انتظار عجیب دولت از خیرین مدرسه ساز

همدلی|  گروه اجتماعی: مدارس کانکسی، بخاری‌های نفتی، ترک تحصیل کودکان، کمبود معلم، پایین بودن سرانه فضای آموزشی، رتبه بالای تراکم دانش آموزی در کلاس ها، کمبود کلاس درس، بیسوادی و .... همه و همه دست به دست همه داده اند تا سیستم آموزش فرزندان این مرز و بوم با چالش هایی جدی همراه باشد. موضوعی آنچنان جدی که حتی افتتاح چند مدرسه و مرکز آموزسی یا ارتقای ‌ سرانه آموزشی چند صدمی هم دردی از استان هایی که از سرانه مطلوب آموزشی محروم هستند دوا نمی کند.
در این راستا وضعیت برخی از استان‌ها ‌‌‌به قدری حاد است که حتی  مقام‌های  ‌بلند پایه آموزش و پرورش هم به آن اذعان دارند. به عنوان مثال وزیر آموزش و پرورش خرداد ماه سال گذشته در سفر به آذربایجان غربی «وضعیت فضاهای آموزشی این استان را بحرانی خواند»، کمااینکه آمارهای 20 هزار نفری بازمانده از تحصیل هم نشان می‌‌‌دهد وضعیت امسال این استان هم چندان مطلوب نیست.  
آمار دقیقی در دسترس نیست اینکه سالانه چند مدرسه روستایی از کانکس رهایی می‌یابند؟ چند مدرسه، بخاری‌های نفتی شان را برای همیشه خاموش کرده و به سیستم گرمایشی مجهز تجهیز می‌‌‌شوند؟ آمار برخی کاستی‌ها ‌‌‌اما مشخص است و سالانه به آمار کمبود کلاس‌های درس در استان افزوده می‌‌‌شود. هر سال تعداد زیادی از کودکانی مدارس را ترک می‌‌‌کنند و آموزش و پرورش موفق به بازگشت تعداد کمی از آنها برای برگشت به مدرسه می‌‌‌شود.
بسیاری از این کودکان کارگرانی فصلی هستند و همراه خانواده‌هایشان ‌برای کار به استان‌های دیگر می‌‌‌روند و دیگر رنگ و روی مدرسه را نمی بینند. فقر، مهاجرت، کودک کار بودن، محرومیت... کاری کرده که کودکان زیادی با دفترو قلم و کتابشان خداحافظی کنند.
اقرار چند باره
با این حال به نظر می‌‌‌رسد شاید مهمترین چالش امسال آموزش و پرورش مساله نه چندان جدید تحصیل دانش آموزان در مدارس نا ایمن و غیرمستحکم باشد کمااینکه رئیس سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور، با بیان اینکه ۸۱ درصد کلاس‌های درس مستحکم هستند، گفته بود: ۸۱ درصد کلاس‌های ما مستحکم و ۱۹ درصد نامستحکم هستند. در قالب ۱۰۴ هزار کلاس درس، ۳۰ هزار کلاس نیاز به تخریب، باز سازی یا نوسازی و ۷۰ هزار کلاس نیاز به مقاوم سازی و نوسازی دارد.
«حمیدرضا خان‌محمدی» با بیان اینکه همین روزها کمیسیون تلفیق مجلس در خصوص اعتبار سازمان نوسازی در برنامه هفتم بررسی‌هایی را انجام می‌دهد، اذعان کرد که؛ برنامه‌های پنج ساله توسعه برنامه‌های کلان هستند و اگر اعتباری خاص از این طریق به سرجمع اعتبارات سازمان یا آموزش و پرورش اضافه نشود دچار ابرچالش می‌شویم و این امر تحصیل حدود سه میلیون دانش آموز در مدارس را تحت تاثیر قرار می‌دهد. ما احکام خود را به مجلس پیشنهاد داده‌ایم و ان شالله در برنامه هفتم تدبیری برای این امر بشود.
هشدار خیرین
اما اینها تنها آماری نیستند که از تعداد دانش آموزان در حال تحصیل در مدارس غیرمستحکم وجود دارند. رئیس جامعه خیرین مدرسه‌ساز کشورنیز با تکرار همین آمار گفته است که: ۱۰۰ هزار کلاس درس خطرآفرین در کشور وجود دارد که سه و نیم میلیون دانش‌آموز در این کلاس‌ها درس می‌خوانند.
«ناصر قفلی» با اشاره به تراکم بالای دانش‌آموز در نیمه شمالی کشور، مطرح کرد: حضور افاغنه و مهاجرت از جنوب به شمال در کشور باعث شده که مدارس در نیمه شمالی، دو شیفت فعالیت کنند که این موضوع با عدالت آموزشی همراه نیست چراکه فراگیری دانش‌آموزان در صبح بیشتر است.
جالب اینجاست که برخلاف تصور عامه، غیرمستحکم بودن مدارس تنها مختص مدارس دولتی نیستند و به نظر می‌‌‌رسد بخش گسترده‌ای از مدارس غیردولتی و غیرانتفاعی نیز به این آفت مبتلا باشند. در همین زمینه معاون وزیر آموزش و پرورش و رئیس سازمان مدارس و مراکز غیر دولتی با بیان اینکه درباره ایمنی مدارس غیر دولتی شوخی نداریم، گفته است: ممکن است بعضا سرانه فضای مدارس غیر دولتی کم باشد و اینطور به نظر آید که دانش آموز در یک خانه درس می‌‌‌خواند اما این خانه فرسوده نیست چراکه ما از لحاظ ایمنی مدارس غیردولتی اصلا کوتاه نمی‌آییم و اجازه تحصیل دانش آموز در مدارس ناایمن را نمی‌دهیم.
