هیچ؛ سهم ایران از گردشگری جام جهانی قطر

همدلی| سعیده زمانی: در فاصله 10 روز مانده به آغاز جام جهانی قطر و در حالی که تا چند ماه پیش صحبت از مشارکت ایران در میزبانی جام جهانی بود سهم ایران از این بازار، صفر و تنها نصب ماکت جام در میدان آزادی بوده است. ایران در شرایطی فرصت نزدیک‌ترین میزبان جام جهانی به کشور را از دست داده که بر اساس گزارش‌ها قطر به عنوان میزبان این جام 200 میلیارد دلار برای این رویداد هزینه کرده که رقمی 10 برابر روسیه به عنوان میزبان بازی‌های 2018 بوده و این فرصتی بی‌نظیر برای کشورمان بود. 
در حالی که امارات از دو سال قبل برای جذب گردش‌گر از جام جهانی قطر برنامه‌ریزی داشت و حتی آذربایجان با فاصله زیاد تا قطر توانست از بازار گردش‌گری جام جهانی سهمی بگیرد مصوبات دولت برای تجهیز فرودگاه کیش و قشم به تازگی تصویب شد. یک کارشناس حوزه گردشگری در گفتگو با «همدلی» با اشاره به از دست دادن فرصت ایران از این رویداد می گوید: «اقدامات و عمل مسئولان برای توسعه گردشگری کشور همخوانی نداشته است. تا سال 1404 برای جذب 20 میلیون گردش‌گر هدف‌گذاری صورت گرفت که البته تاکنون محقق نشد، بنابراین پیش از این نیز فرصت‌های زیادی در این زمینه از دست رفته است.»
امارات از دو سال قبل برای جذب گردشگر از جام جهانی قطر برنامه‌ریزی داشت و برای کشورهایی که همیشه استقبال زیادی از جام جهانی دارند، پکیج‌هایی طراحی کرد. آژانس‌های مسافرتی آن کشورها پکیج‌های امارات را تبلیغ کردند و در نهایت حداقل ۲۰ تا ۳۰ درصد از مسافرانی که وارد قطر می‌شوند را جذب کنند. به این صورت که مسافران بازی‌ها را در قطر می‌بینند و بلافاصله با کشتی یا پرواز به امارات می‌روند و آنجا اقامت می‌کنند. به جز امارات کشورهای دیگر مانند بحرین، عمان هم گردش‌گر جذب کردند. حتی کشور آذربایجان با فاصله زیاد هم توانسته از جام جهانی قطر گردش‌گر بگیرد.
پورنگ پورحسینی، کارشناس گردش‌گری در این زمینه به «همدلی» می گوید:«در حوزه گردش‌گری تاکنون فرصت‌های زیادی از دست رفته و جام جهانی قطر نیز از این موارد بوده است. باید به این مساله توجه داشت که گردش‌گران جام جهانی انتظارات خاص خودشان را دارند که اساسا در کشورمان زمینه آن مهیا نشده است. بنابراین آنچه در موضوع گردش‌گری برای کشورمان از اهمیت زیادی برخودار است توجه به ظرفیت‌های گردشگری فرهنگی است که ایران در آن مزیت زیادی دارد.»
او ادامه داد:«باید بتوانیم در حوزه گردش‌گری به دو سوال پاسخ دهیم اول اینکه ما به دنبال چه الگویی از گردش‌گری هستیم و دوم  اینکه قابلیت محوری ایران چیست.» این کارشناس حوزه گردش‌گری با بیان اینکه متاسفانه نگاه کمی به گردش‌گری داریم می‌افزاید:«برنامه‌ریزی شده تا سال 1404، 20 میلیون گردشگر جذب شود و چشم‌اندازهایی برای 1410 نیز در نظر گرفته شده اما تحقق این برنامه‌ها نیازمند برنامه‌ریزی‌های صحیح است و بنابراین باید به دنبال افزایش تاب‌آوری ساختارها باشیم.»
