باکو، مجری سیاست‌های ضدایرانی تل‌آویو

همدلی|  محسن رفیق: جمهوری آذربایجان، همچنان بر ادامه مواضع ضد ایرانی خود اصرار دارد. این در شرایطی است که به نظر می‌رسد تحرکات اخیر در روابط جمهوری آذربایجان و رژیم صهیونیستی، مانند دیدار اخیر جیحون بایراموف و الی کوهن، وزرای امور خارجه طرفین، در این زمینه بسیار اثرگذار بوده است. با این حال شاید بتوان گفت که افزایش نفوذ اسرائیل در جمهوری آذربایجان تنها یک روی سکه است. در این رابطه از منظری دیگر می‌توان به افزایش قابل توجه درآمد حاصل از صادرات نفت و گاز این کشور اشاره کرد که اعتماد به نفس غیرقابل‌باوری را برای الهام‌ علی‌اف به ارمغان آورده است. در این زمینه، جمهوری آذربایجان با کمک قراردادی که سال میلادی گذشته در بحبوحه حمله نظامی روسیه به اوکراین، با اتحادیه اروپا منعقد کرد، توانسته است درآمد خود از صادرات نفت و گاز در ۱۱ ماهه سال ۲۰۲۲ را به میزان  ۲.۲ برابر بالاتر از مدت مشابه در سال ۲۰۲۱ افزایش دهد.
به هر روی، در اقدام جدید ضد ایرانی جمهوری آذربایجان، نمایندگان پارلمان این کشور در نامه‌ای به نمایندگان مجلس رژیم صهیونیستی (کنست) ادعاهایی را علیه روابط تهران-باکو و نقش ایران در منطقه مطرح کرده‌اند و به نوعی تظلم‌خواهی خود را به گوش همتایان صهیونیستی خود رسانده‌اند. در این زمینه، وب‌گاه خبری عاروتص شوع، در گزارشی با اشاره به تحرکات اخیر در روابط جمهوری آذربایجان و رژیم صهیونیستی، مانند دیدار اخیر جیحون بایراموف و الی کوهن، وزرای امور خارجه طرفین، نوشت: « نمایندگان پارلمان آذربایجان در نامه‌ای به ۳۰ نماینده کنست  که اخیرا نیز به دنبال افتتاح سفارت باکو در اسرائیل هستند نامه‌ای به پارلمان آذربایجان نوشته بودند و در آن با اشاره به جنگ ۴۴ روزه با ارمنستان ابراز کرده‌اند که برخی کشورها از پیروزی آذربایجان در این جنگ که اثبات‌کننده ظرفیت سیاسی، نظامی و اقتصادی این کشور در منطقه و تحکیم‌کننده جایگاه‌ بین‌المللی آن است، خشنود نیستند.» نمایندگان پارلمان جمهوری آذربایجان در ادامه با اشاره به ایران مدعی شدند: «لفاظی‌های تند فعلی جمهوری اسلامی ایران و تاکتیک‌های نظامی آن در مرز ایران-آذربایجان به وضوح نشانگر این مساله است و اهداف ایران را آشکار می‌سازد. ما هیچ‌گاه از هیچ تهدیدی علیه جمهوری آذربایجان نهراسیده‌ایم و کشور ما قادر است پاسخی درخور بدهد.»
