حسین بهزاد؛ مینیاتوریستی که نوگرایی پیشه کرد

حسین بهزاد در ۱۲۷۳خورشیدی در تهران به دنیا آمد. جدش میرزا لطف‌الله از اهالی شیراز بود اما پدرش میرزا فضل‌الله در اصفهان به دنیا آمد و در شیراز و اصفهان قلمدان‌سازی را یاد گرفت.خودش میگوید: «احساس ناشناخته و  گنگی مرا به سوی نقاشی می‌کشید و من وقتی به پیروی از این احساس مداد یا قلم به دست می‌گرفتم، مثل تشنه‌ای که به برکه زلال و گوارایی رسیده باشد، حس می‌کردم که سیراب شده‌ام.» هفت ساله بود که پدرش او را به شاگردی در دکان ملاعلی قلمدان ساز گذاشت. بعد از مدت کوتاهی پدرش و استاد ملاعلی هر دو به دلیل بیماری وبا درگذشتند و حسین همان‌جا نزد میرزا حسن پیکرنگار که شاگرد بزرگ‌تر ملاعلی بود، باقی ماند و ۱۲سال به‌عنوان شاگرد برای حسن پیکرنگار کار کرد. در آنجا در نسخه‌های سبک اواخر تیموری و صفوی تخصص پیدا کرد. در ۱۸سالگی نخست در کاروانسرای حاج رحمان خان و سپس در مجاورت شمس‌العماره کارگاه خود را باز کرد و بعدتر با میرزا غلام‌حسین خان میناسازباشی در کارگاهش در راسته طلاسازان بازار همکاری کرد. در ۲۴سالگی با دختر صاحبخانه خود سکینه مهرورزی ازدواج کرد که حاصل آن پسری به نام پرویز بود. بهزاد در ۱۳۲۵ خورشیدی به استخدام اداره باستان‌شناسی درآمد و متعاقباً در هنرستان هنرهای زیبا به تدریس پرداخت. او با میرزاده عشقی دوستی صمیمانه‌ای داشت و عشقی، بسیار به حجره محل نقاشی و کارگاه بهزاد رفت‌وآمد داشت. بهزاد سفارش‌های زیادی برای رونگاری از آثار استادان قدیم می‌گرفت. او به سبک نگارگری مکتب صفوی و آثار هنرمندانی چون کمال‌الدین بهزاد و رضا عباسی علاقه‌مند بود و چنان در کپیه و سبک آن‌ها مهارت و استادی به خرج می‌داد که تشخیص‌شان از آثار قدیم، دشوار بود. در این دوره است که بهزاد برای تذهیب یک نسخه قدیمی خمسه نظامی به کار گماشته شد که همچون تعداد زیادی دیگر از کارهای او به یک موزه غربی یا مجموعه‌دار به‌عنوان یک اثر دوره صفوی فروخته شد. بهزاد در تعدادی نمایشگاه در داخل و خارج ایران شرکت کرد و نمایشگاه انفرادی «نگاه به گذشته» را در موزه ایران باستان و در هزاره ابن سینا برگزار کرد. او در اواخر عمر از هنرکده هنرهای تزئینی، دکتری افتخاری دریافت کرد و به تدریس در آن هنرکده نیز مشغول شد. شیوه کار بهزاد بر اساس مکتب اصفهان بنا شده است. در این شیوه، اهمیت طراحی و محدودیت رنگی بارز است. توجه به حالات و سکنات اشخاص، سایه‌پردازی، کاهش ریزه‌کاری‌ها، انتخاب مضامین جدید و گاه موضوع‌های معاصر، از موارد عدول او از سنت نگارگری پیشین محسوب می‌شوند. در این راه او ژرف‌نمایی و رعایت نسبی اصول کالبدشناسی را از هنر اروپایی و رنگ‌پردازی تکفام را از نقاشی قدیم چینی به عاریت گرفت. این هنرمند در ۲۱مهر ۱۳۴۷ چشم از جهان فروبست. سازمان میراث فرهنگی در ۱۳۷۱ تصمیم گرفت تا موزه‌ای دایمی از آثار بهزاد به‌وجود آورد. به همین جهت یکی از کاخ‌های واقع در مجموعه سعدآباد به نام کاخ کرباسی را به این امر اختصاص داد و سپس در توافقی با پسرش پرویز بهزاد، ۲۸۹عدد از آثار بهزاد را به این ساختمان منتقل کرد.