نفس تهرانی‌ها؛ گروگان قانون هوای پاک

همدلی| کیفیت هوای تهران وضع خوبی ندارد و چند روزی است که برای گروه‌های حساس آلوده شده است. سازمان هواشناسی می‌گوید این وضعیت که از پنچ روز پیش آغاز شده تا امروز (۲۳ آبان ماه) نیز ادامه دارد. روز گذشته هوای تهران در چهار منطقه سه، چهار، شش و چهارده با شاخص بالای ۱۵۰ در وضعیت قرمز و ناسالم برای تمام افراد جامعه قرار داشت. 
مدیرکل مدیریت بحران استان تهران بخاطر آلودگی هوای روزهای اخیر به شهروندان توصیه کرده از رفت‌وآمد غیرضروری و بلندمدت در فضای باز در سطح شهر خودداری کنند چرا که هوا در زمان حاضر با توجه به هشدارها برای افراد ویژه سالمندان، کودکان و افراد با سابقه بیماری‌های قلبی و تنفسی مناسب نیست.
حامد یزدی‌مهر، در جمع خبرنگاران گفته به‌دلیل پایداری نسبی جو و عدم وجود وزش باد قابل ملاحظه، در بخش‌های مرکزی، غربی و نیمه جنوبی استان، کاهش کیفیت هوا را شاهد خواهیم بود. 
آلودگی‌های زیست محیطی در تهران به یک مورد ختم نمی‌شود. در روزهای اخیر ناسا در گزارشی از شناسایی یک ابر متان بر فراز جنوب شهر تهران خبر داد. البته شهرداری تهران گزارش ناسا را دروغ خوانده است، اما کارشناسان محیط‌زیست می‌گوینداین ابر متان ناشی از پردازش غیراصولی پس‌ماندهای کلانشهر تهران  است.
  جولان آلاینده‌ها در پایتخت از عصر پنج شنبه 
جولان آلاینده‌ها در جو پایتخت از عصر روز پنج شنبه آغاز شد و در برخی از ساعات شب هنگام شاخص کیفیت هوا به محدوده اضطرار (بالای ۱۵۰) رسید. روز جمعه نیز شاخص کیفیت هوا در تمام ساعات هوای آلوده را گزارش می‌کرد، طوری‌که شاخص کیفیت هوای ۲۴ساعت منتهی به صبح این روز ۱۲۹ (ناسالم برای گروه‌های حساس) محاسبه شد.
روند تشدید آلودگی هوای پایتخت در روز شنبه نیز ادامه پیدا کرد و شاخص لحظه‌ای کیفیت هوا همچنان در محدوده ناسالم برای گروه‌های حساس (بین ۱۰۱ تا ۱۵۰) قرار داشت. 
روز گذشته نیز آلودگی هوای تهران ادامه پیدا کرد. غلظت آلودگی هوای تهران تا جایی بود که دیروز جلسه کمیته اضطرار آلودگی هوای تهران در استانداری تهران برگزار شد و بر ممنوعیت فعالیت‌های ورزشی در فضای باز و خودمراقبتی شهروندان تأکید شد.
عابد ملکی معاون هماهنگی امور استانی استانداری تهران در پایان جلسه کمیته اضطرار آلودگی هوای تهران در جمع خبرنگاران در تشریح جزئیات مصوبات این جلسه، گفت: با توجه به اینکه وضعیت هوا در شرایط ناسالم برای گروه‌های حساس قرار دارد باید شهروندان بر اساس آموزش‌هایی که از طریق رسانه‌ها ارائه می‌شود خودمراقبتی را در دستور کار خود قرار دهند و به این موضوع توجه ویژه‌ای داشته باشند.
وی افزود: ممنوعیت فعالیت‌های ورزشی در فضای باز، تردد حداقلی گروه‌های حساس از جمله کودکان، زنان باردار، بیماران قلبی، عروقی و تنفسی و سالمندان و همچنین استفاده از ماسک‌های مناسب همچون N۹۵ برای روزهایی که شرایط هوا در وضعیت ناسالم برای گروه‌های حساس قرار می‌گیرد باید مورد توجه قرار گیرد.
  به مرگ و میر پابه پای روزهای آلوده‌ی سال
آلودگی در حالی به آسمان تهران بازگشته که برابر آمار رسمی، سال گذشته نیز تهرانی‌ها بیش‌از ۳۰درصد روز‌های سال هوای آلوده تنفس کردند. تهرانی‌ها پارسال در فاصله هفت‌ماه و ۲۱روز نخست سال ۴۶روز هوای ناسالم برای گروه‌های حساس داشته‌اند که این میزان امسال به ۸۷روز افزایش پیدا کرده است.
