2465
جهت اشتراک در روزنامه همدلی ایمیل خود را ثبت فرمائید
همه مشکلات بر سر تبدیل «وون» به یورو بود؟
روایت‌های متناقض از پول‌های آزاد شده
همدلی| آرزو بخشنده: رئیسی دستور داده حتما باید برنامه روشنی برای هزینه 5/5 میلیارد یورو از مبالغ آزاد شده ایران وجود داشته باشد. این نکته‌ای است که «بهادری جهرمی» در نشست خبری هفته گذشته خود عنوان کرد. اصرار او بر این بود که سخنان رئیس جمهوری را درباره نحوه استفاده از پول‌ها تایید کند که روش هزینه پول‌ها به انتخاب و سلیقه ایران انتخاب خواهد شد. اما روایت‌های ایران و آمریکا در این باره در تناقضی عجیب، ابهام‌ها را در این‌باره افزایش داده است.
حالا پول‌های بلوکه شده ایران از بانک‌های قطری در حساب چند بانک ایرانی؛ سامان، کارآفرین و گردشگری نزد «دخان» و حساب‌های بانک‌های کشاورزی، پاسارگاد و شهر نزد بانک «اهلی» قطر شارژ شده و اظهارات مدیرکل ارزی بانک مرکزی این گونه تداعی می‌کند که بانک مرکزی اصراری بر گستره وسیعی از پرداخت‌ها در زمینه معادل یوروی آزاد شده «وون» کره جنوبی ندارد. گرچه او این نکته را که طرف‌های آمریکایی هم این روزها بارها تکرارمی‌کنند مورد تصدیق قرارمی‌دهد که در صحبت‌ها و مذاکراتی که انجام شده، توافق شده کتبی و هم شفاهی، مصرف این وجوه و پرداختشان فقط برای کالاهای غیرتحریمی است، اما اینگونه حرف‌هایش را تکمیل می‌کند که بانک مرکزی برای پرداخت‌هایی که نیاز است برای واردات کشور‌ها انجام بشود دارای منابع متنوعی است در جا‌های مختلف که می‌تواند از آنها استفاده کند و چون «ریال» این منابع در گذشته به دولت داده شده جزو ذخایر بانک مرکزی است و همان رفتاری که بانک مرکزی در مورد ذخایرش در نقاط مختلف دنیا دارد، در مورد این منابع در قطر هم خواهد داشت.
مجیدی مدیرکل منابع ارزی بانک مرکزی معتقد است؛ این مبالغ بسته به نیاز وزارتخانه‌های مختلف برای مدیریت بازار مورد استفاده قرار می‌گیرد. اما طرف مقابل آزادسازی «وون» کره جنوبی که از سال‌ها پیش تاکنون مسیر پول ها به تهران را سد کرده بود اینگونه ادعا می‌کند که دلار به دلار هزینه این مبلغ با سازو کارهای مشخص شده‌ای قابل ردیابی و رصد آمریکایی‌هاست.
«جان کربی» هماهنگ کننده ارتباطات راهبردی شورای امنیت ملی آمریکا روایت ناهمخوان با اظهارات مقام‌های ایرانی دارد؛ اینکه سیستم به گونه‌ای طراحی شده که این پول و سرمایه را فقط بتوان برای اهداف بشردوستانه، غذایی و دارویی، ساخت تجهیزات پزشکی یا حتی اهداف آموزشی اختصاص داد.
این مقام شورای امنیت ملی کاخ سفید با بیان اینکه هر برداشتی از حساب‌های قطری تحت یک‌سری نظارت و بررسی قرار می‌گیرد، تصریح می‌کند: «آنها توسط وزارت خزانه‌داری آمریکا و بانک ملی قطر بررسی می‌شوند. حتی اینکه چه مقدار می‌خواهند برداشت کنند نیز بر اساس هشت سازمان و شرکتی که برای انتقال کالاها و خدمات بشردوستانه به ایران قرار دارند، نیز بررسی خواهد شد.پس هر مبلغی که قرار است بر اساس نیاز، به چیزی اختصاص داده شود، ما نظارت و شفافیت کامل بر آن خواهیم داشت. اگر برداشتی را تایید نکنیم، چیزی به ایران منتقل نخواهد شد. پس این یک چک سفیدامضا برای آنها نیست.»
اینگونه که جان‌کربی عنوان می‌کند این ساز و کار مالی باید سیستم جدید و متفاوت از سازوکارهای معمول در مراودات بین‌المللی باشد که تاکنون مورد استفاده قرار گرفته است، چرا که به رغم ادامه تحریم‌های ایران در استفاده سوییفت و نپیوستن به FATF، این امکان را ایجاد می‌کند که نقل و انتقال مالی انجام شود و به نظر می‌رسد با محدودیت‌هایی امکان هزینه این پول را ایجاد کرده است. چنانکه امیرعبداللهیان می‌گوید که این پول‌ها با استفاده از سوییفت و در فضای رسمی مبادلات بانکی بین‌المللی منتقل شده و در چارچوب توافق بر اساس نیازهای کشور هزینه می‌شود. وی در عین حال اضافه می‌کند: این توافق کالاهای غیرتحریمی را شامل می‌شود و شامل کالاهای دومنظوره نیست. در همین حال رئیسی در گفت‌و‌گو با شبکه ان.بی.سی در پاسخ به این سوال که «پول آزاد شده قرار است برای مقاصد بشردوستانه و برای غذا و دارو مورد استفاده قرار گیرد، فکر می‌کنید شما این حق را دارید که این پول را به صلاح‌دید خودتان هزینه کنید؟» چنین اظهار نظر می‌کند: «این پول متعلق به جمهوری اسلامی ایران است و طبیعتاً بر اساس تشخیص، در مورد نیازهایی که وجود دارد به مصرف خواهد رسید. اینکه از پول‌مان چگونه استفاده کنیم، طبیعتاً در اختیار خودِ جمهوری اسلامی خواهد بود. این پول متعلق به مردم و دولت ایران است، تعیین تکلیف کردن برای این پول با دولت جمهوری اسلامی ایران خواهد بود.»