این ادعا از سوی مقامات آذربایجان در حالی مطرح می‌شود که مقامات ایران در مناقشه ارمنستان و جمهوری آذربایجان و جنگ اخیر قره‌باغ بر اصل احترام به استقلال و تمامیت ارضی طرفین و حل‌وفصل دیپلماتیک این مسئله تاکید داشتند. در همین راستا، ناصر کنعانی، سخنگوی‌ وزارت امور خارجه ایران در آبان ماه در واکنش به اظهارات مشابهی که از سوی رئیس جمهور جمهوری آذربایجان مطرح شده بود، گفت: «سیاست اصولی ما بر پایه حسن همجواری و گسترش روابط با همه همسایگان استوار بوده و تقویت روابط با هر یک از همسایگان به منزله روابط علیه همسایه دیگر نیست.» سخنگوی وزارت امور خارجه همچنین با اشاره به سیاست جمهوری اسلامی ایران در قبال مناقشه طولانی دو همسایه شمالی در منطقه قره باغ خاطر نشان کرد: «جمهوری اسلامی ایران همواره بر حفظ تمامیت ارضی و حل و فصل مسالمت آمیز اختلافات بین جمهوری‌های ارمنستان و آذربایجان، با رعایت حق و در چارچوب حقوق بین الملل تاکید کرده و از اینرو اشغال سرزمین‌های آذربایجان را محکوم و از آزادسازی آن در بالاترین سطوح حمایت کرده است.» 
کنعانی با بیان اینکه نزدیک به دو سال است که مقامات جمهوری آذربایجان در سطوح مختلف سیاسی، نظامی و امنیتی دیدارهای دو جانبه و چند جانبه در سطح مقامات مختلف با ارمنستان داشته و بسوی صلح و آشتی پایدار با یکدیگر گام برمی‌دارند، که مورد حمایت جمهوری اسلامی ایران هم بوده است، اما دلایل نگرانی آنها از دیدارهای معمول در سطوح همسایگی با کشور مقابل قابل درک نمی‌باشد. سخنگوی وزارت امور خارجه همچنین رزمایش اخیر در مرزهای ارمنستان و آذربایجان را اقدامی معمول و برنامه ریزی شده دانست که از مجاری رسمی نیز قبل از برگزاری به اطلاع همسایگان ذیربط رسیده است. او در پایان بار دیگر تاکید کرد: «مسیر حل مشکلات قفقاز نه مراجعه به نیروهای فرامنطقه‌ای، بلکه از پایتخت کشورهای منطقه می‌گذرد و جمهوری اسلامی ایران مجددا آمادگی خود را برای کمک به حل و فصل مسائل باقیمانده میان دو همسایه شمالی، در قالب های دوجانبه، سه‌جانبه و ابتکار منطقه‌ای شش‌جانبه در تهران اعلام می‌کند.»
در این بین اما نمی‌توان به راحتی از تاثیر افزایش نفوذ اسرائیل در آذربایجان بر جهت‌گیری‌های پرمناقشه آن بر علیه ایران چشم‌پوشی کرد. شاید بر همین اساس بود که پیشتر رسانه‌های صهیونیستی در ماه گذشته میلادی اعلام کرده بودند که باکو تصمیم گرفته بعد از ۳۰ سال روابط بین دو طرف و در میانه تنش با ایران، همسایه خود سفارتش را در اسرائیل افتتاح کند. به هر روی، رژیم صهیونیستی، جمهوری آذربایجان را یک شریک استراتژیک مهم می‌داند. جمهوری آذربایجان از نظر امنیت منطقه‌ای و مبارزه با تهدیدات امنیتی و انرژی در یک چهارراه مهم ژئوپلیتیکی قرار دارد و امروزه یکی از بزرگترین جوامع یهودی جهان در این کشور زندگی می‌کند.
این در حالی است که به تازگی معاون وزیر خارجه جمهوری آذربایجان پس از تصمیم کشورش برای عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی و افتتاح سفارتخانه در اراضی اشغالی، به منظور بررسی مکان‌های مختلف برای احداث سفارتخانه وارد تل‌آویو شد. همچنین خبرگزاری معا اعلام کرد، باکو سفیر خود در تل‌آویو را تعیین کرده است. به گزارش سایت خبری عربی ۲۱، پس از تصمیم دولت جمهوری آذربایجان برای افتتاح سفارتخانه در اراضی اشغالی و نهادینه کردن روابط دوجانبه، فاریز رضایف، معاون وزیر خارجه جمهوری آذربایجان برای بررسی مکان‌های مختلف برای ایجاد این سفارتخانه وارد تل‌آویو شد.  او فتتاح سفارت کشورش در اراضی اشغالی را گامی تاریخی و اتحاد با رژیم صهیونیستی را معجزه خواند.
