مصائب اصلاح‌طلبی

همدلی|  ستوده درخشنده: نشست خبری «آذر منصوری» دبیرکل جبهه اصلاحات با حضور «جواد امام »سخنگوی جبهه اصلاحات، «علی شکوری‌راد»، «طاهره نقی‌ئی» و جمعی اصحاب رسانه صبح دیروز در محل نشست انجمن اسلامی پزشکان برگزار شد. آذر منصوری در این نشست نقدهایی را مطرح کرد که بخشی از آن به شرایط سیاسی و فضای کلی کشور برمی‌گشت و بخش دیگر آن مربوط به گفتمان اصلاح‌طلبی و تلاش این جریان برای نزدیک بودن به مطالبات مردمی بود. منصوری در شرایطی این نشست خبری را برگزار کرد که به گفته او «شاهد بیشترین فاصله و شکاف بین جامعه و حاکمیت هستیم» و تحلیل دبیرکل جبهه اصلاحات از شرایط کنونی او را به این نتیجه کلی رسانده  که اصلاح‌طلب بودن در حال حاضر سخت‌ترین و دشوارترین کار است. او معتقد است؛ نوسازی گفتمان جریان اصلاحات با تکیه بر بیانیه پانزده ماده‌ای «سید محمد خاتمی» که در اوج رخدادهای جنبش زن‌، زندگی، آزادی منتشر شد یکی از مهم‌ترین پروژه‌های این جبهه است و اصلاح‌طلبان با این نقشه راه می‌خواهند در آینده، قرابت نهادی بیشتری با مردم داشته باشند. وی درباره انتخابات و مسائلی که در ماه‌های گذشته مطرح شد، گفت: ما در انتخابات توصیه‌ای نداریم چراکه این موضوع را مطرح کردیم انتخابات  باید عادلانه، رقابتی، معنادار و اثربخش باشد. اما قانون انتخابات جریان اصلاحات را در مسیری قرار داد که توصیه‌ای برای احزاب و مردم ندارد.. شهروندان باید باور کنند که نماینده‌ای که انتخاب می‌کنند، می‌تواند مطالبات‌شان را پیگیری کند. البته این مهم به معنای قهر با صندوق رای نبود و ما اتفاقا بر این باور هستیم که باید آرایی که از مردم گرفته شده، با معنابخشیدن واقعی به انتخابات، مجدد به صاحبان واقعی آن‌ها بازگردد.
اصلاح‌طلبان در کدام سمت ایستاده‌اند؟
آذرمنصوری گفت:‌ مهم‌ترین سوالی که در دوره جدید جبهه اصلاحات بنای پاسخ دادن داشتیم این بود که اصلاح‌طلبان در کدام  سمت ایستاده‌اند؟ باید دو تحلیل نسبت به رفتار حاکمیت نسبت به جامعه و رفتار جامعه داشت و در تحلیلی که ارائه می‌کنند باید پاسخ داد که چه باید کرد. باید به این سوال پرداخت. حفظ مسیر اصلاح‌طلبانه، قانونی، مدنی، مسالمت‌جویانه و پرهیز از خشونت و  دفاع از حقوق همه شهروندان با همه سلایق و دیدگاه‌ها و دفاع از حقوق بشر تک تک شهروندان ایران را دنبال می‌کنیم و این شاخص‌ها نقطه تمایز ما با سیار جریان‌هاست. چون این جریان ریشه‌دار، دموکراسی‌خواه ، مدافع حقوق بشر و طرفدار حق مردم است و این باید محور جریان اصلاحات باشد. باید عاملیت داشته باشیم. بنابراین پاسخ  به این سوال، دشورای کار ما را بیشتر می‌کند.
