سایه التهابات بر سر بورس

همدلی| حال و روز تالار شیشه‌ای رنگ اعتراضات اخیر را به خود گرفته است. با وجود سیاست‌های جدید روی کار آمده برای افزایش اعتماد به بورس، اما بازار همچنان درگیر حواشی اخیر بوده و ریزش‌های ناتمام هنوز هم در جریان است. کارشناسان می‌گویند بازار سهام از لحاظ ارزندگی در وضعیت مناسبی قرار گرفته، به نظر می‌رسد اما به دلیل نبود اعتماد در بازار، خروج سنگین نقدینگی از بورس همچنان ادامه دارد. بر اساس گزارش‌ها، در هفته‌های اخیر، هزار و 555 میلیارد تومان سرمایه حقیقی از بازار سهام خارج شد و میانگین روزانه خروج پول حقیقی 388 میلیارد تومان بود که نسبت به هفته پیش رشد 66 درصد داشته است. در مجموع گفته می‌شود در هفته‌های اخیر حدود 10 هزار میلیارد ریال پول حقیقی از این بازار خارج شده است. خروج پول از بورس در حالی ادامه دارد که گفته می‌شود از اوایل سال تاکنون 2700 میلیارد تومان اوراق تبعی منتشر شده که به گفته کارشناسان می‌تواند منجر به جذب نقدینگی سرگردان در این بازار شود، این در حالی است که اوضاع بازار همچنان در شرایط نامناسبی قرار گرفته و خروج نقدینگی ادامه دارد. پیش از این معاون عملیات بازار شرکت بورس تهران گفته بود: « انتشار اوراق فروش تبعی به دلیل کارکرد بیمه کردن سهم در نوسانات بازار سهام موثر است و می‌تواند در افزایش اعتماد سهامداران به بازار سرمایه موثر باشد». این در حالی است که به نظر می‌رسد حس ناامیدی در این بازار همچنان در جریان است. کارشناس اقتصادی با بیان اینکه برخی سهامداران به دلیل ناآرامی‌های ایجاد شده احساس ناامنی کرده‌اند و از بازار خارج شدند، گفت: با توجه به ارزیابی بازارهای سرمایه گذاری، بازار سرمایه بهترین بازاری است که می‌تواند برای ورود سرمایه‌گذاران جذاب باشد. در همین زمینه گفته می‌شود که در هر کشوری ایجاد التهابات سیاسی باعث خروج سرمایه از بازار سهام یا کشور خواهد شد، این موضوع مساله‌ای بدیهی است که باید مورد توجه قرار بگیرد. به گفته کارشناسان، موضوع مذاکرات برجام مساله‌ای دیگر است که در چند روز گذشته تاثیرگذار بر روند معاملات بازار سهام بود، تاکنون نتیجه آن مشخص نشده و این موضوع بازار دلار هم تحت تاثیر قرار داد و باعث ایجاد برخی نوسانات شده است. به هر حال تجربه نشان داده زمانی که در کشور تحت تاثیر اتفاقاتی مانند التهابات و بی‌ثباتی سیاسی رخ می‌دهد، شاهد معضلاتی مانند کاهش ارزش پول ملی و نیز نوسان بازار سهام خواهیم بود؛ چیزی که در روزهای اخیر به خوبی در بازار سرمایه نمود داشته و بازار را درگیر حواشی اخیر کرده است. آن‌طور که از صحبت‌های آگاهان بورس برمی‌آید، سرمایه در کشور متغیر ترسویی است، همچنین سرمایه‌گذار هم در کنار آن ترسو است که به دنبال چنین مساله‌ای اهمیت زیادی را به ریسک‌ها می‌دهد. گفته می‌شود اعتراضات جزو ریسک‌هایی تلقی می‌شود که باعث ایجاد برخی اتفاقات منفی در کشور از جمله ریزش بورس شده است. یک کارشناس بورس در این زمینه در گفت‌وگو با ایرنا گفت به فضای حاکم در کشور و تاثیر آن بر معاملات بازارهای مالی اشاره کرد و گفت:«وجود امنیت جزو شروط لازم و ضروری در فضای اقتصادی تلقی می‌شود؛ زیرا در ادبیات اقتصادی همیشه به این موضوع اشاره کرده‌ایم که سرمایه به عنوان ترسوترین نکته در کشور محسوب می‌شود». حمیدرضا جیهانی با اعتقاد بر اینکه زمانی که سرمایه احساس ناامنی کند به سرعت از فضای اقتصادی فرار می‌کند، اظهار داشت: «اغتشاشات در چند روز گذشته بی‌تاثیر بر این مساله نبوده و باعث ایجاد ترس سرمایه‌گذاران و نیز افت و نوسانات شاخص بورس شده است». 
