش نهادی به مسائل این‌گونه عنوان کرد که تمرکز دولت چهاردهم بر تقویت توان تولید رقابت پذیر در قامت یک دولت است و بهبود معیشت مردم و توسعه سرمایه گذاری و تأمین مالی، بهینه سازی مصرف انرژی، تبادل نیروی انسانی به جای مهاجرت نخبگان، همزمانی تلاش برای گشایش های بین المللی و اصلاحات اقتصادی، همزمانی کارآمدسازی دولت در عین توانمندسازی مردم، میثاق جدید دولت، توسعه فقرزدایی و پیشگیری از فقر در روند توسعه است. رئیس جمهور افزود:«توسعه ای که فقط شامل عده‌ای خاص شود، توسعه نیست چپاول است؛ چپاول عده کثیری توسط عده ای قلیل.»
وی تصریح کرد: «اقتصاد محور اصلی مسائل کشور است اما تفکیک اقتصاد از سایر حوزه‌ها و تقلیل آن به مسائل متعارف اقتصادی خطای بزرگی است. امروز اصلاحات همزمان در روابط بین‌الملل و اصلاحات داخلی تنها راه خروج از شرایط فعلی است؛ این مهم میسر نمی‌شود الا با نگاه یکپارچه به مسائل اقتصادی و سیاسی داخلی و خارجی و نگاه یکپارچه و درک مشترک از مسائل روز کشور که نیازمند همراهی و همدلی قوای سه گانه تحت زعامت مقام معظم رهبری است.»

در کشوری زندگی می‌کنیم که یک حساب بین‌المللی ندارد
اما مهمترین بخش سخنان پزشکیان را باید حول محور سیاست خارجی و فشارهای اقتصادی ناشی از تحریم‌ها دانست، جایی که او در وعده‌های انتخاباتی خود و در دوقطبی انتخاباتی شکل گرفته توانست با کمک ظریف موج سازی کند و بخشی از آرای خود را به پای صندوق‌های رای بیاورد. این نکته امروز در صحبت تحلیلگران اقتصادی و سیاسی نیز مورد توجه است. اما مسعود پزشکیان بعد از آمدن به قدرت به دلیل مواجهه با تنش‌های منطقه‌ای و ترور هنیه ناگزیر است در هاله‌ای از مقدورات آن را بیان کند و هم‌گرایی را ارجح بر سیاست گریز از تحریم‌ها بداند. پزشکیان در این‌باره گفته:«چالش بیرونی تحریم و وسوسه‌های‌ دشمن است که در صورت اصلاح مشکل درونی کم‌اثر و حتی بی‌اثر خواهد شد. چالش درونی عبارت است از عیوب ساختاری و ضعف‌های مدیریتی. برای تدوین برنامه دولت چهاردهم برنامه های اقتصادی ارائه شده توسط سه دولت اخیر هنگام معرفی وزرا به مجلس شورای اسلامی را بررسی کرده‌ام.مساله این نیست که در مشکلات اقتصادی راه‌حل‌ها را نمی شناسیم. ممکن است اختلاف‌نظرهایی درباره ریشه‌های مشکلات مانند تورم و فقر و رشد اقتصادی پایین بین کارشناسان وجود داشته باشد اما با صراحت می‌گویم که ریشه اصلی مشکلات اقتصادی نبود ساز و کارهای لازم برای اجماع‌سازی روی سیاست‌ها است.» رئیس جمهور تصریح کرد:« در حوزه‌های سیاست خارجی و داخلی اصلاحات اقتصادی و آثار مهم اجتماعی نباید بدون اجماع‌سازی در مورد آنها دست به عمل زد با این همه اختلاف نظر و گفت و گو نکردن برای حل اختلافات، اجرای موفق برنامه اصلاحات اقتصادی ناممکن است نبود اجماع ملی مانع هرگونه اصلاحات ساختاری و اقتصادی و اجتماعی است.»
پزشکیان گفت: «در حوزه سیاست خارجی، بخشی از مشکل پایین بودن نرخ رشد اقتصادی و پرنوسان بودن آن ریشه در تنش‌های موجود در روابط خارجی و خصوصا تحریم‌های اقتصادی و ظالمانه دارد. در کشوری زندگی می‌کنیم که شهروندان آن طبق آمارهای رسمی در سال گذشته ۱۵۰ میلیار دلار صادرات و واردات داشته‌ایم . با این حال به خاطر تحریم‌ها حتی امکان داشتن یک حساب بین‌المللی را نداریم.»پزشکیان افزود: «مصرف‌ کننده، صادر کننده و تولید کننده گران می‌خرند و ارزان می‌فروشند و چون به صورت رسمی نمی‌توانیم تجارت کنیم، جوان ۲۲ ساله امروز با تحصیلات عالی یا بدون آن معترض است، بیش از نیمی از عمر خود را در دوران تحریم‌های شدید اقتصادی گذرانده و آثار آن را لمس کرده است و طبق آمارهای رسمی هر سال شاهد کاهش رفاه خود و خانواده‌اش است.»وی ادامه داد:« این مسیر را قطعا باید تغییر داد اختلافات درونی و فشارهای بیرونی فضای سیاستگذاری برای رفع مشکلات اقتصادی را بسیار محدود کرده است و هر دو را باید به کمک هم حل کنیم.»
اصلاحات همزمان در روابط بین‌المللی و داخلی
رئیس جمهور راه حل اصلی مشکلات را  اصلاحات همزمان در روابط بین‌المللی و اصلاحات داخلی دانست و گفت: «این مهم میسر نمی‌شود جزبا نگاه یکپارچه به مسائل سیاسی داخلی و خارجی، نگاه یکپارچه و درک مشترک از مسائل امروز کشور که نیازمند همراهی و همدلی قوای سه‌گانه تحت رهبریت مقام معظم رهبری است. » دکتر پزشکیان افزود:« کاری کنید دنیا بداند ما یکصدا با هم پشت سر مقام معظم رهبری در جهت رسیدن به چشم‌اندازها حرکت می‌کنیم.مطمئن باشید من عیب دارم هیچ یک از ما معصوم نیستیم، هنر این نیست که عیب من را بزرگ کنید، هنر این است که عیب من را بپوشانید.» همچنین «مسعود پزشکیان» که برای دفاع از وزرای پیشنهادی خود در نوبت عصر مجلس شورای اسلامی حضور یافت وگفت: «از شما می‌خواهم به همه عزیزانی که انتخاب کرده‌ایم، با قدرت رأی بدهید. رمز موفقیت این است که دست به دست یکدیگر دهیم، باید با هم در مقابل این تهاجمات بایستیم، چراغ راه و پیمان ما مسیری است که رهبر انقلاب مشخص کرده است، هر حرفی که زدم در عمل و در این مسیر امتحانم کنید.»