دبیرکل جبهه اصلاحات در نشست خبری خود گفت: متاسفانه جریان اصلاحات در چند سال اخیر مانند موقعیت اخیر صدایش کمتر در رسانه‌ها شنیده می‌شود. تقویت بعد و ظرفیت رسانه‌ای از اقدامات جبهه اصلاحات خواهد بود با توجه به سرمایه‌‌های عظیمی که رقیبان داخلی جبهه اصلاحات و خارج از مرزها دارند، این نیاز بیش از پیش خود را نشان می‌دهد. اصلاح‌طلب بودن در این شرایط کار سخت و دشواری است. در صورت فقدان اصلاح‌طلبی باید بیش از پیش نگران ایران بود. آنچه در بیانیه‌ها، راهبردها و مواضع انتخابات مطرح شده، حاصل مجموعه‌ای از نشست‌ها و گفت‌وگوهای به انجام رسیده است.
رصد تحولات در جامعه و حاکمیت
منصوری تصریح کرد: بیش از هفده جلسه حداقل سه ساعته با بدنه احزاب شورای مرکزی احزاب عضو جبهه اصلاحات برگزار کردیم. این گفت‌وگوها جریان مطالبات مردم را در  جامعه نمایندگی می‌کند تا به تحلیل واقع‌بینانه‌تر برسد. اینکه حاکمیت چه مسیری دارد و جامعه چه نگاهی دارد. در این نگاه اصلاح طلبان باید چه کار کند تا  از طرفی بتوانند جامعه ایران را نمایندگی کنند و هم از طرفی چه رفتاری نسبت به عملکرد حاکمیت داشته باشند. جامعه از تکلیف محوری عبور کرده و به دنبال مرجع می‌گردد تا پس از جنبش زن زندگی آزادی کدام جریان می‌تواند نمایندگی مردم را مطالبه کند.  
وی افزود: جلسات مجمع و کمیته‌های متناظر جبهه اصلاحات در جریان بوده و هست. آنچه اتفاق افتاد و تحت عنوان بیانبه‌ها جبهه اقلاحات منتشر شد برآیند گفت‌وگوهایی بود که  از جامعه و  رفتار حاکمیت داشتیم. آنچه برای ما اهمیت داشت، طبق مسیر اصلاح‌طلبانه حرکت در مسیر مدنی، قانونی، خشونت پرهیز و مسلما آمیز است مرزبندی خودمان را روشن کردیم. از اهداف و آرمان انقلاب اسلامی دفاع می‌کنیم که در گفتمان امام در نوفل لوشاتو مطرح شد؛ اینکه مردم در حق تعیین سرنوشت نقش داشته باشند و از همه مهم‌تر دفاع از حقوق بشر تک تک مردم ایران. آنچه در قالب بیانیه‌ها مطرح شده برایند نظر جمع جبهه اصلاحات بوده عمده تصمیمات جبهه اصلاحات با رای بیش از دو سوم مجمع عمومی گرفته شده و آنچه همه ما از ابتدای شکل‌گیری دوره جدید بر آن تاکید داشتیم، توجه به نظر جمعی و تمکین تک تک ما به قاعده کار جمعی بود.
پروژه یکدست‌سازی و دایره محدود انتخاب شوندگان
منصوری تصریح کرد: در تحلیل فضای جامعه باید بگویم شاهد بیشترین فاصله و شکاف بین جامعه و حاکمیت هستیم. جامعه در دنیای دیگر زندگی می‌کند و حاکمیت هم در دنیای موازی دیگر زندگی می‌کند. با توجه به تصویب قانون انتخابات در ادامه پروژه یکدست‌سازی دایره انتخاب شوندگان را محدود کرد.
وی تصریح کرد: فرض آشکار در تعیین حق سرنوشت برگزاری انتخابات آزاد، معنادار و اثربخش بود. از ابتدا پیش‌بینی‌هایی وجود داشت که مسیر در پیش گرفته شده برای یکدست‌سازی، انتخابات را به سمتی خواهد برد که بیش از پیش از معنا تهی شود. اگر به دنبال انتخابات حداکثری و پرشوری بودیم این قوانین  نباید تصویب می‌شد. باید گفتمان جبهه اصلاحات متناسب با شرایط جامعه و حاکمیت به روزرسانی شود. یکی از پروژه‌های مهم این دوره جبهه اصلاحات، نوسازی گفتمان جریان اصلاحات با تکیه بر بیانیه پانزده ماده‌ای سید محمد خاتمی است که در اوج رخدادهای جنبش زن‌، زندگی، آزادی منتشر شد.
