سایه سنگین رکود بر سر سینما

همدلی|  سینمای ایران روز به روز از جامعه دورتر می‌شود و انتشار آمار فروش فیلم‌های روی پرده، نشان از سایه سنگین رکود بر هنر هفتم دارد. 
شکاف بین مردم و سینما در روزهای پیش از شیوع کرونا در کشور ایجاد شد، در روزهای سیاه ابتلا و مرگ ناشی از ویروس منحوس شدت گرفت و هنوز هم ادامه دارد. البته در دهه‌های طلایی 60، 70 و 80 سینما و رونق گیشه‌ها نیز تعداد زیادی از مردم به سالن‌های سینما نمی‌رفتند و تنها بخشی از جامعه، مخاطب هنر هفتم روبروی پرده‌ها بودند. قسمت قابل توجهی از مردم ترجیح می‌دادند منتظر انتشار نوار و سی‌دی فیلم بنشینند یا چند ماهی صبر کنند و از تلویزیون تماشاگر آثار سینمایی باشند.
مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) 30 فروردین‌ماه سال 1399، در حالی که تنها دو ماه از اعلام رسمی شیوع کرونا در ایران گذشته بود، گزارش جالبی منتشر کرد. این مرکز از مردم پرسید «اگر قرار باشد محدودیت‌های ناشی از شیوع بیماری کرونا از مراکز و مکان‌ها برداشته شود، شما ترجیح می‌دهید کدام یک از موارد زودتر بازگشایی شود؟» در این سؤال، پاسخگویان امکان انتخاب سه گزینه را داشتند. یافته‌ها و نتایج نشان داد 32.9 درصد ترجیح می‌دهند «مراکز تجاری و خرید» و 32.6 درصد ترجیح می‌دهند «اماکن مذهبی و زیارتگاهی» در اولویت بازگشایی قرار گیرند.
در مراتب بعدی به ترتیب «باشگاه‌های ورزشی، استخر و ورزشگاه‌ها» با 29.1 درصد، «نماز جماعت و جمعه» با 21.2 درصد، «پارک‌ها و مراکز تفریحی» با 19 درصد، «رستوران‌ها و کافی شاپ‌ها» با 15.6 درصد و «کلنیک‌های زیبایی و آرایشگاه‌ها» با 11.9 درصد قرار داشتند. نکته قابل تأمل، قعرنشینی «سینما، تئاتر، کنسرت» با تنها 7.4 درصد سهم از اولویت‌های مردم بود. 
همان‌طور که اشاره شد دلیل رکود سینما صرفا تأثیر منفی و شدید کرونا بر سینما و حتی افزایش چشمگیر قیمت بلیت‌ها متأثر از تورم افسارگسیخته سال‌های اخیر نیست. «ایسپا» 12 اردیبهشت سال 1398 هم گزارشی منتشر و اعلام کرد: «۴۶.۵ درصد افراد بالای ۵۰ سال تاکنون به سینما نرفته‌اند». این گزاره در خصوص جوانان هم صدق می‌کرد: «۲۳ درصد جوانان ۱۸ تا ۲۹ سال ایران تاکنون به سینما نرفته‌اند. ۳۲.۱ درصد پاسخگویان اعلام کردند آخرین باری که به سینما رفته‌اند کمتر از یک سال پیش بوده است. ۱۷.۵ درصد اعلام کردند آخرین بار بین یک تا ۳ سال پیش بوده که به سینما رفته‌اند و ۲۷.۴ درصد از پاسخگویان اعلام کردند از آخرین باری که به سینما رفته‌اند حداقل بیش از ۳ سال می‌گذرد».
البته خبرگزاری دولتی ایرنا اصرار دارد سینماهای کشور طی دو هفته اخیر با رشد نسبی مخاطب مواجه شده‌اند؛ اتفاقی که با توجه به وضعیت پایدار آن، می‌توان گذر سینما از رکود سه ماهه را نوید داد و با برنامه‌ریزی، منتظر روزهایی بهتر در فصل زمستان بود!
