بازتاب جهانی اقدامات قضایی در ایران

همدلی| محسن رفیق: اعدام محسن شکاری، موازی با ادامه اعتراضات مردمی در ایران، موج گسترده‌‌ای از واکنش‌‌های بین‌‌المللی علیه ایران را به وجود آورده است. در این زمینه، مقام‌‌های مسئول در آمریکا، انگلیس، آلمان، استرالیا، کانادا، ایسلند، نیوزلند، شیلی، جمهوری کره، سوئد، لوکزامبورگ و همچنین اتحادیه اروپا، با مطرح کردن اظهاراتی به اجرای این حکم اعدام واکنش نشان داده و حتی برخی از این کشورها، تحریم‌‌های جدیدی را بر علیه ایران اعمال کردند. این در حالی است که وزارت خارجه ایران اعلام کرده است که جمهوری اسلامی، در مقابله با اغتشاشات، نهایت خویشتنداری را به خرج داده و بر خلاف بسیاری از رژیم‌های غربی که حتی معترضان مسالمت‌جو را نیز بدنام و با خشونت سرکوب می‌کنند؛ از روش‌های متناسب و استاندارد ضداغتشاش بهره گرفته و همین امر نیز برای روند قضایی نیز صادق است.
به گزارش ایسنا، در پی اجرای حکم محسن شکاری، آنتونی بلینکن وزیر امور خارجه آمریکا در صفحه توییترش در این باره نوشت: «اعدام محسن شکاری برای ما تکان‌دهنده بود. پیام ما به حاکمیت ایران واضح است، به این سرکوب بی‌رحمانه پایان دهید. ما به پاسخگو کردن رژیم ایران ادامه خواهیم داد.» علاوه بر این، رابرت مالی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران نیز در پیامی توییتری تاکید کرد: «اعدام محسن شکاری پس  از محاکمه‌ای ساختگی، پیش‌روی در تلاش‌های این رژیم برای سرکوب عقاید مخالف است. ما به همکاری و هماهنگی با متحدان شرکایمان برای مقابله با نقض حقوق بشر توسط ایران ادامه خواهیم داد.»
ایسنا همچنین گزارش داد که جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی آمریکا نیز در این باره در صفحه توییترش نوشته است: «اعدام غیرعادلانه و بی‌رحمانه محسن شکاری تلاشی برای ترساندن مردم شجاع ایران است. با خانواده او ابراز هم‌دردی می‌کنیم. ما رژیم ایران را به خاطر خشونت بی‌رحمانه‌ای که علیه مردم خودش به کار می‌بندد، پاسخگو می‌کنیم.» به گزارش این خبرگزاری، جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا هم در این باره در صفحه توییترش نوشت: «از اعدام محسن شکاری در شوک هستیم که اولین مورد مرتبط با اعتراضات در ایران بود. ما با وزرای اتحادیه اروپا در شورای روابط خارجی در این باره بحث خواهیم کرد.» بورل اضافه کرد: «اتحادیه اروپا با اعدام تحت هر شرایطی مخالف است.»
از سوی دیگر، به گزارش ایسنا، جیمز کلورلی وزیر خارجه انگلیس هم در توییتی با بیان اینکه از خبر اولین اعدام یکی از معترضین در ایران خشمگین هستم، مدعی شد که دنیا نباید خشونتی که ایران علیه مردم خودش به کار می‌برد را نادیده بگیرد و انگلیس با هرگونه مجازات اعدام تحت هر شرایطی مخالف است. در همین حال، پنی ونگ، وزیر امور خارجه استرالیا نیز در این باره در صفحه توییترش نوشت: «استرالیا عمیقا از گزارش‌ها درباره این اعدام، برآشفته است.‌ ما از ایران می‌خواهیم فورا اعدام‌ها را متوقف کند و از طرق چندجانبه و با شرکایمان به همکاری ادامه می‌دهیم تا ایران را پاسخگو کنیم.»
به گزارش ایسنا، در دیگر سو، سخنگوی روابط خارجی اتحادیه اروپا نیز در توییتی اجرای حکم اعدام محسن شکاری را محکوم کرد. به گزارش این خبرگزاری، پیتر استانو، سخنگوی روابط خارجی اتحادیه اروپا در توییتی نوشت: «اتحادیه اروپا با قوی‌ترین الفاظ اعدام محسن شکاری را محکوم می‌کند و می‌خواهد که از اجرای مجازات اعدام جلوگیری شود و مراحل قانونی برای حفظ حقوق طی شود.» همچنین ژان آسلبرن وزیر خارجه لوکزامبورگ نیز در این زمینه در توییتی نوشت: «اعدام محسن شکاری 23 ساله تشدید سرکوب ایران علیه زنان و مردانی است که برای حقوق اساسی‌شان اعتراض می‌کنند.»
