ساخت مدل سه‌بعدی یک سامانه دوستاره‌ای

اخترشناسان به کمک یک ستاره لرزان کوچک که رصدش بسیار سخت بوده، توانسته‌اند سیاره‌ای شبیه مشتری را شناسایی کنند که به دور یک ستاره می‌چرخد و ستاره دیگری هم در منظومه آن وجود دارد. این اولین باری است که دانشمندان توانسته‌اند چنین ساختاری را به‌صورت سه‌بعدی مدل‌سازی کنند. پژوهشگران با استفاده از آرایه خط پایه بسیار بزرگ (VLBA) در بنیاد ملی علوم آمریکا توانسته‌اند این منظومه دوستاره‌ای را شناسایی و اولین مدل سه‌بعدی کامل را از تعامل این سیاره با ستاره‌های خود به وجود بیاورند. این اکتشاف نه‌تنها به لحاظ بصری خیره‌کننده است، بلکه می‌تواند اطلاعات ارزشمندی را درباره فرآیند شکل‌گیری سیارات در اختیار ما قرار دهد. تاکنون فقط سه سیاره فراخورشیدی با استفاده از این تکنیک که اخترسنجی نامیده می‌شود، شناسایی شده‌اند. دوستاره‌ی موجود در این منظومه GJ 896AB نام دارند و فاصله‌شان با زمین حدود 20سال نوری است. آن‌ها ستاره‌های کوتوله سرخ هستند که رایج‌ترین ستاره در کهکشان راه شیری محسوب می‌شود. ستاره بزرگ‌تر میان آن‌ها که این سیاره به دورش می‌چرخد، 44 درصد خورشید و دیگری 17درصد خورشید جرم دارد. فاصله این دوستاره تقریباً معادل فاصله نپتون از خورشید است. اخترشناسان با بررسی رصدهای اپتیکی از سال 1941 تا 2017 این اطلاعات را به دست آورده‌اند. آن‌ها همچنین از اطلاعات رصدهای VLBA در بازه زمانی 2006 تا 2011 استفاده کردند. محققان با استفاده از توانایی‌های VLBA اندازه‌گیری‌های دقیقی را از موقعیت این ستاره‌ها در طول زمان انجام دادند. سپس با تحلیل‌های خود توانستند حرکت مداری ستاره‌ها و جابه‌جایی‌های آن‌ها در فضا را پیدا کنند. دانشمندان سپس موفق به ردیابی حرکت ستاره بزرگ‌تر شدند و انحراف‌های کوچکی را در حرکتش مشاهده کردند که در نهایت وجود این سیاره را فاش کرد. این انحراف‌ها از بابت اثر گرانشی سیاره بر ستاره اتفاق می‌افتد. محققان می‌گویند جرم این سیاره تقریباً دو برابر مشتری است و هر 284 روز زمینی به دور ستاره‌اش می‌چرخد. فاصله آن تا این ستاره هم کمتر از فاصله زهره تا خورشید است. «گیسلا اورتیز-لئون» از موسسه مکس پلانک می‌گوید: «این نخستین باری است که چنین ساختار پویایی در سیاره‌ای مربوط به یک منظومه فشرده دوتایی که احتمالاً در یک قرص پیش‌سیاره‌ای مشترک شکل‌گرفته، مشاهده‌شده است.»