اظهار تعجب آبرام پیلی
اما در همین حال همزمان با حضور رئیسی در نیویورک « آبرام پیلی » سرپرست میز ایران در وزارت امورخارجه آمریکا روایت جدیدتری از پول‌ها عنوان می‌کند که سوالاتی به همراه دارد. ادعای آبرام پیلی بر این است که پول‌های ایران از یک حساب با محدودیت به یک حساب دیگر در قطر با همان محدودیت ها منتقل شده است. گرچه او در گفت و گو با بی بی سی این سوال را مطرح می‌کند که نمی‌دانیم چرا ایران این انتقال را انجام داده است در حالیکه استفاده از آن در زمینه خرید کالاهای غیر تحریمی و به تعبیر آمریکایی‌ها بشر دوستانه در بانک های کره جنوبی هم امکان پذیر بود، اما به این سوال هم پاسخ نمی دهد که اگر چنین بود چرا آمریکا با انتقال این پول و تمدید همان محدودیت‌ها رضایت داده است.
تفسیر این گفته ها کمی کار تحلیل را سخت می‌کند، چه اگر این سخنان درست باشد این تغییر و جابجایی پول و تبدیل آن فقط یک مانور سیاسی اقتصادی است که می‌تواند مصرف داخلی داشته باشد و در نحوه هزینه کرد این پول هیچ تغییری ایجاد نمی کند. اگر این ادعا درست باشد این آزادسازی در کنار مبادله زندانیان چه مفهومی خواهد داشت؟ ایجاد سازوکارهای جدید برای استفاده از سوئیفت و یاری جستن از بانک‌های قطری برای انتقال پول و تبدیل این مبالغ یه یورو چه معنایی خواهد داشت؟ گرچه سخنان جانشین رابرت مالی در وزارت امورخارجه آمریکا به نظر می رسد اغراق آمیز و کمی با واقعیت ناهمخوان باشد اما بخشی از سخنان او با ادعاهای جان کربی و اظهارات امیرعبداللهیان کاملا منطبق است که هزینه این پول‌ها فقط برای کالاهای غیر تحریمی و غذا و دارو قابل بهره برداری است.
اما شاید بخشی از اظهارات مجیدی، مدیرکل منابع ارزی بانک مرکزی، گشاینده ابهامات و روایت‌های متناقض موجود باشد: « ارز از یک حالتی« غیر جهان روا» که برای بانک مرکزی تقریبا در دسترس نبود و قابل استفاده و پرداخت نبود تبدیل شده به- یورو - حالتی که برای بانک مرکزی در دسترس است و قابل پرداخت و استفاده و فروش به جامعه است. معادل آن میزانی از این ارز که به واردکننده ایرانی و به شرکت‌های دولتی فروخته می‌شود ریال از جامعه جذب می‌شود و همین جذب شدن ریال از جامعه باعث کم شدن میزان نقدینگی در جامعه خواهد شد که این مهم باعث کاهش سرعت تورم در جامعه می‌شود. به این ترتیب به ارزش ریال هم کمک می‌شود که تا حدی حفظ شود و در واقع بتواند به آن ارزش واقعیش نزدیک‌تر بشود.»
بر اساس این اظهارات می‌توان نتیجه گرفت تغییر مکان پول‌ها به یک دلیل انجام شده باشد؛ اینکه ورود پول‌های بلوکه شده به حساب بانک‌های ایرانی با تغییر وون کره جنوبی به یورو همراه بوده و این تغییر امکان تزریق به سیستم پولی کشور را یافته است. از این جهت کاربرد دو منظوره‌ای برای این ایجاد می‌کند: نخست اینکه بار روانی ورود یورو به حساب‌های ایرانی می‌تواند تا حدودی جو انتظاری بازار برای افزایش قیمت ارزهای خارجی در ایران را کاهش دهد. از سوی دیگر این امکان را ایجاد می‌کند دولت و بانک مرکزی برای نقد کردن این مبالغ با بخش خصوصی و دولتی برای هزینه مبالغ و تبدیل آن به کالاهای وارداتی مورد نیاز کشور به تفاهم برسند؛ نکته‌ای که در بخش‌هایی از سخنان مدیرکل ارزی بانک مرکزی در تمجید از عملکرد دولت رئیسی برای بازگرداندن یورو به قطر قابل برداشت است:« وون کره جنوبی یک ارز غیرجهان روا است که برای تبدیل این ارز به یک ارز جهان روا مثل یورو مثل ین، مثل ارزهای دیگر جهان روا درصد کارمزد و هزینه‌ای حدود سه درصد و چه بسا بیشتر را باید خرج کنید. این وجه از کره جنوبی با تبدیل‌های مختلفی که در بانک‌های مختلف همان جور که در گزارش تان ذکر شده از سمت بانک مرکزی سوییس و بانک‌های مختلف انجام گرفته و در نهایت در این دو بانک قطری در حساب‌های بانک ایرانی واریز شد با خوشوقتی کامل این را باید بگوییم هیچ هزینه‌ای در رابطه با این وجه انجام نشد