برخورد سرد واشنگتن به پاسخ تهران

همدلی| محسن رفیق: در ساعات پایانی پنج‌شنبه‌شب گذشته، ایران پایان روند بررسی پاسخ هفته گذشته طرف آمریکایی را اعلام کرد و از تحویل مکتوب دیدگاه‌های خود به هماهنگ‌کننده اروپایی گفت‌وگوها خبر داد. این در شرایطی است که تهران به‌صراحت اعلام کرده است که ایران آمادگی دارد تا در هفته پیش رو برای اعلام توافق نهایی نشست وزرا برگزار شود با این شرط که معدود نظرات مطرح‌شده از سوی ایران تأمین شوند. بااین‌حال، واشنگتن پس از دریافت پاسخ ایران به‌سرعت اعلام کرد که این پاسخ ایران سازنده نبوده است، هرچند که کاخ سفید همچنان در حال مطالعه و بررسی نظرات ایران و ارائه پاسخ از طریق اتحادیه اروپا است.سخنگوی وزارت امور خارجه ایران، بامداد جمعه در یک موضع‌گیری رسانه‌ای دراین‌ارتباط اعلام کرد: «نظرات جمهوری اسلامی ایران‌ برای جمع‌بندی مذاکرات به هماهنگ‌کننده ارسال شد.» ناصر کنعانی دراین‌ارتباط اضافه کرد: «پس از دریافت پاسخ آمریکا، تیم کارشناسی جمهوری اسلامی ایران آن را به‌دقت موردبررسی قرار داده و پاسخ‌های ایران، پس از ارزیابی در سطوح مختلف، تدوین و امشب به هماهنگ‌کننده تحویل داده شد.» کنعانی اظهار کرد: «متن ارسالی دارای رویکردی سازنده با هدف نهایی کردن مذاکرات است.»در همین حال، حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران نیز در یک گفت‌وگوی تلفنی با بدر البوسعیدی وزیر امور خارجه سلطنت عمان، اراده جمهوری اسلامی ایران بر حصول توافقی خوب، پایدار و قوی را مورد تأکید قرار داد. وزیر امور خارجه اضافه کرد: «در فرآیند تهیه پاسخ جمهوری اسلامی ایران، تسریع و تسهیل جمع‌بندی مذاکرات مدنظر قرار داشته است.» وزیر خارجه عمان نیز در این گفت‌وگو ضمن تشکر از رویکرد فعال و سازنده جمهوری اسلامی ایران، ابراز امیدواری کرد با همکاری همه طرف‌ها، مذاکرات وین به نتایج مورد انتظار نائل شود.در همین راستا، جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا چندی پیش درباره مذاکرات وین گفت: «نظرات ایران و آمریکا را درباره متن پیشنهادی توافق هسته‌ای دریافت کرده‌ام. نظرات تهران و واشنگتن درباره متن منطقی است.» او اضافه کرد: «زمینه مشترک برای سندی وجود دارد که ملاحظات همه طرفین را دربربگیرد.» بورل در ادامه نسبت به حصول توافق طی روزهای آتی، ابراز امیدواری کرد. از سوی دیگر، هماهنگ‌کننده ارتباطات راهبردی شورای امنیت ملی آمریکا نیز نسبت به انجام شدن توافقی بر سر احیای برجام ابراز امیدواری کرد. به گزارش روزنامه اماراتی نشنال، جان کربی هماهنگ‌کننده ارتباطات راهبردی شورای امنیت ملی آمریکا گفت که واشنگتن نسبت به دست یافتن به توافقی در مذاکرات وین بر سر احیای توافق هسته‌ای، امیدوار است. به گفته کاخ سفید، دلیل این خوش‌بینی آمریکا، حذف کردن برخی پیش‌شرط‌ها برای بازگشت به توافق از سوی ایران است. کربی بیان کرد: «ما هنوز امیدواریم که بتوانیم به بازاجرای برجام دست بیابیم. ما بر این باوریم که الان نسبت به هفته‌ها و ماه‌های اخیر، به این هدف نزدیک‌تر هستیم.»او در پاسخ به سوالی درباره اظهارات حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران در دیدار با همتای روسی‌اش در مسکو درباره تضمین‌خواهی از آمریکا برای بازگشت به توافق گفت، واشنگتن به چارچوب برجام متعهد است. این مقام کاخ سفید اظهار کرد: «من نمی‌دانم او از چه تضمینی حرف می‌زند. ما از همان ابتدا با حسن نیت مذاکره کرده‌ایم.» او تصریح کرد، آمریکا در رویکردش در زمینه تلاش برای پر کردن شکافت‌های موجود در مذاکرات، به‌طور محتاطانه هم خوش‌بین و هم واقع‌بین است.باوجوداین اظهارات، ساعاتی پس از ارائه پاسخ ایران به اتحادیه اروپا، واشنگتن مدعی شد که پاسخ ایران سازنده نبوده است. بر اساس گزارش العالم، وِدانت پاتل معاون سخنگوی وزارت خارجه آمریکا ساعاتی بعد از ارسال پاسخ ایران به انریکه مورا معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، مدعی شد که پاسخ تهران سازنده نبود. به نوشته وبگاه شبکه بلومبرگ، پاتل با صدور بیانیه‌ای رسمی ادعا کرد: «ما در حال مطالعه و بررسی نظرات ایران هستیم و از طریق اتحادیه اروپا نیز پاسخ خواهیم داد، اما متأسفانه این پاسخ ایران سازنده نبوده است.»