ایسنا همچنین از واکنش وزارت امور خارجه آلمان در این زمینه خبر داد. وزارت خارجه آلمان ضمن فراخواندن سفیر ایران در این کشور، مراتب اعتراض شدید خود را نسبت به اجرای این اعدام اعلام کرد. به گزارش خبرگزاری فرانسه، یک منبع دیپلماتیک اعلام کرد که وزارت امور خارجه آلمان در پی اجرای حکم اعدام محسن شکاری، یکی از بازداشت‌شدگان اخیر در جریان ناآرامی‌ها، سفیر ایران در آلمان را فراخوانده است. در همین حال، اعمال تحریم‌‌های جدید بر علیه ایران نیز بخش دیگری از اقدامات کشورهای غربی در واکنش به اعدام محسن شکاری را موجب شد. ایسنا گزارش داد که در این زمینه، وزارت خزانه‌داری آمریکا از اعمال تحریم‌های جدید علیه اشخاص و نهادهای در ارتباط با نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی خبر داده است. به گزارش ایسنا، خزانه‌داری آمریکا با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد 5 شخص و 26 نهاد را که مسئول تسهیل فروش نفت جهت تولید میلیون‌ها دلار برای نیروی قدس سپاه پاسداران بوده را به لیست تحریم‌های خود اضافه کرده است. در این بیانیه آمده است که یک تاجر ترکی به نام سیتکی آیان، رهبری این شبکه فروش نفت را برعهده داشته است. برایان نلسون، معاون وزیر خزانه‌داری در امور مالی و تروریسم در این باره گفت: «اقدامات امروز متمم تحریم‌های اعمالی آمریکا در ماه مه است و تعهد مداوم آمریکا در جلوگیری از درآمدزایی نیروی قدس سپاه پاسداران را به نمایش می‌کشد. این اقدامات همچنین کسانی که از سیستم مالی بین‌المللی برای حمایت از این گروه سواستفاده می‌کنند را هدف قرار می‌دهد.» او در ادامه گفت: «ایالات متحده به وضع سختگیرانه تحریم علیه تجارت نفت توسط سپاه پاسداران جمهوری اسلامی ادامه خواهد داد.»
در واکنشی مشابه، روز گذشته دولت کانادا نیز در پی اجرا شدن اعدام محسن شکاری، یکی از بازداشت‌شدگان ناآرامی‌های اخیر در ایران، تحریم‌های جدیدی را علیه ایران اعمال کرد. به گزارش خبرگزاری ایسنا به نقل از رویترز، این تحریم‌ها علیه ایران شامل ۲۲ فرد در ایران، از جمله مقامات ارشد قوه قضائیه، زندان‌ها، برخی مقامات و چهره‌ها در رسانه‌های دولتی می‌شود. ملانی جولی، وزیر امور خارجه کانادا درباره این اقدام تحریمی گفت: «کارهای بیشتری باید انجام شود اما کانادا هیچ گاه دست از حمایت از حقوق بشر نخواهد کشید.»
از سوی دیگر، دولت انگلیس نیز روز گذشته اعلام کرد که تحریم‌هایی را علیه ۳۰ نفر در سراسر جهان، از جمله مقامات روسی و ایرانی به دلیل مسئول بودن در قبال اقداماتی از جمله آن چه شکنجه، خشونت جنسی و سرکوب خشونت‌بار اعتراضات خیابانی عنوان کرده، اعمال کرده است. به گزارش خبرگزاری ایسنا، این تحریم‌ها شامل ۱۰ نفر از مقامات ایران می‌شود که مرتبط با امور زندان‌ها هستند. شش تن از افراد مرتبط با دادگاه‌ها و قوه قضائیه ایران که مسئول محاکمه معترضان از جمله با حکم اعدام» بوده‌اند، مشمول این تحریم‌ها شده‌اند. جیمز کلورلی، وزیر امور خارجه انگلیس درباره این اقدام ادعا کرد: «امروز تحریم‌های ما در افشای کسانی که در پشت پرده تخطی شنیع اساسی‌ترین حقوقمان قرار دارند، فراتر می‌رود.»
