نهاوندیان: کاش قید محرمانگی از حوادث سالهای ۹۶ به بعد برداشته شود
کتاب «بدون دود و آتش و خون» که با عنوان فرعی «گزارشی تحقیقی درباره اثرات تحریمها بر اقتصاد ایران» منتشرشده و نوشته بهراد مهرجو، ولی خلیلی و آرش پورابراهیمی است، روایتهای ناگفتهای از درون دولت دوازدهم دارد که بیشتر متمرکز بر مقطع تاریخی خروج آمریکا از برجام، آغاز تحریمهای بیسابقه دولت دونالد ترامپ علیه ایران و تأثیر این اقدامات بر اقتصاد کشور است. محمد نهاوندیان معاون اقتصادی دولت حسن روحانی در گفتوگوی خود با نویسندگان این کتاب معاون اقتصادی دولت روحانی درباره توزیع ارز ۴۲۰۰تومانی هم معتقد است که این امر یکی از مصادیق رفتارهای واکنشی دولت بود. دولت باید به جامعه پالس آرامش میداد. اینکه مردم نگران نباشند و وضعیت به بحران نمیرسد. تصمیم در مورد ارز ۴۲۰۰تومانی بر اساس همین منطق صورت گرفت. البته اتفاقات بعدازآن در مورد شیوه اجرا بحث دیگری است. در مورد همین ارز هم بحث بر این بود که نرخ شناور باشد، نه اینکه در تمام سالهای بعدی روی عدد ۴۲۰۰تومان فریز شود.»وی تأکید میکند که «حفظ جان مردم برای دولت مهم بود؛ بنابراین مسئله جنگ اقتصادی و تأمین نیازهای کشور به اولویت بدل شد.» و تصریح میکند که آمریکا در مورد صنایع فولاد، نفت و خودرو تصمیمش این بود که این صنایع نابود شوند. اینکه دولت توانست این صنایع را حفظ کند، صنایع پتروشیمی را توسعه دهد و صنایع دیگر مانند لوازمخانگی یا بهداشتی را به سمت توسعه ببرد، یک اتفاق عجیب و پیچیده بود. آنچنانکه تحریم پیشبینی میکردند، همه صنایع کشور در دوره جنگ اقتصادی باید ویران میشد.»
نهاوندیان در بخش دیگری از این گفتوگو در پاسخ به این پرسش که جنگ اقتصادی سختتر بود یا جنگ تحمیلی؟ اظهار میکند: «جنگ تحمیلی اقتصادی بهمراتب سختتر بود. در زمان جنگ تحمیلی ما صادرات نفت داشتیم و عملاً در زمینه تجارت بینالمللی مشکل حادی رخ نداده بود؛ اما این جنگی که آمریکا به پا کرد تجارت کالایی ایران را هدف قرار داد. هر شرکتی یا کشوری با ایران معامله میکرد بهسرعت تحریم میشد. پولهای ایران در بانکهای خارجی بلوکه میشد و نفتکشهای ایران هدف قرار میگرفت، دزدیده و مصادره میشد. اینها هیچکدام شرایطی نبود که در زمان جنگ تحمیلی حادثشده باشد.» او در بیان تفاوت دیگر جنگ تحمیلی با جنگ اقتصادی میگوید: «در زمان جنگ کشور یکدست بود. کمتر کسی صدای مخالفت داشت ولی در زمان جنگ اقتصادی ما پشتجبههای نداشتیم. انتقادها و کارشکنیها پایانی نداشت. متأسفم که بگویم در دوره جنگ اقتصادی، پشت جبهه، رزمندگانش را رها کرد.»پایان این گفتوگو به اظهار امیدواری نهاوندیان برای برداشته شدن قید محرمانگی مصوبات جلسات شورای هماهنگی اقتصادی میرسد: «اگر این اتفاق بیفتد آنوقت مردم میتوانند ببینند که چه تصمیماتی در کشور گرفته شد که زندگی سختتر نشود. باوجود بحرانهای معیشتی اما دولت تلاش کرد که در این مدت تجارت کالایی با تمام سختیها تداوم یابد، فروش نفت ادامه داشته باشد و نقل و انتقالات مالی انجام شوند.» او استراتژی دولت را در این دوره چنین توصیف میکند: «دولت نباید به مشکلات ناشی از جنگ اقتصادی اشاره میکرد چون در این صورت طرف تحریمکننده متوجه میشد که سیاستهایش در ایران جواب داده است؛ بنابراین سیاست دولت همواره سکوت بوده است.» درعینحال معاون اقتصادی روحانی تأکید میکند که «همه انتقادات را میشنیدیم.» و ادامه میدهد: «در مورد ارز ۴۲۰۰تومانی، اینطور نبود که ندانیم جامعه اقتصادی چه حرفی میزند.» نهاوندیان در پایان با تصریح بر اینکه دولت بدون آگاهی از عوارض این موضوع تصمیم نگرفته بود، سخنانش را با این جمله ختم میکند: «تعداد قابلتوجهی از تصمیمات دولت در دوره جنگ اقتصادی از سر اقتضاء بوده است. به همین جهت به تصمیمات قید زمانی دادهشده است.»