روزی که مائو درگذشت

دوره حکمرانی مائو بالاخره در سپتامبر 1976 به پایان رسید. او پس از مدت‌ها بیماری سرانجام در 82سالگی درگذشت. شرایط سلامتی مائو در سال‌های آخر زندگی‌اش، به‌دلیل مصرف بیش‌ازحد دخانیات و اعتیادش به سیگار به‌سرعت رو به وخامت گذاشت. هم‌زمان، مقامات این کشور تمایل داشتند وضعیت حاد سلامتی او به‌ویژه مشکل ریوی و قلبی او را پنهان نگه دارند. آن‌ها هشدار داده بودند هر کسی که گزارشی در رابطه با سلامتی مائو منتشر کند را مجازات خواهند کرد. آخرین عکس از حضور مائو در میان مردم در 27مه 1976 در جریان دیدار ذوالفقار علی بوتو، نخست‌وزیر پاکستان از جمهوری خلق چین منتشرشده است. مائو بعدازظهر دوم سپتامبر 1976 دچار حمله قلبی شدیدی شد و سه روز پس‌ازآن نیز مجدداً در پنجم همان ماه برای دومین بار دچار این عارضه گردید که باعث بستری او در بیمارستان شد.وضعیت سلامتی مائو در 7سپتامبر 1976 رو به وخامت گذاشت و او پیش از انتقال به بیمارستان به‌رغم قرار گرفتن زیر دستگاه تنفس به حالت کما فرورفت. دکتر «لی جی سویی»، پزشک مخصوص مائو در کتاب خاطرات خود درباره لحظه درگذشت رهبر چین نوشته است: «از صبح روز 26 ژوئیه 1976 و هم‌زمان با زلزله شدیدی که پکن را تکان داد دچار عارضه قلبی شد. پزشکان خیلی زود فهمیدند که او سکته کرده است و خواستند که استراحت کند و سیگار نکشد. در سوم سپتامبر بعد از سکته سوم پزشکان فهمیدند که دیگر نمی‌توانند کاری برای او بکنند؛ اما هیچ‌کسی جرات نداشت این واقعیت را به خانواده و نزدیکانش بگوید.» دکتر لی نوشته است، «روز هشتم سپتامبر حال مائو رو به وخامت گذاشت برای لحظه‌ای سعی کرد چشمانش را باز کند و با صدایی کم‌جان گفت، رهبر، من را صدا زدید؟» این‌ آخرین سخنی بود که مائو به زبان آورد. درحالی‌که مائو بی‌هوش بود و عملاً وارد مرحله مرگ بالینی شده بود، اعضای دولت چین در 8سپتامبر 1976 موافقت کردند تجهیزات تنفسی و ابزار پشتیبانی برای زنده ماندن او را تا نیمه‌شب از بدن وی جدا کنند. ۱۰دقیقه پس از نیمه‌شب 9سپتامبر 1976 اعلام شد که مائو در 82سالگی درگذشته است. مقامات چینی در تلاش برای سازمان‌دهی رویدادهای پس از مرگ مائو بودند. به همین دلیل رسانه‌های چینی تا ساعت چهار بعدازظهر منتظر ماندند تا مرگ مائو را به مردم چین اعلام کنند. رسانه‌های رسمی تأکید کردند که مائو پیش از مرگ خواستار حفظ وحدت حزب و کشور شده است. پس از اعلام درگذشت مائو، بسیاری از کشورها مانند آلبانی، جمهوری کنگو، کره شمالی، پاکستان، سریلانکا، تانزانیا، ونزوئلا و رومانی عزای عمومی اعلام کردند و رسانه‌های و مطبوعات این کشورها در آن زمان بیشترین پوشش خبری و نشر مقالات را به ویژگی‎‌‌های شخصیتی رهبر چین و رویداد مرگ او اختصاص دادند. در ایالات‌متحده، جرالد فورد، رئیس‌جمهوری وقت آمریکا با تأکید بر نقش مائو در پایان دادن به دوره طولانی درگیری ایالات‌متحده و چین، همدردی خود را با چینی‌ها ابراز کرد. جیمز کالاهان، نخست‌وزیر وقت بریتانیا نیز مائو را یک شخصیت تاریخی تأثیرگذار توصیف کرد که نفوذ چین را در جهان افزایش داد. روزنامه‌های اتحاد جماهیر شوروی به‌دلیل اختلافات آن زمان میان مسکو و پکن، به‌طور مختصر به مرگ مائو اشاره کردند و خبرگزاری تاس شوروی با انتقاد شدید از مائو، سیاست‌های او را خصمانه توصیف کرد. پس از مرگ مائو جسد او که در پرچم چین پیچیده شده بود، به مدت یک هفته در تالار بزرگی برای مردم به نمایش گذاشته شد و بیش از یک‌میلیون نفر از آن بازدید کردند. پس‌ازآن جسد او برای مومیایی به بیمارستان انتقال یافت و سپس در میدان «تیان آن‌من» در مرکز پکن درون ضریحی قرار داده شد.