پارکینگ؛ در راس معضلات خودروسواران تهرانی

همدلی| معضل کمبود جای پارک و نبود پارکینگ از معضلات پایتخت است که به رغم برنامه‌هایی به عنوان راه‌کار کاهش این معضل، در دوره های مختلف مدیریت شهری، اما تاکنون این معضل رفع نشده و حتی افزایش نیز پیدا کرده است، چرا که سالانه‌ تعداد زیادی خودرو به مجموعه خودروهای تهران افزوده می‌شود و این موضوع به مشکل کمبود جای پارک دامن می‌زند.
روزانه بیش از ۸ میلیون خودرو در تهران تردد می‌کند که بسیاری از آنان برای حضور در مراکز تجاری، درمانی و خدماتی در خیابان‌های اصلی یا کوچه‌های فرعی نیاز به توقف و پارک ماشین‌ دارند. اما پارکینگ‌های شهری تهران پذیرای این تعداد ماشین نیست و معضل نبود پارکینگ درتهران، کوچه‌ها و خیابان‌های این شهر را به پارکینگ عمومی تبدیل کرده است. به نحوی که کمبود پارکینگ در مراکز پرتردد شهرها موجب شده علاوه بر حاشیه خیابان‌ها، داخل کوچه‌ها نیز به محلی برای پارک خودروها تبدیل شود و این مساله موجب بروز مشکل برای ساکنان و ایجاد نارضایتی آن‌ها شده است.
بدیهی است کمبود جای پارک‌ و پارکینگ مستقیم و غیرمستقیم بر نظم ترافیکی تاثیرگذار است و همین پارک‌های آشفته‌ موجب افزایش ترافیک خواهد شد و افزایش ترافیک هم تشدید آلودگی هوا و سایر مشکلات زیست‌محیطی و روان‌شناختی را برای شهروندان به همراه دارد.
 تهران چقدرکمبود پارکینگ دارد؟
آمار دقیقی از کمبود پارکینگ در تهران وجود ندارد، ارقام متفاوتی  از 450 هزار تهران تا یک میلیون کمبود جای پارک در تهران عنوان شده است. همین چندماه پیش، سید جعفر تشکری هاشمی، عضو  شورای شهر تهران در مورد کمبود جای پارک درپایتخت گفت: «‌در چند سال گذشته مطرح می‌شد که 450 هزار کمبود جای پارک در تهران داریم ولی اخیراً در گزارشی دیدم که یک میلیون کمبود مطرح شده که به نظرم باید کار کارشناسی دقیقی در این زمینه انجام گیرد و آمار به صورت دقیق احصاء شود.» البته به نظر می‌رسد وضعیت کمبود جای پارک بیشتر از این اعداد و ارقام ذکر شده از سوی مسئولان باشد. چرا که براساس استاندارد‌های جهانی، در ازای هر کیلومترمربع باید ۱۰ مجتمع پارکینگی با ظرفیت هرکدام ۳۰۰ واحد پارکینگ وجود داشته باشد، اما در تهران در ازای هر کیلومتر به جای ۱۰ مجتمع فقط ۳ مجتمع پارکینگی وجود دارد که اگر آن را در مقیاس استاندارد‌ها بسنجیم به عدد ۵ هزار مجتمع پارکینگی می‌رسیم. اگر هر کدام ۳۰۰ واحد پارکینگ گنجایش داشته باشند یعنی تهران یک میلیون و ۵۰۰ هزار واحد پارکینگ کم دارد.
فقر پارکینگ در تهران به مثابه شمشیر دو لبه است. این موضوع ضمن این که معضلی برای کلان‌شهر تهران محسوب می‌شود، اما فرصتی را نیز ایجاد کرده است، که شهرداری از قبل آن بتواند درآمد پایداری برای خود دست و پا کند. این فرصت از دید مدیران جدید شهری نیز مغفول نمانده است و شهرداری تهران در دوره جدید پیش‌بینی کرده که۵۰۰ میلیارد تومان از راه‌اندازی پارک حاشیه‌ای کسب درآمد کند و مصوبه پارک حاشیه‌ای شورای شهر نیز شهرداری را موظف به سازماندهی ۱۲۰ هزار جای پارک در شهر می‌کند. گفتنی است پارک حاشیه‌ای خودرو که به آن پارک هوشمند حاشیه‌ای هم می‌گویند، قسمت‌هایی از کنار خیابان‌های مختلف است که برای پارک خودرو با تابلو متمایز و مشخص هستند.