جیهانی خاطرنشان کرد: «در ایران همیشه امنیت برپا بوده و حتی کشورهای دشمن هم بارها به این موضوع اعتراف کردند که نظام جمهوری اسلامی دارای امنیت، مقتدر و غیرقابل تغییر است». 
این کارشناس اقتصادی تاکید کرد: «متاسفانه سرمایه‌گذاران با توجه به حاشیه ریسکی که دارند و نیز تحت تاثیر ترس و واهمه از تلاطم‌های اقتصادی و امنیتی، زمانی که احساس به‌هم‌ریختگی فضای اقتصادی می‌کنند به سرعت به سمت بازارهای امن حرکت خواهند کرد». 
وی با بیان اینکه از نظر سرمایه‌گذاران بازار امن در ایران بازاری مانند ملک، طلا و ارز است، گفت: «در دو هفته اخیر روند خروج پول از بازار سرمایه و رقم فروش سهام از سوی سهامداران حقیقی به دلیل اغتشاشات در کشور بسیار عدد بالایی بود، این موضوع نشان دهنده آن است که سهامداران به دلیل اغتشاشات ایجاد شده احساس ناامنی کرده‌اند و از بازار خارج شدند». جیهانی خاطرنشان کرد: «درست است که بازار سرمایه از چند وقت گذشته نزولی بوده و دورنمای بازدهی سهام کاهش پیدا کرده، اما این موضوع باید مورد توجه باشد که سرمایه گذاران به دلیل اغتشاشات اخیر ایجاد شده احساس ناامنی کرده‌اند و خود را از سرمایه‌گذاری در این بازار کنار می‌کشند». هر چه هست در این وضعیت، بازار عملکرد صحیح و مناسب از خود نشان نداده و دچار واکنش بیش از اندازه (مثبت یا منفی نسبت به اخبار، شایعات و رویدادهای تاثیرگذار بر محیط سرمایه‌گذاری) خواهد شد. سوالی که می‌توان مطرح کرد است که نقش دولت‌ در زمان بحران کشور در بهبود اوضاع بورس چه می‌تواند باشد؟. در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته در زمان بحران، دولت‌ها با استفاده از سیاست‌های کارشناسی از ریزش بازار جلوگیری کرده‌اند که این موضوع در کشور ما نادیده گرفته شده است. بررسی مقالات بین‌المللی نشان می‌دهد که پیشنهاداتی مانند افزایش تعامل بانک مرکزی با بازار سرمایه، بهره‌گیری از نرم افزارهای پیشرفته نظارت بر معاملات، بازنگری دوره‌ای در سازوکار خرید اعتباری متناسب با شرایط کلی بازار، تقویت دانش سرمایه گذاری فعالان بازار سرمایه، توسعه نهادهای مالی و ابزارهای سرمایه گذاری و تاسیس شرکت های حمایتی با هدف ارایه پاسخ های مناسب و به موقع در شرایط بحرانی می‌تواند به عنوان راه‌کارهای تجربه شده در بازار سرمایه ایران نیز استفاده شود.