سقوط معدل دانش آموزان ایران به 11.5

همدلی|  ویروس کم‌سوادی در جان بسیاری از دانش آموزان رخنه کرده و خطر افت تحصیلی این روزها جدی‌تر از همیشه دامن نظام آموزشی کشور را گرفته است. وزیر آموزش‌وپرورش به‌تازگی از افت 30درصدی تحصیل دانش آموزان خبر داده و عامل اصلی این مصالح را کرونا اعلام کرد. درعین‌حال رئیس کمیسیون آموزش عالی مجلس نیز میانگین معدل دانش آموزان کشور را 11.5 اعلام کرد و گفت با افزایش حقوق معلمان انتظار می‌رود که کیفیت آموزش در کشور بهبود پیدا کند. برای اثبات افت تحصیلی دانش‌آموزان نیاز به شاخصه‌هایی است تا بتوان این مسئله را پیش و بعد از دوران کرونا موردبررسی قرار داد، اما بر اساس نظر کارشناسان و شاخصه‌های بین‌المللی، افت تحصیلی در ۱۰سال اخیر چندان ارتباطی به کرونا ندارد.
روایت‌های آماری از میزان افت تحصیلی متفاوت است، اما بسیاری از دانش‌آموزان در تمامی دروس، به‌ویژه علوم‌پایه ۵۰ تا ۷۰درصد افت کرده‌اند. این وضعیت در دوره ابتدایی شرایط ناهنجارتری دارد. مشاهده می‌کنیم موج سریع ضعف املایی در میان دانش آموزان روبه افزایش اسـت و همچنین خیلی از دانش آموزان در جمع و تفریق اعداد و فهم مطالب و محتوای دروس مشکل ‌دارند؛ وضعیتی که بازتاب‌دهنده عقب‌ماندگی و افت یادگیری است.
 تأثیر کرونا بر افت تحصیلی
هر چه از زمان آغاز آموزش غیرحضوری در مدارس می‌گذرد، شاهد افزایش افت تحصیلی در بین دانش‌آموزان هستیم، این مسئله معلمان در پایه‌های تحصیلی را با چالش‌های متعدد روبرو کرد.
یکی از معلمان پایه ابتدایی با تأکید بر اینکه دانش‌آموزان در ایام شیوع کرونا و با مجازی شدن مدارس، ضربه شدیدی در بحث یادگیری دروس خوردند، اظهار کرد: مشکلات ناشی از آموزش مجازی قابل‌کنترل نیست، در این ایام معلمان، دانش‌آموزان و والدین با چالش‌های بسیاری مواجه شدند، بسیاری از دانش‌آموزان مناطق محروم در ابتدای شیوع کرونا از دسترسی به تلفن همراه هوشمند، اینترنت و ... محروم بودند که با تلاش‌های خیرین برای این دانش‌آموزان تبلت، تلفن همراه و حتی سیم‌کارت تهیه شد.
حسینی افزود: بسیاری از والدین در روستاها سواد چندانی برای کمک به فرزند خود در آموزش آنلاین دروس نداشتند و این مسئله یک جو روانی بد را برای این والدین و دانش‌آموزان ایجاد کرده بود، از آن‌طرف نیز برخی از والدین نقش دانش‌آموز را در کلاس آنلاین بازی می‌کردند و به‌جای فرزند در کلاس شرکت کرده و تکالیف او را انجام می‌دادند که این مسئله نیز آسیب‌های فراوانی را در پی دارد.
وی افزود: افت تحصیلی و ضعف در یادگیری در پایه ابتدایی بسیار مشهود است، دانش‌آموزانی که از کلاس اول با آموزش غیرحضوری مواجه شدند، اکنون در پایه‌های بعدی در انجام ساده‌ترین اعمال ریاضی‌مانند جمع و تفریق با مشکل مواجه شده‌اند و این مسئله معلمان را با چالش مواجه کرده است، به‌طور میانگین ۲۰درصد دانش‌آموزان توانستند در این فضا آموزش را به‌خوبی فرابگیرند.
حسینی عنوان کرد: دانش‌آموزانی که پایه اول و دوم آن‌ها به‌صورت مجازی بود، اکنون‌که مدارس حضوری شدند با قوانین و مقررات مدرسه آشنایی ندارند و با توجه به اینکه عموماً والدین در انجام تکالیف با آن‌ها همراهی می‌کردند، اکنون نمی‌توانند به‌تنهایی از پس انجام تکالیف خود بربیایند، انجام تکالیف توسط والدین موجب شد تا این دانش‌آموزان اعتمادبه‌نفس پایینی داشته باشند و نتوانند به‌خوبی در کلاس درس برای یادگیری تمرکز کنند.