گفتنی است سال گذشته، تهران تنها 2 روز هوای پاک داشته. از ابتدای سال جاری نیز تاکنون تنها 2 روز هوای پاک در تقویم پایتخت ثبت شده است.
به تناسب اضافه شدن به روزهای آلوده سال، به مرگ و میر ناشی از آلودگی نیز اضافه می‌شود. همین چند وقت پیش، رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت، آمار هولناکی از مرگ ایرانیان به‌خاطر آلودگی هوا اعلام کرد. عباس شاهسونی به ایسنا گفت:«مطالعه وزارت بهداشت در ۲۷ شهر با جمعیت تقریبا ۳۵ میلیون نفر مشخص شد در سال ۱۴۰۰ میزان مرگ‌های منتسب با ذرات معلق در کشور ۲۰ هزار و ۸۰۰ نفر بوده است که از این میان سهم تهران ۶۴۰۰ مرگ اعلام شد.»
شهریور امسال نیز داریوش گل علیزاده، رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست گفت: سال گذشته به علت آلودگی هوا ۲۱ هزار نفر در ۲۷ شهر کشور جان خود را از دست دادند.
  تمام مفاد قانون هوای پاک اجرایی نشده است
در حالی هوای آلوده تهران نفس شهروندان تهرانی را تنگ کرده است که قانون هوای پاک همچنان با گذشت پنچ سال است از تصویب آن، هنوز بسیاری از مواد آن اجرایی نشده است. 
گفتنی است قانون هوای پاک طی سال ۱۳۹۶ به تایید مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان رسید. این قانون دارای ۳۴ ماده و  ۱۸ دستگاه است که دارای تکالیفی بر اساس این قانون هستند ازجمله وزارت کشور، وزارت نفت، وزارت نیرو، نیروی انتظامی، شهرداری، صدا و سیما و.. را مکلف کرده است که هر یک به‌ تناسب وظایف خود، اقداماتی را برای کنترل آلودگی هوا در کشور انجام دهند. در این قانون حدود ۱۷۶ «تکلیف‌دستگاه» احصا شده است. تکلیف‌دستگاه یعنی موضوعی مانند نوسازی حمل و نقل عمومی متوجه چندین دستگاه است که این موارد احصا شد.
این قانون قرار بود که مرهمی بر زخم کیفیت هوای شهرهای مختلف کشور باشد اما حالا پس از گذشت چند سال از تصویب آن، هوای شهرهای مختلف کشور در برخی روزها به‌شدت آلوده و حتی مشاهده می‌شود که دستگاه‌های مختلف وظایف قانونی خود را در جهت اجرای قانون هوای پاک نادیده گرفته‌اند.
پس از تصویب قانون هوای پاک برخی دستگاه‌ها تکالیف خود را اجرا نکردند و حتی مقاومت‌هایی صورت گرفت؛ بنابراین کیفیت هوا نه تنها بهتر نشده، بلکه آلودگی تشدید شده و عوارض فراوانی را در پی داشته است. 
  خسارت های مالی آلودگی هوا
بر اساس گزارش وزارت بهداشت در سال ۱۴۰۰ در ۲۷ شهر آلوده کشور، حدود ۲۱ هزار مرگ‌ و میر منتسب به آلودگی هوا ناشی از ذرات معلق ۲.۵ میکرون گزارش شد و ۱۱ میلیارد دلار خسارت به همراه داشت. در تهران نیز برای حدود ۶۰۰۰ نفر مرگ و میر گزارش شده است.
باتوجه به آمارهایی که پیش از این رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت به ایسنا داد، سال 99 بیش از 74 هزار میلیارد تومان برای تهران، کرج و مشهد هزینه مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا بود.
پیش‌تر تجارت‌نیوز در گزارشی مدعی شد، در سال 99 و تنها در سه شهر، هفت برابر درآمد نفتی ایران هزینه اقتصادی مرگ‌های منتسب به ذرات معلق برآورد شد.
در همین راستا، سال 96 بانک جهانی نیز نام تهران را در لیست 26 شهر بزرگ جهان به لحاظ آلاینده PM10 در رده 12 قرار داد. بر اساس این گزارش هزینه اقتصادی مربوط به آلودگی هوا در تهران 2.6 میلیارد دلار برآورد می‌شود.