منصوری تصریح کرد: ما به دلیل قانون‌ انتخابات گفت‌وگوهایی داشتیم که نتیجه بر این شد که ما در انتخابات توصیه‌ای نداریم چراکه این موضوع را مطرح کردیم که انتخابات عادلانه، رقابتی، معنادار و اثربخش باشد اما قانون انتخابات جریان اصلاحات را در مسیری قرار داد که توصیه‌ای برای احزاب و مردم ندارد. شهروندان باید باور کنند که نماینده‌ای که انتخاب می‌کنند، می‌تواند مطالبات‌شان را پیگیری کند. البته این مهم به معنای قهر با صندوق رای نبود و ما اتفاقا بر این باور هستیم که باید رایی که از مردم گرفته شده، با معنابخشیدن واقعی به انتخابات، مجدد به صاحبان واقعی آن‌ها بازگردد.
امکان ارائه لیست انتخاباتی نداریم
منصوری در پاسخ به سوالی درباره راهبردهای انتخاباتی، اظهار داشت: نه ما و نه هیچ شهروند و مسئولی حق تعیین تکلیف برای شهروندان دیگر برای رای دادن یا ندادن، ندارد. یکی از مصادیق مشارکت جریان سیاسی در انتخابات این است که بتواند افرادی را به جامعه معرفی کرده و در قبال عملکرد آن‌ها تضمین دهد.  بعد از انتخابات ۹۶ و اتفاقات آبان ۹۸ شاهد این بودیم که به رغم شعارهای پررنگ درباره مشارکت حداکثری، این مشارکت از دستور کار برخی در حاکمیت خارج شد. ما خود را در دوگانه تحریم-مشارکت تعریف نمی‌کنیم و در شرایطی قرار گرفته‌ایم که امکان ارائه لیست به مردم وجود ندارد.
دبیرکل جبهه اصلاحات گفت: من تصور ندارم که همه احزاب و اعضای جبهه بخواهند راه دیگری را در این انتخابات بروند اما، بخش عمده‌ای از اهمیت معنابخشی به صندوق رای به این است که اصلاح‌طلبان با یک صدای واحد وارد مسئله انتخابات شوند. به هر حال اگر چنانچه چندصدایی در قبال انتخابات نیز از سوی اصلاح‌طلبان وجود داشته باشد، باز مرجع نهایی، مجمع عمومی جبهه اصلاحات خواهد بود.
وی با بیان اینکه نکته مهم این است که جامعه از تکلیف‌محوری عبور کرده و به حق‌محوری رسیده است، تاکید کرد: بخشی از جامعه احساس می‌کند که از صندوق رای، امکان پیگیری مطالبات او وجود ندارد. یکی از حقوقی که جامعه از جریان اصلاح‌طلبی مطالبه می‌کند، معنادار شدن انتخابات است. آئین‌نامه اجرایی مصوب انتخابات مجلس دوازدهم به گونه‌ای است که نگرانی را نسبت به انتخابات بیشتر می‌کند.
تصمیم اصلاحات بر اثربخشی در انتخابات
آذر منصوری در ادامه درباره واکنش جبهه اصلاحات به اظهارات اخیر «سعید حجاریان» که گفته میان انتخابات و خیابان منازل زیادی است ازجمله نافرمانی مدنی؛ شکل‌های خفیف نافرمانی مدنی می‌تواند حکومت را سر عقل بیاورد ابراز داشت: به هر حال دیدگاه‌های مختلفی در این ارتباط مطرح می‌شود و فضای انتخابات هم اقتضا می‌کند برای طرح انواع دیدگاه؛ ما در راهبرد اصلاحات یک نکته را به عنوان یک ملاحظه مهم برای تصمیم‌گیری جبهه اصلاحات مطرح کردیم و آن هم همین بحث اثربخشی است. یعنی نسبت جامعه با صندوق رأی، برای یک جریان سیاسی، اتفاقاً این نسبت بسیار مهم است و یک جریان سیاسی باید بتواند این موضوع را تجزیه و تحلیل کند و داده‌های خود را نسبت به این مساله دقیق‌تر کند.
