مسجد سردار، بنایی بر جای مانده از دوره قاجار در ارومیه

مساجد قدیمی از دیدنی‌ترین جاذبه‌های تاریخی کشورمان هستند. یکی از این مساجد با نام «مسجد سردار» در بافت قدیمی شهر ارومیه قرار دارد و با معماری زیبای خود همچنان محل نیایش ساکنان شهر و گردشگران است. قدمت این مسجد به دوران قاجار بازمی‌گردد. مسجد سردار توسط شخصی به نام عبدالصمدخان احداث ساخته شده است. این مسجد بعدها به علت نصب یک ساعت روی آن، در بین اهالی به نام «مسجد ساعتلو» معروف شد. مسجد سردار، معروف به مسجد ساعتلو یکی از دیدنی‌ترین بناهای تاریخی شهر ارومیه است که در فاصله ۴۰۰ الی ۵۰۰متری از مسجد جامع قرار دارد. این مسجد در زمان قاجار توسط عبدالصمدخان، جد اعظم عظیم السلطنه‌ی سردار و پدر آقاخان ساخته شده است. در سال ۱۳۳۰هجری قمری، سردار این بنا را مرمت کرد و یک سال بعد ساعت بزرگی بر سردر مسجد نصب کرد. این ساعت در جریان مرمت‌های اخیر از سردر مسجد برداشته شد.
مسجد سردار ارومیه یا مسجد ساعتلو دارای دو شبستان بزرگ و کوچک است که در طی سالیان مختلف بارها بازسازی شده‌اند. در حال حاضر بازدید از این بنا در ساعات برگزاری نماز برای عموم آزاد است و در صورت تمایل می‌توانید به صورت رایگان از مسجد سردار بازدید کنید. معماری مسجد سردار ارومیه بسیار جذاب است. این بنا دارای دو بخش مجزا از یکدیگر شامل شبستان بزرگ و شبستان کوچک است و در تمام بخش‌های آن به جز ۱۲ستون شبستان، از آجرهایی به ابعاد  ۵*۲۲*۲۰،  ملات گچ و خاک استفاده شده است. شبستان بزرگ مسجد سردار ارومیه مستطیلی شکل بوده و طول آن برابر ۲۲متر و عرض این شبستان برابر با ۱۸متر است. این شسبتان بخش اصلی مسجد محسوب می‌شود و در گوشه جنوب شرقی آن  ۱۲ستون سنگی هشت ضلعی با سرستون‌های مقرنس تراش‌کاری شده وجود دارند. مانند دیگر مساجد قدیمی کشورمان، بخش پایینی دیوارهای شبستان بزرگ تا ارتفاع یک متری با کاشی‌های سبزرنگ ۲۰*۲۰تزیین شده‌ است. همچنین اطراف این شبستان مزین به کاشی‌های هفت‌رنگ با نقش‌های گل و بوته است. سقف شبستان بزرگ با رنگ سبز پوشانده شده و مهارت دست هنرمندان را می‌شود در نحوه چینش آجر رواق‌های آن مشاهده کرد. در حال حاضر طی مرمت‌های انجام شده فضای داخلی شبستان به رنگ سفید درآمده؛ اما طاق‌های سقف شبستان همچنان با رنگ سبز زیبا خودنمایی می‌کنند. نور شبستان بزرگ مسجد سردار ارومیه از دو ضلع شمالی و جنوبی بنا تأمین می‌شود. در این شبستان در هر بخش از تیغه باریکی که طاق را به نیم تقسیم کرده پنجره‌ای وجود دارد. این پنجره‌ها در گذشته چوبی بودند و بالای آن‌ها نورگیرهای کوچکی تعبیه شده بود. اما در حال حاضر پنجره‌های چوبی با آهنی جایگزین شده‌اند‌ و در بخش شمالی، نورگیرها از بین رفته‌اند. در طاق‌های جنوبی مسجد هنوز نورگیر‌های دایره‌ای شکل حفظ شده‌اند. بخش انتهایی شبستان بزرگ ظاهری شبیه به بالکن چوبی دارد و با انواع نقاشی‌ها و نوشته‌های زیبا تزیین شده است. این بخش به بانوان اختصاص دارد. شبستان کوچک مسجد سردار ارومیه در انتهای شبستان بزرگ قرار دارد و از نظر ظاهری مشابه همان بخش اصلی است. این شبستان از طریق یک ورودی به شبستان اصلی متصل می‌شود و در آن خبری از تزیینات پرنقش و نگار نیست. فقط در ضلع جنوبی شبستان کوچک یک محراب آجری ساده تعبیه شده و در بخش غربی آن هم با استفاده از تخته‌کوبی، یک بالکن چوبی به اندازه یک فرش‌انداز ساخته شده است. این بالکن تزیینات نقاشی و نوشته دارد و مخصوص استفاده بانوان است.