نسلی که از کتاب‌های درسی عبور کرد

همدلی| سیزدهم آبان با نام دانش‌آموز گره خورده است، دانش‌آموزانی که این روزها اعتراضات آنها تحت عنوان دهه هشتادی‌ها نظام سیاسی وصاحب نظران حوزه جامعه‌شناسی را غافلگیر کرده و جامعه را با پدیده‌‌ای روبه‌رو کرده که انگار هیچ شناختی از آن ندارد. نسلی که تا دیروز متهم به مسئولیت‌ناپذیری و بی‌اعتنایی به سیاست بود به‌یک‌باره همه را شگفت‌زده کرد. حوادث اخیر در کشور سبب شد پای این نسل به میدان گفت‌وگوها باز شود. برخی کارشناسان معتقدند آنچه که امروزه شاهد آن هستیم محصول جامعه‌‌ای است که در برزخ سنت ‌گرایی، مدرنیسم و پست‌مدرنیسم گرفتار شده و همچنان در حال پوست‌اندازی است. برخی نیز فضای مجازی را عامل جسارت این نسل و البته بلوغ زودرس آنها عنوان می‌کنند. به گفته این عده از کارشناسان این نسل شرایط خودش در جامعه را با شرایط هم‌سن و سال‌های خودش در جهان مقایسه می‌کند و این مقایسه روحیه سرخوردگی و از طرفی روحیه اعتراض را در میان آن‌ها ایجاد می‌کند تا جایی که به بسیاری از امور انتقاد دارند و حتی کتاب‌های درسی را نیز قبول ندارند. 
شاید یکی از تکراری‌ترین پرسش‌های این روزها که هر دفعه جواب متفاوتی به آن داده می‌شود، ویژگی‌های شخصیتی دهه هشتادی‌ها یا همان نسل «زد(Z)» باشد. نسلی که اساسا در بستر اینترنت و دنیای آنلاین رشد کرده‌است. آنها از کودکی در خانواده حق رای و اظهارنظر دارند و بیشترین مراقبت خانوادگی نسبت به نسل قبل را داشته‌اند. دهه هشتادی‌ها بی‌پروا و سلطه‌گریز هستند. به خاطر شبکه اینترنت و بازی‌های کامپیوتری دارای ارتباطات بالا بوده و سریع گروه‌سازی می‌کنند. علاقه‌مند و پی‌گیر سلبریتی‌ها بوده و معمولا تک‌فرزند هستند. به خاطر وجود اینترنت و آشنایی با فرهنگ‌ها و کشوهای جهان ناخواسته شهروند جهانی هستند و هیچ علاقه‌ای به خود سانسوری ندارند و به راحتی احساسات خود را بیان می‌کنند. 
 محمدرضا نیک‌نژاد، معلم و کارشناس آموزش درباره ویژگی‌های این نسل گفت: «مهم‌ترین ویژگی این نسل جسارت است، این جسارت هم می‌تواند جنبه مثبت داشته باشد و هم جنبه منفی، اما آن‌چه مهم است این‌که این جسارت از یک دانایی مبتنی بر آگاهی حاصل می‌شود. در نسل‌های گذشته فرزندان در فضای خانه، مدرسه و جامعه تحت تاثیر بزرگ‌ترها بودند، فضایی که القا می‌کرد دانا کسی است که سن بیشتری دارد و کسی که تجربه بیشتری دارد بیشتر هم مورد احترام است، اما امکانات و شرایطی که در جامعه امروز ایران و جهان وجود دارد این تابو را شکست، وقتی من از فرزندم می‌خواهم موبایل من را که ایراد پیدا کرده درست کند، یعنی اقتدار دانایی بزرگ‌ترها شکسته شده است.»
