احزاب ما چه قدر واقعی هستند؟

محسن صنیعی- برای انتخاب نخست‌وزیر آینده انگلیس، ۱۶۰ هزار عضو حزب محافظه‌کار که حق عضویت پرداخت می‌کنند، از میان دو کاندیدای نخست‌وزیری محافظه‌کار یعنی لیز تراس و ریشی سوناک، لیز تراس را به نخست‌وزیری آینده انگلیس، انتخاب کردند. نگارنده از این خبر، تمایل ندارد که وارد بررسی متن خبر شود و فقط به دو نکته می‌پردازد و آن تعداد ۱۶۰ هزار عضو حزب محافظه‌کار و نیز این‌که عضو حزب بودن یعنی پرداخت حق عضویت به حزب و بر اساس آن، به بررسی وضعیت احزاب در ایران می‌پردازد.
۱- طبق اطلاعات موجود از احزاب اصلی انگلیس، حزب محافظه‌کار دارای ۱۶۰هزار عضو، حزب کارگر دارای ۵۰۷هزار عضو، حزب لیبرال دمکرات ۱۰۲هزار عضو و حزب ملی اسکاتلند دارای ۱۲۰هزار عضو است. به‌این‌ترتیب با احتساب سایر احزاب کوچک دیگر در انگلیس، اسکاتلند ولز و ایرلند شمالی، شاید تعداد اعضای وابسته به احزاب در انگلیس به بیش از یک‌میلیون نفر می‌رسد؛ یعنی از هر صد نفر انگلیسی، حدود دو نفر، عضو حقیقی وابسته به احزاب سیاسی هستند که به‌عنوان عضو حزب، ثبت‌نام کرده‌اند و حق عضویت پرداخت می‌کنند.
۲- حال برای بررسی وضعیت احزاب در ایران باید گفت که واقعاً تعداد واقعی اعضای احزاب ما که رسماً عضو حزب هستند و حق عضویت پرداخت می‌کنند، چه قدر است؟
۳- اگر همه احزاب و گروه‌های اصلاح‌طلب را در یک حزب، همه احزاب اصولگرا را در یک حزب و به‌طورکلی مجموعه احزاب کشور را در چند حزب متصور شویم و اگر ملاک عضو حزب بودن را، پرداخت حق عضویت بدانیم، احزاب ما چه تعداد عضو حقیقی دارند؟ آنچه می‌توان دریافت کرد از این شرایط، فاصله بسیار داریم. وضعیت موجود احزاب، نیازمند بررسی و ارزیابی دارد.
۴- چند درصد احزاب ما، بودجه خود را عمدتاً از طریق حق عضویت احزاب تأمین می‌کنند؟
۵- مهم‌تر از موضوع چگونگی عضوگیری احزاب و تأمین بودجه احزاب، رسمیت فعالیت احزاب در فعالیت‌های سیاسی است. آیا احزاب ما دارای آن رسمیت هستند که اگر یک حزب یا ائتلاف احزاب، کاندیدایی را معرفی می‌کند، همین معرفی به‌عنوان صلاحیت کاندیدا باشد؟ این معرفی به معنای آن است که حزب یا ائتلاف احزاب، عملکرد بعدی او را تضمین کند. جمهوریت در ساختار جمهوری اسلامی، به معنای آن است که همه الزامات جمهوریت، ازجمله رسمیت و آزادی فعالیت گروه‌ها و احزاب سیاسی و آزادی رسانه‌ها باید مدنظر قرار می‌گرفت.