چنانچه این رسانه نوشته اکنون چند روزی است که سینماها با رونق نسبی مواجه شده‌اند. تعداد مخاطبان روزانه سینم، با افزایش همراه شده و ضریب اشغال صندلی‌های سینما بیشتر شده است.
متوسط تعداد مخاطب در روزهای عادی هفته (شنبه، یکشنبه، دوشنبه و چهارشنبه) از ۷ تا ۱۲ هزار نفر در دو ماه گذشته به ۱۱ تا ۱۸ هزار نفر رسیده و این تعداد برای روز سه‌شنبه و دو روز پایانی هفته، از ۵۰ هزار نفر فراتر رفته است.
در این مدت، اتفاق‌های دیگری نیز رخ داده است؛ مثلا برای نخستین بار در طول فصل پاییز، فروش روزانه سینماها از مرز دو میلیارد تومان فراتر رفته و فیلم «بخارست» که از بیست‌وچهارم آبان‎‌ماه به روی پرده رفته، توانسته طی روز گذشته، بیشترین میزان فروش خود را با حدود ۹۵۰ میلیون تومان به ثبت برساند.
این سه مصداق، اصلی‌ترین نشانه‌هایی هستند که حکایت می‌کنند پس از حدود ۲ هفته رونق نسبی در سینماهای کشور پدیدار شده و اکنون و با استمرار این روند، حالا دیگر مطمئن‌تر از گذشته می‌توان ادعا کرد سینما از رکود محض عبور کرده است. البته «بخارست» هم بازیگر پولسازی مانند پژمان جمشیدی را در خود دارد و هم نام کارگردانی روی پوستر و تیتراژش درج شده که دو فیلم پرفروش تاریخ سینمای ایران را ساخته است. «انفرادی» و «دینامیت» که به ترتیب با 75 میلیارد و بیش از 58 میلیارد تومان، پرفروش‌ترین فیلم‌های تاریخ سینمای ایران محسوب می‌شوند توسط مسعود اطیابی کارگردانی شده‌اند.
روز پنجشنبه هفته گذشته که سینماهای سراسر کشور به دلیل شهادت حضرت فاطمه (س) از ساعت ۱۷ گشایش یافت، حدود ۳۶ هزار نفر به سینما رفتند که هرچند بهبودی نسبی را نشان می‌دهد اما فاصله بسیار زیادی تا روزهای اوج سینما دارد؛ روزهایی که چه فیلم‌های ارزشمند از بزرگان سینما و چه آثاری با نقش‌آفرینی سوپراستارهای جوان‌پسند، هیچ یک از صندلی‌های سالن‌ها را خالی نمی‌گذاشتند.
البته در این میان باید به برگزاری مهم‌ترین و بزرگ‌ترین رویداد فوتبالی و حتی ورزشی جهان اشاره کرد. جام جهانی 2022 طبیعتا روی میزان تماشاگران سینما تأثیر می‌گذارد اما چنان‌که پیش‌تر گفته شد رکود سینما مربوط به امروز و دیروز نیست و برنامه‌ریزی‌های دقیقی؛ از بهسازی سالن‌های فرسوده تا اکران فیلم‌های روز خارجی نیاز دارد. در ایام جام جهانی کمتر پخش‌کننده‌ای راضی به نمایش فیلم خود می‌شود و معمولا تا برگزاری فینال جام جهانی و فروش کردن تب فوتبال منتظر می‌ماند.
برخی راهکارها نظیر پخش مسابقات نیمه نهایی و فینال جام جهانی در سینماها، حکم مسکنی موقت را دارد اما یکی دیگر از راه حل‌های برون‌رفت از شرایط فعلی، اکران چند فیلم پرمخاطب به صورت همزمان در گونه‌های مختلف است. اگر در هفته‌های آینده، اتفاق جدیدی برای اکران فیلم‌های مورد انتظار رخ ندهد، زمستان نه تنها خیابان‌ها بلکه سالن‌های سینما را هم سفیدپوش و خلوت خواهد کرد.