 اماواگرهای موفقیت طرح جبران و تثبیت یادگیری
یوسف نوری، وزیر آموزش‌وپرورش با اشاره به اثرات کرونا بر وضعیت تحصیلی دانش آموزان از تخصیص بودجه 1500میلیارد تومانی به‌منظور برگزاری طرح جبران و تثبیت یادگیری خبر داده است؛ طرحی که گفته می‌شود با استقبال کم به‌خصوص از سوی دانش آموزان پسر همراه بوده است. کارشناسان معتقدند افت تحصیلی آن‌قدر شدید است که یک دوره برگزاری کلاس برای تثبیت یادگیری، نمی‌تواند جبران‌کننده سال‌های دور از مدرسه باشد.
یکی از معلمان دراین‌باره گفت: در اغلب موارد، دانش‌آموزانی که به این آموزش‌ها نیاز داشته و به لحاظ درسی ضعیف هستند از شرکت در کلاس‌های جبرانی امتناع ورزیده‌اند و این به دلیل جو حاکم بر مراکز آموزشی و دافعه آن است که پس از تعطیلی آموزش حضوری تشدید شده و برگزاری این کلاس‌ها وقتی مؤثر خواهد بود که آن جدیت در معلمان و انگیزه لازم در دانش آموزان وجود داشته باشد و البته به نوع مدارس و کیفیت آن و جدیت کادر آموزشی هم‌بستگی دارد. این نکته را هم باید متذکر شد که طرح تثبیت یادگیری به‌رغم اثربخشی نسبی، فاقد آن بازدهی لازم است، به‌این‌علت که در بازه زمانی دو تا سه‌ماهه، نمی‌توان افتی که طی دو تا سه سال اتفاق افتاده را تعدیل کرد.
 افت تحصیلی در 10سال اخیر
هرچند کرونا در افت تحصیلی اثرگذار بوده اما در اصل ماجرا که ریشه افت آموزش عمیق‌تر است، تردیدی وجود ندارد. به‌عنوان‌مثال تا پیش از همه‌گیری کرونا، شاهد افت تحصیلی دانش‌آموزان به دلیل نبود فضای مناسب و نیروی انسانی در استان‌های محروم مانند ایلام و سیستان و بلوچستان بودیم.
یک مشاور خانواده در این زمینه گفت: فقر و مشکلات مالی و همچنین کمبود امکانات یکی از عواملی است که می‌تواند به طرق مختلف بر پیشرفت تحصیلی تأثیر بگذارد. تحقیقات جدید نشان می‌دهد درگیر شدن با مسائل و مشکلات مالی شامل حتی نگرانی‌های مالی و فقر باعث عملکرد کُندتر و ضعیف‌تر مغز می‌شود و درگیری ذهنی مرتبط با مسائل مالی ۱۳درصد آی کیو را کاهش می‌دهد.
 امیدواری به بهبود کیفیت آموزش با افزایش حقوق معلمان
همچنین بسیاری از کارشناسان نیز کم‌توجهی به بهبود وضعیت معلمان را یکی از عوامل مهم افت کیفیت آموزش عنوان می‌کنند. علیرضا منادی، رئیس کمیسیون آموزش عالی مجلس به‌صورت تلویحی یکی از دلایل مهم کاهش کیفیت آموزشی را کم‌توجهی به حقوق معلمان عنوان کرده و گفت: یک‌میلیون معلم داریم با قانون رتبه‌بندی معلمان قصد افزایش کیفیت را داریم، در دولت آیت‌الله رئیسی ۵۰هزار میلیارد تومان برای آن‌ها هزینه کرده‌ایم، میانگین معدل دانش آموزان ۱۱ونیم است لذا وزارت علوم باید کیفیت را افزایش دهد. منادی در مورد افزایش حقوق معلمان گفت: در چند روز گذشته ۷ تا ۱۵میلیون به‌حساب هر معلم پول واریز کردیم و خروجی آن افزایش کیفیت آموزش خواهد شد و بین ۱۸۰۰ تا ۵میلیون تومان حقوق معلمان افزایش می‌یابد.
هر چند مسئله کرونا در افت دانش آموزان تأثیر غیرقابل‌اغماضی داشته است، اما به‌طور حتم اثرات کم‌توجهی به تحقق اهداف توسعه نظام آموزشی در اسناد بالادستی کشور بیش از اثرات کروناست. تداوم شرایط فعلی به طول حتم پیامدهای منفی گسترده‌ای را در سال‌های آینده برای کشور به همراه خواهد داشت.