فروش روزانه یک میلیون بشکه نفت با تخفیف ویژه

همدلی|   آرزو بخشنده: دیروز رئیسی در پیامی با تبریک روز ملی جمهوری خلق چین به «شی جین پینگ»، از حرکت رو به پیشرفت برنامه همکاری جامع ۲۵ ساله ایران و چین به‌عنوان چراغ راه آینده همکاری‌های دو کشور، هماهنگی‌های منطقه‌ای و بین‌المللی فیمابین به‌ویژه در قالب پیوستن جمهوری اسلامی ایران به سازمان همکاری شانگهای و بریکس را عرصه جدیدی برای همکاری دو کشور و پیشبرد چندجانبه‌گرایی دانست و ابراز امیدواری کرد در پرتو تشریک مساعی، روابط دو کشور شاهد گسترش بیش از پیش همکاری‌های دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی در تمامی زمینه‌ها باشد. این در حالی است که بعد از توافق ایران و چین و نقدهایی که بر آن وارد شده تا کنون هیچیک از مسئولان توضیحی درباره بخش‌های عملیاتی این توافق راهبردی و شیوه‌های اجرای آن نداده‌اند. در این مدت حتی نشانه‌های اجرایی شدن این توافق دیده نشده و به نظر می‌رسد آنچه که دولت سیزدهم از آن به عنوان یک توافق بلند مدت راهیردی نام می‌برد بیشتر جنبه‌های تبلیغی و پروپاگاندای رسانه‌ای داشته است. بعد از گذشت مدت نسبتا طولانی از امضای این سند همکاری مسان دو طرف بسیاری از کارشناسان می‌گویند چیز بیشتری از این توافق و نحوه اجرای آن نمی‌دانیم و روابط ایران و چین بیشتر به فروش با تخفیف نفت ایران به چین خلاصه شده است؛ یا اگر غیر از این باشد دولت سیزدهم اطلاع‌رسانی چندانی در این باره نداشته است.
«حشمت‌الله فلاحت پیشه» کارشناس مسائل سیاست خارجی در گفت و گو با همدلی می‌گوید: در دنیای امروزیکی از مولفه‌های اصلی در گرایش به اسناد همکاری‌های بلندمدت پیش‌بینی ثبات و امنیت در مناسبات است. بدون تردید چین برای رسیدن به اهداف خود در منطقه برنامه‌های مشخصی را دنبال می‌کند. مناسبات جهانی مناسباتی به هم پیوسته‌اند و چین برای اینکه بتواند هدف خود را در کمربند اقتصادی ابریشم اجرا کند به دنبال ثبات و امنیت مسیر این طرح است. به همین دلیل این طرح به دنبال توسعه و کاهش تنش‌هاست. اما باید در نظر داشت که برای ایران هرگونه تفاهم‌نامه و سندی نباید به ایجاد تعهد در شرایط تحریم ختم شود.
در دنیای امروز علت گرایش به اسناد همکاری های راهبردی بلندمدت پیش بینی ثبات در مناسبات است. در مسیر توسعه و کاهش تنش هاست. ایران و چین ..جایگاه منطقه ای و جهانی دارند. بخشی از بالاترین مسئولان کشور را وارد کردیم اما طرف چینی اکراه...ایران اعلام کرد که به خاطر حساسیت چینی ها الحاقات گفته نمی شود...توافق راهبردی خوب است و نباید به منجر لبه تعهد در شرایزط تحریم شود .
فلاحت پیشه در پاسخ به این سوال که در مدت زمان طی شده از توافق ایران و چین، این سند همکاری چه دستاوردهایی برای ایران داشته است، می‌گوید: در حال حاضر تنها چیزی که از روابط ایران و چین دریافت می‌شود فروش حدود یک میلیون بشکه نفت است که با تخفیف در اختیار آنها می‌گذاریم. در همین حال چینی ها احتمالا منت هم بر سر ایران می‌گذارند که دالان دور زدن تحریم‌ها برای ایران شده‌اند.