 پهلوگیری شناورهای مسافربری ایرانی منتفی شد
سود بازار جام جهانی تنها به جیب کشور میزبان نمی‌رود، بلکه کشورهای دیگر در منطقه خلیج فارس نیز از این رویداد سهم می‌برند. ایران هم بارها از برنامه‌های خود برای جذب گردش‌گر از جام جهانی ۲۰۲۲ گفته است. اگرچه مشخص نشد این برنامه‌ها چه بود و چگونه به آمدن گردش‌گران خارجی ختم می‌شود. 
در حالی که  عزت‌الله ضرغامی، وزیر میراث فرهنگی و گردش‌گری در حاشیه ستاد هماهنگی خدمات سفر در اسفند ۱۴۰۰ گفته بود که ما برای جام‌جهانی ۲۰۲۲ قطر برنامه‌ریزی کرده‌ایم و این رویداد برای ما فرصتی استثنائی است که برای مراکز اقامتی جزایر ایران برنامه‌ریزی کنیم اما در 19 آبان ماه در بازدید از کشتی تفریحی سانی گفت:« با اعلام دولت قطر، امکان پهلوگیری شناورهای مسافربری ایرانی در بنادر قطر برای میزبانی مسابقات جام‌جهانی ۲۰۲۲ منتفی شد.»
همچنین محمد مخبر، معاون اول رئیس‌جمهور نیز 27 مهر ماه و نزدیک به یک ماه به برگزاری مسابقات، بر ضرورت تدوین طرحی جامع برای همکاری‌های مشترک ایران و قطر در برگزاری جام جهانی فوتبال ۲۰۲۲ تأکید کرده  بود.
اما سجادی، وزیر ورزش معتقد است که اساسا امکان برنامه‌ریزی برای جام جهانی در فرصت اندک فراهم نیست. او گفته اگر می‌خواستیم از ظرفیت قطر استفاده کنیم، باید از چندسال قبل اقدامات شروع می‌شد. می‌توانستیم در جنوب کشور اتفاقات خوبی را رقم بزنیم و حداقل می‌شد که اردوی برخی تیم‌ها و دیدارهای تدارکاتی انجام شود. در این یک سال اخیر و در دیدارهایی که مسئولان مختلف با همتایان قطری داشتند، تعاملات شکل گرفته بود.
 ایران بازنده بازار جام جهانی قطر 
یک میلیون گردش‌گر برای تماشای بازی‌های جام جهانی به قطر می‌رود، اما تاکنون یک نفر از آنها هم برای ایران درخواست اقامت نداده است. عضو هیأت مدیره اتاق ایران و قطر در این باره گفت:«بازنده جام جهانی از نظر گردش‌گری، ایران است زیرا که همه کشورهای اطراف از آن سود می‌برند، جز ایران.»
محمد میرانی گفت:«متاسفانه وزارت‌خانه‌های مربوط نتوانستند به موقع به موضوع ورود و در کشورهای هدف تبلیغ کنند. از همان ابتدا فقط شعار دادند. حالا شاهد این هستیم که متاسفانه حتی یک نفر هم برای آمدن به ایران درخواست نداده است.»
او با بیان اینکه ایران فرصت برنامه‌ریزی برای این رویداد جهانی را داشت، گفت:«کشورهای اطراف قطر بیشترین سود را برای جذب گردش‌گر بردند. در حالی که این امتیاز ویژه‌ای برای ایران بود و متاسفانه مسئولان ما نتوانستند کاری کنند.»
 رویای ایران برای جذب گردشگر از قطر
حرمت‌الله رفیعی، رئیس هیأت مدیره انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهان‌گردی نیز در این باره گفت:«هیاهوی زیادی در ۶ ماه گذشته برای جام جهانی قطر صورت گرفت اما هیچ نتیجه مثبتی نداشت. تاکنون هیچ گردش‌گری ورودی که هوادار فوتبال و از کشورهای دیگر باشد، نداشتیم. مسافر جام جهانی با سایر گردشگران متفاوت است. در مناطق آزاد سرمایه‌گذاری کردند و بودجه‌ای هم گرفتند. حالا باید پاسخ‌گو باشند چرا چنین کارهایی را انجام دادند و توان این کار را نداشتند. جلسات متعدد و توافقاتی با با مقامات قطر داشتند. حاصل این توافقات برای جذب گردشگر از قطر به ایران صفر بود و کاری نتوانستند انجام بدند.»