در این رابطه رضایف گفت که افتتاح سفارتخانه در اراضی اشغالی نادر و تاریخی است و او از حضور در اراضی اشغالی و مشارکت در روند افتتاح این سفارتخانه خرسند است. او مدعی شد که اتحاد آذربایجان و اسرائیل یک معجزه است، زیرا نه تنها بر اساس منافع مشترک، بلکه بر اساس تاریخ مشترک دو ملتی است که بیش از هزار سال با هم زندگی کرده‌اند. در همین خصوص، خبرنگار سیاسی روزنامه یدیعوت آحارونوت در گزارشی نوشت، این سفر پس از تصمیم برای افتتاح سفارتخانه مهم‌ترین گام در سطح روابط دیپلماتیک دو طرف و تبلیغی برای این روابط محسوب می‌شود چرا که با ایجاد سفارت می‌توان گفتمان سیاسی را عمیق‌تر کرد و کانال‌های جدیدی برای همکاری در زمینه‌های اقتصادی، گردشگری، فرهنگی، محافل دانشگاهی و غیره باز کرد.
همچنین خبرگزاری معا به نقل از رسانه‌های رژیم صهیونیستی گزارش داد، جمهوری آذربایجان سفیر خود را در تل‌آویو تعیین کرده است. براساس این گزارش، تعیین سفیر جدید برای اولین بار از زمان برقراری روابط با اسرائیل در سال ۱۹۹۲ است. به گزارش یدیعوت آحارانوت، جمهوری آذربایجان، مختار ممدوف معاون وزیر آموزش خود را به عنوان سفیر در تل‌آویو به مقامات اسرائیل معرفی کرده است. وبسایت عرب ۴۸ در این باره نوشت که مختار ممدوف، پیش از این مسؤول پیشبرد طرح‌های مشترک با اسرائیل در حوزه آموزش و فناوری بود.
در همین زمینه محسن پاک‌آیین، سفیر پیشین جمهوری اسلامی ایران در سخنرانی اخیر خود در موسسه ابرار معاصر، ضمن اشاره به اهداف ضدایرانی رژیم صهیونیستی برای نفوذ هر چه بیشتر در آذربایجان، گفت: « یکی از اهداف حضور رژیم صهیونیستی در جمهوری آذربایجان، تخریب روابط این کشور با ایران است. در این رابطه، دستگاه تبلیغاتی اسرائیل در حوزه‌های رسانه‌ای فعال شده و مکررا جعل خبر می‌کند و در مسیر اسلام‌هراسی، ایران‌هراسی و شیعه‌هراسی، دیپلماسی عمومی خود را فعال کرده است. با اینکه مقام‌های باکو نسبت به حساسیت ایران واقف بوده و بارها اعلام کرده‌اند که به رژیم صهیونیستی اجازه هرگونه تحرک علیه ایران را نمی‌دهند اما در برخی موارد عوامل اسرائیل با دور زدن مقامات امنیتی آذربایجان، تحرکاتی داشته‌اند که پاسخ مناسب را دریافت کرده‌اند.»
به گزارش خبرآنلاین، او در بخش دیگری از سخنرانی خود می‌گوید: « معمولا اسرائیل اینگونه تبلیغ می‌کند که روابط تل‌آویو با باکو به یک رابطه راهبردی تبدیل خواهد شد. اما واقعیت این است که هیچ کشور مسلمانی نمی‌تواند روابط راه‌بردی با اسرائیل برقرار کند، چرا که این رژیم بزرگترین تهدید امنیتی جهان اسلام است، اولین قبله مسلمانان را اشغال کرده و هر روز جنایات جدیدی بر علیه مسلمانان مرتکب می شود. لذا روابط باکو با تل آویو نیز در مسیر تبدیل به یک رابطه راهبردی نیست و تقویت دوستی ایران با همسایگان خود از جمله جمهوری آذربایجان موجب انزوای رژیم صهیونیستی خواهد شد.»