جنبه‌های سياسي تصمیم اوپک پلاس

سیف‌الرضا شهابی- اوپک‌پلاس مجموعه‌ای است از ۱۳ کشور عضو اوپک و ۱۰ کشور تولید کننده نفت غیراوپک که در سال ۲۰۱۶ به جهت سامان‌دهی و هماهنگی در تولید نفت در سطح جهانی تشکیل شد و عربستان با تولید ۱۰ میلیون بشکه در روز و روسیه به عنوان یکی از تولید کنندگان بزرگ نقشی تعین کننده در آن دارند. در آخرین اجلاس که در روز چهارشنبه ۵ اکتبر در وین بر گزار شد توافق کردند تولید نفت اعضا را ۲ در صد و به عبارتی از ۱۰۰ میلیون بشکه نفت مصرفی روزانه در سطح جهان ۲ میلیون بشکه کاهش بدهند و به این ترتیب پیش‌بینی می‌شود بازار جهانی نفت با تلاطمات و افزایش بها روبه‌رو شود .اگر چه وزیر انرژی امارات عربی متحده اعلام کرد که توافق اخیر به خاطر مسایل فنی است و جنبه سیاسی ندارد، اما واقعیات نشان می‌دهد به دور از اهداف سیاسی نیست و مهم‌ترین آن‌ها به شرح زیر است :
۱- عربستان و امارات از انتخاب جو بایدن و ورود وی به کاخ سفید(به ویژه عربستان بعد از اظهارات بایدن در مورد قتل قاشقچی و...) راضی نیستند و به دنبال فرصتی هستند تا مقامات واشنگتن را به کنار رینگ بوکس بکشانند تا با وارد کردن ضربات شکننده حزب دمکرات را ناک اوت کنند. با توجه به نزدیک شدن انتخابات گنگره در ماه آینده میلادی که برای هر دو حزب مخصوصا حزب دمکرات بسیار حیاتی و سرنوشت‌ساز است به این ترتیب ریاض می‌خواهد بر انتخابات مزبور به نفع جمهوری‌خواهان تاثیرگذار باشد. گو این‌که برای جلوگیری از افزایش قیمت نفت و تاثیرات منفی آن بر انتخابات ماه نوامبر، ممکن است واشنگتن ۱۰ میلیون بشکه از ذخایر نفتی خود را آزاد کند تا آرای رای دهندگان آمریکایی در انتخابات پیش رو به نفع جمهوری‌خواهان وارد صندوق نشود.
۲- دومین نکته که از جنبه سیاسی قابل ارزیابی است اینکه؛ ریاض خواسته با این تصمیم فشاری به واشنگتن وارد کند تا از توافق برجام جلوگیری کند و یا این پیام را به بایدن برساند هر نوع توافق برجامی با ایران باید با موافقت ریاض و حفظ منافع این کشور در منطقه باشد.
۳- زمزمه‌های انتقاد و مخالفت با مداخله نظامی عربستان در یمن در بین دمکرات‌ها وجود دارد عربستان خواسته به آنها برساند که ادامه مخالفت به نفع‌شان نخواهد بود و در صورت ادامه مخالفت، ریاض می‌تواند از اهرم نفت استفاده کند .
۴- موافقت عربستان با کاهش تولید نفت اوپک‌پلاس و همراهی با روسیه در جنگ اقتصادی با غرب در بعد از ماجرای اوکراین قطعا به نفع مسکو می‌باشد. یکی از اهداف احتمالی ریاض در این همراهی با مسکو ایجاد گسل بین مسکو و تهران است. با توجه به اختلاف و رقابت بین تهران و ریاض گرمی روابط ایران و روسیه به نفع اهداف ژئو پلیتیک عربستان نخواهد بود .
شایان ذکر است تصمیم عربستان با عکس‌العملی در بین سناتورها و نمایندگان دمکرات گنگره آمریکا روبرو شد از جمله پیشنهاد خروج نیروهای آمریکایی از عربستان و تحریم فروش سلاح و باز کردن ابعاد پرونده حملات ۱۱ سپتامبر به برج های دوقلو نیویورک و نقش عربستان دادند .
۵- در ورای اهداف سیاسی که عربستان در پی آن است؛ تصمیم اوپک‌پلاس به نفع مسکو در تقابل با جنگ اقتصادی و تحریم‌هایی است که غرب علیه روسیه به راه انداخته است. مسکو به زمستان سرد اروپا که از ماه آینده به‌تدریج شروع می‌شود چشم امید دوخته تا با کمبود انرژی و بالا رفتن قیمت حامل‌های انرژی ضربه‌ای شدید به اروپا وارد کند و موجب افزایش نارضایتی در بین مردم شود و تحریم‌های تحمیلی به روسیه را جبران کند.
۶- مسکو هم از بایدن و دولت وی و کمک‌های مالی و نظامی که واشنگتن از کیف به عمل آورده شدیدا ناراضی و نگران است و با کاهش تولید نفت می‌خواهد فشاری به واشنگتن وارد کند.