در همین زمینه، مشاور تیم مذاکره‌کننده ایران در مذاکرات وین در توییتی به واکنش مقام آمریکایی که مدعی شده بود پاسخ ایران به آن‌ها «سازنده» نبوده است، انتقاد کرد. محمد مرندی، مشاور تیم مذاکره‌کننده ایران در مذاکرات وین روز جمعه در توییتی نوشت: «ایران مطابق با وعده خود پاسخ داد. حال زمان آن رسیده که تیم بایدن تصمیمی جدی بگیرند. برای آمریکا، سازنده به معنای پذیرش شرایط آمریکاست، اما سازنده برای ایران به معنای رسیدن به توافقی متعادل و ضمانت دار است. اگر آمریکا تصمیم درست را بگیرد، توافق می‌تواند به سرعت به نتیجه برسد.»در همین حال، دستیار وزیر خارجه در واکنش به برخی از تحلیل‌ها در مورد جواب اخیر ایران به آمریکا ازجمله این اظهارنظر که با این پاسخ ایران، فرصت صادرات نفت ایران به اروپا در زمستان امسال هم ازدست‌رفته است، گفت: «چرا وقتی اروپا به بهانه تحریم، داروی کودکان ما را نمی‌دهد، ما باید نگران زمستان آن‌ها باشیم؟» به گزارش ایسنا، سید رسول موسوی در صفحه توییتر خود در ارتباط با این تحلیل‌ها و اظهارنظرها نوشت: «چرا وقتی هنوز آمریکا جواب ایران را نداده، حکم از دست رفتن فرصت صادرات نفت به اروپا صادر می‌شود؟ چرا وقتی سخنگوی NSA آمریکا (آژانس امنیت ملی آمریکا) می‌گوید رئیس‌جمهور فقط در چارچوب امنیت ملی آمریکا پاسخ می‌دهد. ایران در پاسخش امنیت ملی خود را نادیده بگیرد؟ چرا وقتی اروپا به بهانه تحریم داروی کودکان ما را نمی‌دهد نگران زمستانش باشیم؟»در همین حال، امانوئل ماکرون رئیس‌جمهور فرانسه نیز ر ادامه تلاش کشورهای غربی برای افزایش فشار افکار عمومی علیه ایران جهت پذیرش توافق در مذاکرات وین، ابراز امیدواری کرد که طی روزهای آتی، توافقی با ایران بر سر مذاکرات رفع تحریم‌ها و توافق هسته‌ای حاصل شود. از سوی دیگر، پنجاه قانون‌گذار آمریکایی نیز به‌تازگی در نامه‌ای به جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا از او خواستند تا متن کامل توافق هسته‌ای جهت احیای برجام را با کنگره به اشتراک‌ بگذارد. به گزارش العربیه،‌در این نامه که به امضای ۳۴دموکرات و ۱۶جمهوری‌خواه رسیده، ادعا شده است: «ایران و سپاه پاسداران که با یک تریلیون دلاری که طی یک دهه از طریق رفع تحریم‌ها دریافت خواهند کرد، تقویت می‌شوند، «تهدید عظیمی علیه آمریکایی‌ها در داخل و خارج از وطن و همچنین علیه متحدانمان محسوب می‌شوند.» در این نامه نوشته‌شده است: «ما عمیقاً در خصوص چندین بند که ممکن است در متن نهایی توافق با ایران گنجانده شود،‌ نگران هستیم.»این قانون‌گذاران در ادامه از بایدن خواستند که تا پیش از به اشتراک‌گذاری متن کامل توافق و هرگونه توافق جانبی با کنگره، به هیچ‌گونه توافقی با ایران بازنگردد. در این نامه همچنین از رئیس‌جمهور آمریکا خواسته شد تا اجازه ندهد که روسیه اورانیوم غنی‌سازی شده ایران را دریافت کند و هیچ‌گونه همکاری هسته‌ای با ایران داشته باشند. این در شرایطی است که خبرگزاری رویترز به نقل از آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نوشت که ایران غنی‌سازی اورانیوم با دومین آبشار سانتریفیوژهای پیشرفته IR-6 را در نیروگاه‌های زیرزمینی نطنز را آغاز کرده است. در گزارش محرمانه آژانس اتمی که به رصد رویترز رسیده، آمده است که این آبشار همانند آبشار اول با سقف ۱۷۴ماشین به غنی‌سازی اورانیوم تا سطح پنج درصد می‌پردازد.