جای خالی واقع‌بینی هاشمی

مهدی دهقان نیری- غیبت آیت‌الله هاشمی رفسنجانی وارد ششمین سال خود شد. سیاستمداری که عرصه سیاست 50 سال اخیر ایران با او و عمکردش پیوندی ناگسستنی دارد، به‌گونه‌ای که برخی از مورخان معاصر  او را از معماران جمهوری اسلامی می‌دانند.
این روزها که ایرانیان شاهد حضور دولت سیزدهم و مجلس یازدهم در راس دو ضلع از اضلاع سه‌گانه اداره کشور هستند؛ و به خوبی پیامدهای نامطلوب شعارزدگی وعدم واقع‌بینی در عرصه سیاست و اداره کشور از سوی این دو قوه را با گوش و پوست خود درک می‌کنند. دو ویژگی مهمی که هاشمی رفسنجانی به عنوان یک سیاست‌مدار عملگرا به خوبی از پیامدهای منفی آن‌دو اطلاع داشت و تلاش کرده بود که در سیاست‌ورزی خود راه‌شان ندهد. از این منظر او سیاست‌مداری واقع‌بین و عملگرا بود که نسبتی با شعارهای توخالی نداشت.
عملگرایی‌اش موجب شد که  امام خمینی (ره) او را  نیز توانسته بود، رضایت رهبر انقلاب را جلب کند. از سوی دیگر در میان شعارهای پرهیجان ادامه جنگ تا فتح کربلا و قدس و رفع فتنه در سراسر جهان واقع‌گرایی او بود که امام خمینی را مجاب به پذیرش قطعنامه و پایان دادن به جنگ هشت‌ساله کرد. دو ویژگی مهمی که سبب جلب توجه رهبران انقلاب( امام خمینی وآیت‌الله خامنه‌ای) به درایت وکاردانی او شد و از همین منظر بود که نقل قول‌های مهمی از دو رهبر انقلاب پیرامون او وجود دارد که جایگاهش را به خوبی در نظام سیاسی جمهوری اسلامی در دو دهه اول انقلاب نشان می‌دهد.
با این همه همین ویژگی‌ها نیز در نهایت سبب شد تا در یک دهه اخیر مورد هجوم تندروهایی قرار بگیرد که او را مانعی بر سر راه شعارهای هیجانی و غیرواقعی‌شان در سیاست داخلی وخارجی می دیدند. دوران جنجالی محمود احمدی‌نژاد اوج این وضعیت او بود. شعارهایی که تندروها با برآمدن غیرطبیعی محمود احمدی‌نژاد می‌خواستند از طریق امکانات و بودجه کشور اجرایی کنند. اما سابقه وتجربه هاشمی رفسنجانی بود که سبب می شد هر روزه نسبت به مصائب این تفکر هشدار دهد و دلسوزان نظام و کشور را از این خبر مطلع کند.
واقع‌بینی و عملگرایی او سبب شد تا در انتخابات سال 92 علیرغم آن که در اقدامی عجیب از سوی شورای نگهبان رد صلاحیت شد، اما با بازی هوشمندانه‌اش توانست یکی از شبیه‌ترین سیاستمداران به خودش یعنی حسن روحانی را رئیس جمهور کند و دست تندروها را 8 سال از ریاست دولت دور کند.
این روزها که دولت در وضعیتی خودساخته از شعار وغیرواقع‌بینی قرار دارد - و بخش مهمی از اعتراضات مردمی نیز به خاطر همین عملکرد است – جای خالی سیاستمدار کهنه کاری چون هاشمی رفسنجانی به شدت احساس می‌شود.