احمد محمودزاده در پاسخ به اینکه برخی از مدارس غیردولتی به لحاظ سرانه فضا به قدری دچار کبود هستند که گویی دانش آموز در یک خانه و آن هم خانه قدیمی و نا ایمن درس می‌‌‌خواند، اظهار کرد: در حال حاضر حدود ۱۸ هزار مدرسه غیردولتی داریم که دو میلیون و ۲۰۰ هزار دانش آموز در این مدارس تحصیل می‌‌‌کنند، اصلا اجازه فعالیت به مدرسه‌ غیر دولتی که مجوز ایمنی نگرفته باشد، داده نمی‌شود.
رئیس سازمان مدارس و مراکز غیردولتی تصریح کرد: امنیت جانی دانش‌آموز برای ما از همه چیز مهمتر است و از این رو اگر احساس کنیم یک آن ممکن است یکی از آجرهای مدرسه بریزد، اجازه حضور دانش آموز را در آن مدرسه نمی دهیم؛ بنابراین احتمال دارد دانش آموز در مدرسه غیردولتی که به لحاظ سرانه فضا مطلوب نیست و شبیه خانه است تحصیل کند اما این مدرسه‌ها، ناایمن نیستند.
وی عنوان کرد: اصلا با بحث ایمنی مدارس غیردولتی شوخی نداریم. اگر سرانه آزمایشگاهی یا ورزشی مدارس غیردولتی کم شود، کوتاه می‌آییم اما از لحاظ ایمنی اصلا کوتاه نمی‌آییم و اجازه بودن دانش‌آموز در مدرسه نا ایمن را به هیچ استان، منطقه و مدرسه‌ای نمی‌دهیم. سازمان نوسازی مدارس نیز در این زمینه کوتاه نمی‌آید.      
دولت زیر سایه خیرین
«محمد رضا نیک نژاد» کارشناس آموزشی اما معتقد است که برخلاف ادعاهای مطرح شده آمار مدارس فرسوده و ناایمن بسیار بیشتر ازآماری است که مسئولان اعلام می‌‌‌کنند. وی در گفت و گو با «همدلی» می‌‌‌گوید: ما در کشورمان بیش از 115 هزار مدرسه داریم که بخش اعظمی از آنها فرسوده و نا ایمن هستند که این مدارس بیشتر در بافت‌های فرسوده شهرهای بزرگی چون تهران و مشهد و اصفهان و... قرار دارند. مدارسی که گاها بازسازی روسازی – ظاهر سازی – شده اند اما ایمن سازی نشده اند. اصلا ایمن سازی در بخشی از این مدارس امکان نداشته است.
وی تصریح می‌‌‌کند: بنابراین آمارهایی که در یک دهه گذشته داشته ایم 30 درصد مدارس ما ایمن هستند، 30 درصد نیاز به بازسازی دارند و 30 درصد هم تخریبی هستند.دراین یک دهه چه اتفاقی افتاده که معتقدند فقط حدود 20 درصد دانش آموزان ما در مدارس فرسوده درس می‌‌‌خوانند شاید ناشی از اطلاعات غلطی باشد که به دوستان داده اند! شاید هم منظورشان 20 درصد از مدارس 30 درصدی باشد که باید تخریب شوند و دوباره ساخته شوند. در عین حال طبیعی است که با توجه به بودجه آموزش و پرورش و کمک‌های خیرین مدرسه ساز، بودجه موجود به هیچ عنوان نمی تواند تکافوی ساخت و ایمن سازی مدارس را بکند.
این کارشناس آموزشی با انتقاد از رویه دولت در این خصوص می‌‌‌گوید: در بودجه امسال آمده که دولت موظف است هر چقدر که خیرین مدرسه می‌‌‌سازند به همان میزان برای ایمن سازی و ساخت مدارس هزینه کند. این حرف، موضوع عجیبی است چون اصولا مدرسه‌سازی یک امر دولتی و حاکمیتی است و ربطی به خیرین ندارد و خلاف قانون است و به نوعی فراردولت از تعهداتی است که دراین زمینه دارد. اما در عمل به نظر می‌‌‌رسد دولت به نوعی خیرین را مکلف می‌‌‌داند که باید به وی کمک کنند در حالی که اینگونه نیست. از سویی بودجه‌های خیرین مدرسه ساز آنقدر بودجه ندارند که بخواهند مدارس بزرگ و مدرن و استاندارد بسازند بلکه اگر هم در شهرهای بزرگ مدارسی ساخته می‌‌‌شود همان مدارس طبقاتی قدیمی است که می‌‌‌کوبند و دوباره می‌‌‌سازند. گرچه حتی مدارس بزرگ هم آیتم‌های مدرن را ندارند. یک مدرسه مدرن باید زمین ورزش، محوطه استراحت، فضای بازی، سالن نمایش و غذاخوری و کتابخانه و... داشته باشد. حتی برخی از مدارس قدیمی ما این امکانات را داشته اند ولی الان کدامیک از مدارس ما این شاخصه‌ها ‌‌‌را دارند؟   
وی اضافه می‌‌‌کند: این درحالی است در کشورهایی که آموزش در آنها اولویت دولت هاهستند مدارسی وجود دارد که واقعا حیرت آور است چه از لحاظ طراحی و چه از لحاظ نور و کلا ایجاد فضاهایی دلچسب برای تحصیل دانش آموزان. بنابراین تا وقتیکه دولت همین خط مشی را دنبال می‌‌‌کند نباید انتظار داشته باشیم که فرزندان ما در مدارسی ایمن درس بخوانند و همواره باید منتظر بروز حوادثی تلخ در این زمینه باشیم!