دبیرکل جبهه اصلاحات افزود: اینکه من گفتم ما در کنار مردم هستیم، بعضی‌ها تعابیر مختلفی از مساله داشتند، بله اتفاقا در این انتخابات با روند خودتحریمی که اتفاق افتاد بر این مساله تاکید داریم. با قانون جدید انتخابات شما می‌بینید اساساً انتخابات مجلس خبرگان به لحاظ محدودیت برای انتخاب شوندگان یکی از بی‌سابقه‌ترین انتخاباتی است که در طول تاریخ تشکیل این مجلس دارد برگزار می شود.
منصوری خاطرنشان کرد: چرا باید دایره انتخاب مردم انقدر تنگ شود؟ نمی‌شود ما از یک طرف به مردم بگوییم که حق شما و تکلیف شماست که بیایید در انتخابات شرکت کنید و از آن طرف به لوازم اصلی مردم‌سالاری که از پایه‌های امنیت ملی کشور، از پایه‌های اصلی مشروعیت سیاسی نظام و حرف اصلی امام در نوفل لوشاتو است توجه نکنیم و توقع داشته باشیم که در یک انتخاباتی که تمام مجریان و ناظران و دست اندرکاران از هیچ تلاشی برای بی معنا کردن آن فروگذار نکردند از مردم بخواهیم که بیایند در انتخابات شرکت کنند. وی تصریح کرد: جریان های سیاسی انتخابات را تحریم نکردند، اتفاقی که افتاده متاسفانه این است که برگزارکنندگان و کسانی که باید اعتماد ایجاد می‌کردند و بین مردم و صندوق رأی و این فاصله را پر می کردند به وظیفه ملی، تاریخی و قانونی خودشان متاسفانه عمل نکردند.
رئیس جبهه اصلاحات با اشاره به نتایج انتخابات خرداد ۱۴۰۰ عنوان کرد: من فکر می‌کنم تجربه‌ای که از انتخابات ۱۴۰۰ به دست آمد که رأی دوم آراء باطله بود و آراء باطله با آقای رئیسی رقابت می‌کرد پیام گویایی داشت که این نافرمانی مدنی اتفاقا در مورد انتخابات مجلس شورای اسلامی هم در نوع انتخاب مردم و هم در میزان آمدن پای صندوق‌های رأی خودش را نشان خواهد داد و  به اعتقاد من با توجه به فضا و برداشتی که ما از فضای سیاسی کل کشور داریم در هیچ انتخاباتی مانند انتخابات ۱۴۰۲ تا این حد بی‌اعتمادی نسبت به صندوق رأی در انتخابات وجود نداشت و این روند همانطور که از سال‌ها پیش دلسوزان کشور گفتند حتما به ضرر منافع ملی ایران است.
بیانیه موسوم به 110 فعال سیاسی- رسانه‌ای
منصوری در خصوص بیانیه موسوم به ۱۱۰ فعال سیاسی و رسانه‌ای اصلاح‌طلب ذیل عنوان «روزنه‌گشایی کنیم»، اظهار داشت: موضع جبهه اصلاحات، برآیند خردجمعی اعضای آن بود که با بیش از ۳۳ رای به تصویب رسید. ما بیشترین میزان همگرایی و همفکری را در این دوره از جبهه اصلاحات در مجموعه احزاب و اعضا داریم. در این بین، ممکن است که افرادی، دیدگاه و نگاه دیگری داشته باشند. حقیقتا وقتی این بیانیه-موسوم به ۱۱۰ فعال اصلاح‌طلب- منتشر شد و متن آن را مطالعه کردم، تمام موارد قید شده در آن در جلسات مجمع عمومی، کمیته راهبردها، جلسه با احزاب عضو، صاحبنظران و چه با بدنه احزاب به بحث و گفت‌وگو گذاشته شده است. ما حتما در جلسه آتی هیئت رئیسه جبهه به بیانیه اخیر ۱۱۰ نفر خواهیم پرداخت و مشخص می‌شود که جبهه اصلاحات چه واکنشی به آن دارد.