از همین رو، ودانت پاتل، معاون سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا، در نشستی خبری در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر این‌که با توجه به گزارش‌هایی که حاکی از آغاز غنی‌سازی در ایران با یکی از سه زنجیره سانتریفیوژهای پیشرفته IR-6 ‌هستند، آیا آمریکا نگران توسعه برنامه هسته‌ای ایران در خلال مذاکرات احیای برجام است یا نه، گفته بود: «ما یقیناً قصد نداریم به‌طور علنی مذاکره کنیم اما تکرار می‌کنم که بازگشت دوجانبه به اجرای کامل [توافق] در راستای منافع ملی آمریکاست. بهترین گزینه در دسترس برای محدودسازی برنامه هسته‌ای ایران است و بستری برای پرداختن به رفتار ثبات‌زدای ایران فراهم می‌کند.» معاون سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا ادامه داده بود: «ما در جست‌وجوی راهی برای دیپلماسی هدفمند جهت دست‌یافتن به بازگشتی دوجانبه به اجرای توافقی که فکر می‌کنیم به طیف کاملی از نگرانی‌های ما را درباره ایران خواهد پرداخت، صادق و ثابت‌قدم بوده‌ایم.»بااین‌وجود، وزیر امور خارجه ایران که هفته گذشته به روسیه سفرکرده بود، در گزارشی در مورد سفر خود به روسیه در صفحه اینستاگرام خود نوشت: «بخشی از مذاکرات، مربوط به توافق در خصوص رفع تحریم‌ها بود. این نکته را هم در کنفرانس خبری مشترکم با آقای لاوروف تأکید کردم که همکارانم با دقت و سرعت ممکن در حال بررسی متن هستند و تکرار کردم که ما برای رسیدن به توافقی قوی و پایدار دارای حسن نیت هستیم. البته آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باید از رفتار سیاسی خود فاصله بگیرد و صرفاً بر تکلیف و وظیفه فنی خود متمرکز شود. برای ایران قابل‌قبول نیست که پس از بازگشت همه طرف‌ها به برجام مجدداً شاهد برخی از دیدگاه‌های سیاسی و اتهامات بی‌اساس آژانس باشیم.»دراین‌بین، نگرانی‌های رژیم صهیونیستی نیز نسبت به احیای توافق هسته‌ای همچنان ادامه دارد. این در حالی است که هفته گذشته و قبل از اعلام ارسال پاسخ ایران، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی در گفت‌وگویی با رئیس‌جمهور آمریکا در خصوص مذاکرات وین بر سر احیای برجام گفت‌وگو کرد. به گزارش اورشلیم پست، طرفین گفت‌وگوی طولانی در خصوص مذاکرات جاری برای بازگشت به توافق هسته‌ای و تلاش‌های متعدد برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای داشتند. این دو همچنین در خصوص رویدادهای اخیر و آنچه حملات تروریستی ایران در خاورمیانه و ورای آن خوانده شد به گفت‌وگو پرداختند.در همین زمینه، پایگاه خبری صدی البلد، با استناد به اظهارات برخی منابع رسانه‌ای در گزارشی دراین‌باره نوشت: «مذاکرات هسته‌ای میان ایران و قدرت‌های بزرگ در مراحل نهایی خود است و رژیم صهیونیستی تلاش می‌کند که واشنگتن را قانع کند تا مواضع خود در پرونده توافق هسته‌ای را تشدید کند.» طبق این گزارش، این منابع می‌گویند، درحالی‌که واشنگتن و تهران در حال بررسی پیشنهاد‌های اتحادیه اروپا و نقطه نظرات یکدیگر برای احیای برجام هستند، دولت رژیم صهیونیستی همچنان تلاش می‌کند که بر موضع آمریکا در این پرونده تأثیر بگذارد.در بخشی از گزارش این رسانه عربی آمده است که واشنگتن قرار است در مقابل امضای توافق هسته‌ای با ایران و بازگشت به برجام، امتیازات و بسته جبرانی امنیتی در اختیار تل‌آویو قرار بدهد و تأکید می‌کند گفت‌وگوها در خصوص این بسته هنوز رسمی نشده است اما به‌محض امضای توافق هسته‌ای، این امتیازات جبرانی هم علنی خواهد شد.به‌هرروی، مقامات ایران بر این نظرند که پاسخشان به ایده‌های جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و آنچه امروز به‌عنوان متن پیش‌نویس توافق مشخص‌شده است، راهگشا است. پس از دریافت جمع‌بندی ایران از سوی اتحادیه اروپا، مقامات اروپایی و نیز فرانسوی واکنش مثبت و رو به جلویی درباره پاسخ نهایی ایران داشتند و بعضا عنوان کردند که پیشنهادات ایران، منطقی، سازنده و دلگرم‌کننده، است. بر اساس آنچه رسانه‌های غربی به نقل از مقامات اروپایی و غربی اعلام کردند، جمع‌بندی ایران بیشتر روی مسائل باقی‌مانده مرتبط با تحریم‌ها و تضمین‌ها بر سر تعاملات اقتصادی متمرکز است و درباره سؤالات باقی‌مانده میان ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، تهران پیشنهاد جدیدی مطرح نکرده است. به این معنا که آنچه در پیش‌نویس تفاهم شده است را قبول دارد.