همچنین در اقدامی دیگر، وزرای خارجه آمریکا، انگلیس، استرالیا، کانادا، شیلی، ایسلند، نیوزلند، جمهوری کره و سوئد نیز در بیانیه‌ای مشترک ایران را به نقض حقوق زنان متهم کردند. به گزارش ایسنا، در بیانیه‌ مشترک این 9 کشور که توسط وبسایت رسمی کاخ سفید منتشر شده آمده است: «وزرای خارجه کشورهای عضو شراکت بین‌المللی برای اقدام درخصوص آزار و اذیت جنسیتی آنلاین، توجه به آنچه خشونت گسترده علیه زنان و دختران ایرانی در پی مرگ ناگوار مهسا امینی می‌نامند، را خواستارند.» در این بیانیه ادعا شده است: «از آن زمان مقامات ایران به سرکوب معترضان ادامه داده و آن را تشدید کرده‌اند. زنان و دختران در حین درخواست برای احترام گذاشته شدن به حقوق بشر و آزادی‌های اساسی‌شان با آزار و اذیت‌های آنلاین از سوی مقامات ایرانی و موسسات‌شان مواجه شده‌اند. ما سرکوب جاری معترضان ازجمله در پلتفرم‌های دیجیتال و از طریق اعمال محدودیت‌های اینترنتی را محکوم می‌کنیم.»
این کشورها در انتهای این بیانیه آورده‌اند: «ما از جامعه بین‌المللی می‌خواهیم تا فورا به ما در همکاری با شرکت‌های فناوری ملحق شوند تا هرچه در توان دارند برای ارائه دسترسی به اطلاعات آنلاین به زنان و دختران به کار بگیرند. این شامل اعمال تدابیر اصولی و پویا جهت مقابله با سواستفاده از پلتفرم‌های‌شان برای تهدید، آزار دادن و ساکت کردن زنان و دختران ایرانی می‌شود. کشورهای عضو شراکت بین‌المللی برای اقدام درخصوص آزار و اذیت جنسیتی آنلاین در کنار زنان و دختران ایرانی می‌ایستند و به همکاری جهت پیدا کردن روش‌هایی برای حمایت جهانی از زنان در ابراز آزادانه و امن حقوق‌شان، چه به صورت آنلاین و چه به صورت آفلاین ادامه خواهند داد.» با این وجود، وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران نیز به اظهارات مقام‌‌های برخی از کشورها و مقامات اروپایی به اجرای حکم اعدام محسن شکاری واکنش نشان داد. در صفحه توییتر وزارت امور خارجه در این باره آمده است: «ایران در مقابله با اغتشاشات، نهایت خویشتن‌داری را به خرج داده و بر خلاف بسیاری از رژیم‌های غربی که حتی معترضان مسالمت‌جو را نیز بدنام و با خشونت سرکوب می‌کنند، از روش‌های متناسب و استاندارد ضداغتشاش بهره گرفته است. همین امر برای روند قضایی نیز صادق است.» وزارت امور خارجه اضافه کرد: « امنیت عمومی، خط قرمز است. حمله مسلحانه و تخریبگری قابل تحمل نیست، حتی برای آن دسته از رژیم‌های غربی که فرصتی یافته‌اند تا ریاکارانه برای ایران خطابه بخوانند. غرب باید به جای نمایان کردن عدم صداقت خود، از میزبانی، پشتیبانی و تشویق تروریست‌ها دست بردارد.» او همچنین در توییتی دیگری نوشت: «مقابله با ترور، خشونت و نفرت‌پراکنی از مسئولیت‌های صریح بین المللی است. آلمان قلمرو و امنیت خود را در این موارد خط قرمز می‌داند، اما به‌روش ابزاری این پدیده‌های شوم را در ایران ترغیب کرده و مبارزه مشروع ما علیه آن‌ها را ریاکارانه تقبیح می‌کند.»
به هر روی، این اظهارات و واکنش‌‌های گسترده مقامات غربی در پی این مطرح می‌شود که به گزارش میزان، پس از برگزاری جلسات دادگاه این محسن شکاری، حکم بدوی این پرونده صادر شد و او  به اتهام محاربه به مجازات اعدام محکوم شد. بر اساس گزارش میزان، دادگاه انقلاب تهران بر اساس شواهد موجود، علت محارب تشخیص دادن محسن شکاری را، کشیدن سلاح به قصد جان و ایجاد رعب و وحشت و سلب آزادی و امنیت مردم و همچنین جرح عمدی با سلاح سرد به مامور حافظ امنیت حین انجام وظیفه و مسدود نمودن خیابان ستارخان تهران و اخلال در نظم و امنیت جامعه اعلام کرده بود. در نهایت، حکم صادره پس از بررسی در دیوان عالی کشور، مورد تایید قرار گرفت و روز هفدهم آذرماه این حکم اعدام، اجرا شد.