وی می‌افزاید:« به دلیل شفاف و علنی نبودن ضمایم این سند همکاری، هنوز کسی نمی‌داند که این توافق در چه بخش‌هایی در حال اجراست و اگر اجرایی شده است چه موضوعاتی را دربر می‌گیرد. مقدمات این توافق از زمان تحریم‌های سنگین ترامپ شکل گرفت. اینکه می‌گوییم توافق راهبردی خوب است به این معنا نیست که در شرایط تحریم و مشکلات اقتصادی تعهداتی را بپذیریم که شاید منافع ایران را آنگونه که باید تامین نکند. واقعیت این است که چینی‌ها به زیرساخت‌های تجاری و اقتصادی ایران از یک‌سو و نفوذ منطقه‌ای کشورمان برای پیشبرد برنامه‌های خود نیاز دارند و ازسوی دیگر ایران هم با توجه به شرایط آسیب‌پذیر کنونی، طالب پیوندهای استراتژیک با چین است. توافق ۲۵ ساله ایران و چین در چنین شرایطی به‌ امضا رسید و بعد از آن بحث‌های دیگری شکل گرفت که عده‌ای موافق بودند و برخی هم ابراز مخالفت کردند.» نماینده سابق مجلس درباره ابهامات موجود درباره این توافق معتقد است:« باید فضای ذهنی مردم شفاف شود. مردم حق دارند در حالیکه مسئولان به مناسبت‌های مختلف درباره این توافق و راهبردها حرف می‌زنند بدانند زوایای این همکاری‌ها چیست. می‌گویند بخشی از این توافق محرمانه است و چین راضی به انتشار علنی آن نیست، که به نظر می‌رسد این موضوع فقط یک بهانه باشد. در حال حاضر چین با کشورهای عربی حدود 400 میلیارد دلار مناسبات اقتصادی ایجاد کرده که همه آنها به صورت شفاف در معرض دید همگان است؛ چطور درباره ایران این شفافیت را به خرج نمی‌دهد؟ در بخش ضمایم این سند همکاری نیز که بخش عملیاتی محسوب می‌شود هم توضیحی برای افکارعمومی وجود ندارد. توافق اعلام شده فقط نقشه راه بود و باید نقشه عملیاتی آن نیز برای افکار عمومی روشن شود.»فلاحت پیشه با اشاره به تحریم‌های ایران و مشکلات اقتصادی موجود به این نکته اشاره می‌کند که مشکلات بانکی ایران و نپیوستن ما به FATF موجب شده که چینی صراحتا اعلام کنند که ایران باید موانع پیش‍روی همکاری‌های ایران برداشته شود که تا کنون اقدامی در این زمینه نشده است.در حالیکه چین و آمریکا از طرف‌های اصلی موضوع  FATF هستند. رئیس پیشین کمیسیون امنیت ملی مجلس در پاسخ به این سوال که آیا میانجیگری چین در روابط ایران و عربستان را هم باید در مسیر توسعه روابط اقتصادی چین در منطقه تفسیر کنیم عنوان می‌کند:« مناسبات اقتصادی در دنیا پیوسته‌اند و همه مولفه‌ها برای تامین پایدار توافق‌ها باید مهیا باشد.» کارشناس سیاست‌خارجی در ادامه می گوید:« چین بر اساس یک نقشه منظم و برنامه ریزی شده با به روز کردن جاده ابریشم سنتی و ظرفیت‌های آن می‌خواهد قابلیت‌های کشورش را به نفاط دارای ظرفیت 100 کشوردر این مسیر وصل کند. چینی‌ها به شکل سنتی امنیت این مسیر را می‌سنجند و نقاط پر تنش را شناسایی می‌کنند. پیکان اهداف چین هرجا که ثروتی در مسیر جاده ابریشم باشد به سوی ایجاد ثبات حرکت می‌کند.وی در پاسخ به اینکه با توجه به شرایط تحریمی ایران و موانعی در مسیر همکاری‌های بین‌المللی وجود دارد این توافق در حد تبلیغات دولتی و پروپاگاندای طرفداران نگاه به شرق می‌ماند یا نقش موثرتری خواهد داشت؟ تصریح می‌کند: این سند همکاری در کوتاه مدت، روابط  دو کشور را احتمالا به فروش نفت ایران با تخفیف‌های کلان خلاصه می‌کند.ما روزانه میلیون‌ها  دلار به چین بابت خرید نفت تخفیف می‌دهیم در حالی که با این مبلغ می‌نوان اقتصاد یک شهر را سامان داد. معتقدم در کوتاه مدت اثری از اجرای سند راهبردی نیست و عایدی برای ایران به ارمغان نیاورده، جز شعار و تبلیغات. این سند در زمان تحریم‌های ترامپ معروف شد به راه گریز ایران، اما در بلند مدت در صورت رفع موانع می‌توان به دستاوردهای آن امیدوار بود.