نیک‌نژاد ئر گفتگو با خبرانلاین با بیان اینکه این نسل دیگر پدر و مادر و همچنین معلمان خود را دانای مطلق نمی‌دانند گفت:«قبل از این‌که جوانان دهه هشتادی در حوادث اخیر به نظم سیاسی، اجتماعی و فرهنگی کشور اعتراض کنند، آن‌ها این اعتراض را در خانه انجام داده بودند، اما پدر و مادر به‌دلیل ارتباط حسی با فرزند سعی کرد در مسیری حرکت کند که اصطلاحاً نه سیخ بسوزد و نه کباب، این نسل در مدرسه هم اعتراض کرد، اما مدرسه به عنوان یک نهاد اجتماعی که بسیار به خانه نزدیک است این نسل را تحمل کرد و سعی کرد تغییراتی در خودش ایجاد کند. حالا اعتراض این نسل به جامعه رسیده است، اما متاسفانه حاکمیت گویی خودش را تغییر نمی‌دهد.»
نرگس ملک‌زاده، معلم و کارشناس تعلیم و تربیت نیز در این باره گفت:«بچه‌های این نسل با توجه به چیزی که در جامعه می‌‌دیدند و چیزهایی که در کتاب‌های درسی خواندند دچار تعارض آموزشی شدند، کتاب‌ها یکسری مسائل را مطرح می‌کنند که دانش‌آموزان مانند کارشناس این کتاب‌ها را زیر سوال می‌بردند، بعضی مواقع موضوعات کتاب درسی را نمی‌شود به دانش‌آموزان گفت، حتی گاهی برخی معلمان از گفتن یک سری از مطالب کتاب‌های درسی عبور می‌کنند که بتوانند شرایط کلاس را حفظ کنند، بنابراین هرجایی که معلم‌ها بخواهند سر کلاس گفت‌وگو را شروع کنند متوجه تعارضات می‌شوند.»
او در گفتگو با خبرآنلاین اظهار داشت:«این تعارضات ادامه دارد، طوری‌که ما دانش‌آموزان را در مدرسه درون یک چارچوب قرار می‌دهیم اما وقتی از حیاط مدرسه خارج می‌شوند دیگر آن چارچوب وجود ندارد، این مسئله حضور در مدرسه برای دانش‌آموزان را با چارچوب‌هایی که وجود دارد سخت می‌کند، بنابراین یک سری از دانش‌آموزان در مواجهه با این تعارضات اعتراض خودشان را در سطح جامعه نشان می‌دهند، اما یکسری دیگر از آن‌ها به‌صورت خاموش اعتراض می‌کنند.»
دکتر شهلا کاظمی‌پور، جمعیت‌شناس و عضو هیئت علمی بازنشسته دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران هم در این باره گفت:«بلوغ اجتماعی برای دهه هشتادی‌ها خیلی سرعت گرفته است. دهه هشتادی‌ها اصلاً از جامعه دور نیستند، دیگر برای دیدن اتفاقات، تحولات، اختلاس‌ها و سایر حوادث، نیازی به داخل خیابان بودن نیست، همه‌چیز را در همان فضای مجازی می‌بینند، من وقتی با این نسل صحبت می‌کنم متوجه می‌‌شوم به مسائل سیاسی، اجتماعی و فرهنگی اشراف دارند.»
در این باره محمدتقی فلاحی، معلم و کارشناس آموزش نیز به خبرانلاین گفت: «تفاوتی که میان نوجوانان و جوانان فعلی با نسل‌ها قبل وجود دارد دسترسی به رسانه‌ها و اثرگذاری آن‌ها است، این رسانه‌ها در دیدگاه این جوانان تاثیر زیادی گذاشتند طوری‌که این نسل نسبت به جهان پیرامون خودش خارج از ظرفیت‌های جامعه ما اطلاعات و آگاهی دارند، همین اطلاعات امکان مقایسه به آن‌ها می‌دهد، در واقع این نسل شرایط خودش در جامعه را با شرایط هم سن و سال‌های خودش در جهان مقایسه می‌کند و این مقایسه روحیه سرخوردگی و از طرفی روحیه اعتراض را درمیان آن‌ها ایجاد می‌کند.»