 چه زمانی پارک حاشیه‌ای به تهران می‌آید؟
شهرداری تهران وعده داده است که تا پایان امسال بیش از ۱۴ منطقه مجهز به پارک حاشیه‌ای شوند. مناطق ۱، ۲، ۳، ۴، ۵، ۹، ۱۰، ۱۱، ۱۲، ۱۳، ۱۴، ۱۷، ۲۱، ۲۲ از آن جمله هستند و در این میان با هوشمندسازی حتی امکان رزرو جای پارک نیز فراهم شود. در این میان مزایده‌های زیادی در مناطق برگزار شده تا پیمانکاران این عرصه را در دست بگیرند و با خط‌کشی و تابلوکوبی دست به فروش جای پارک خیابان بزنند.
عمار سعیدیان‌فر، معاون بهره‌برداری از سیستم‌های حمل‌ونقل و محدوده‌های ترافیکی سازمان حمل‌ونقل و ترافیک در این زمینه به میزان گفته است «در حال حاضر روند برگزاری مزایده‌های مدیریت پارک حاشیه‌ای تهران با مدل‌های جدید فنی و هوشمند در ۱۴ منطقه تهران در حال انجام است. نهایتا تا پایان دی ماه ۱۴۰۱ با نصب تجهیزات ترافیکی و بهره‌برداری مجموعا ۷۰ هزار فضای پارک حاشیه‌ای آغاز به کار خواهد شد و سایر مناطق شهرداری تهران هم تا پایان امسال به نتیجه می‌رسد. هدف اصلی مدیریت پارک حاشیه‌ای، ساماندهی ترافیک معابر و روان‌سازی جریان ترافیک و مدیریت تقاضای سفر است.»
بناست تا همه پیمانکاران اطلاعات خودرو‌ها را به سامانه تهران من ارسال کنند و این سامانه در مورد میزان بدهی خودرو‌ها اطلاعات لازم را نمایش دهد و شهروندان از این طریق بتوانند جای پارک در گوشه خیابان پیدا کنند. حال باید ببینیم شهرداری تهران می‌تواند تا پایان ۱۴۰۱ به یکی از معظلات همیشگی پایتخت سروسامانی بدهد یا این طرح نیزمانند بسیاری از طرح‌ها و لوایح این اقدام به تاریخ می‌پیوندد.
 پارک حاشیه‌ای؛ طرح‌های بی‌نتیجه
البته این اولین بار نیست که مدیران شهری از پارک حاشیه‌ای سخن می‌گویند. شهرداری‌ها در همه ادوار به فکر ساماندهی پارک حاشیه‌ای برآمده‌اند، اما هیچگاه این طرح‌ها به نتیجه نرسیده و بعد از مدتی رها شده‌اند.  بسیاری عدم موفقیت تجربه پارک حاشیه‌ای را به وجود رابطه مالی میان مامور شهرداری و شهروند گره می‌زنند که معمولا این رابطه با درگیری‌های زیادی همراه بوده است. برخی از مدیران شهری پیشین نیز عدم موفقیت این موضوع را به نبود انگیزه در میان مدیران شهرداری نسبت می‌دهند .به تازگی، حمد علیخانی، رئیس کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای شهر دوره پنجم در مورد عدم اجرای پارکومتر یا پارک حاشیه‌ای در دوران گذشته  به رسانه‌ها گفته: «باید بحث جای پارک و پارکومتر به صورت ریشه‌ای حل شود و یک‌سری عوامل باعث شده شهرداری برای اجرای آن انگیزه لازم نداشته باشد.». او ادامه می‌دهد: «شهرداری برای طرح ترافیک تلاش می‌کند، ولی پارک حاشیه‌ای را به اجبار انجام می‌دهد چرا شهرداری برای اجرای پارکومتر باید هزینه کند، ولی درآمد آن را به خزانه دولت بریزد و بعد از آن باید از دولت این مبالغ را پس بگیرد.»علیخانی معتقد است «شهرداری و پلیس برای اینکه جریمه‌ها را باید به حساب خزانه دولت واریز کنند همواره چندان رغبت برای پیشبرد این طرح نداشته‌اند».