عذرخواهی پس از 30کشته و 700زخمی

همدلی| محسن رفیق: بحران در عراق بار دیگر بالا گرفت. پس‌ازآنکه در روز دوشنبه، مقتدی صدر رهبر جریان صدر، برای چندمین‌بار طی یک دهه اخیر از تصمیم خود برای کناره‌گیری از سیاست خبر داد، درگیری‌های خونینی در منطقه سبز بغداد به وقوع پیوست و مرگ دست‌کم ۳۰نفر و زخمی شدن بیش از ۷۰۰ نفر را موجب شد. این در شرایطی است که در پی بیانیه‌ایت‌الله حائری مبنی بر کناره‌گیری از مرجعیت و انتقاد تلویحی او از مقتدی صدر در مورد ایجاد برخی اختلافات بین شیعیان در عراق، بلافاصله مقتدی صدر اقدام به انتشار بیانیه‌ای کرده و در آن خبر از کناره‌گیری خود از جریانات سیاسی عراق کرده بود. در هفته‌های اخیر جریان صدر آغازگر جریان سازی‌های خطرناکی شده بود، هر چند که کناره‌گیری از پارلمان به‌عنوان اکثریت پیروز و سپس لشکرکشی‌های خیابانی و حمله به منطقه سبز و نیز تصرف ‌پارلمان، نتوانست نتیجه‌ای برای آن‌ها داشته باشد. این جریان، علاوه بر اصرار به برگزاری انتخابات مجدد، کناره‌گیری همه احزاب فعلی از انتخابات جدید را نیز خواستار شده بود.
در همین زمینه، معاون پیشین عربی و آفریقایی وزارت امور خارجه با اشاره به تحولات اخیر عراق و کناره‌گیری مقتدی صدر از صحنه سیاست این کشور گفت: «کناره‌گیری از سیاست، نه یک تصمیم برای اجرا که یک روش و تاکتیک ویژه سیاسی، برای تمهید مقدماتِ افزون‌تر و ادامه سیاست ورزیِ قدرتمندانه‌تر بوده و در چارچوب تاکتیکِ فشار از پایین و چانه‌زنی در بالا هم قابل تفسیر است.» به گزارش ایسنا، حسین جابری انصاری، دیپلمات و سخنگوی پیشین وزارت امور خارجه در مطلبی دراین‌ارتباط نوشت: «اعلام کناره‌گیری آقای سید مقتدی صدر از صحنه سیاست عراق که دیروز انجام و با فوریت به شورش و آشوب هواداران او منجر شد، هفتمین بار است که رخ می‌دهد. او پیشتر و از اوت ۲۰۱۳ تا دیروز، شش بار دیگر نیز اعلام کناره‌گیری کرده و هر بار، با فاصله کوتاهی، این اعلام خود را فراموش کرده و به صحنه بازگشته است. آن‌چنان‌که گویی، از اساس، چنین اتفاقی نیفتاده است.»
او اشاره‌کرده است: «تنها از همین یک پیشینه، حداقل دو نکته برداشت می‌شود: اول اینکه ما شاهد نقش‌آفرینی و بازیگریِ یک شخصیت ویژه، از نمط شخصیت‌های غیر روتینیِ جهان سیاست هستیم که کلیدواژه‌های خاص و روش‌های بازی خاص خود را دارند و تحلیل بازی آن‌ها با تعاریف عادی و مرسوم سیاسی، به‌اشتباه در حوزه شناختی و درنتیجه، اشتباه در تعامل مناسب با شرایط منجر می‌شود. دوم اینکه، کناره‌گیری از سیاست، نه یک تصمیم برای اجرا که یک روش و تاکتیک ویژه سیاسی، برای تمهید مقدماتِ افزون‌تر و ادامه سیاست ورزیِ قدرتمندانه‌تر بوده و در چارچوب تاکتیکِ فشار از پایین و چانه‌زنی در بالا هم قابل تفسیر است. امری که با ورود فوری و سازمان‌یافته فعالان جریان صدری و تشکیلات وابسته به مقتدی، بلافاصله پس از هفتمین اعلام کناره‌گیری او از سیاست به عرصه سازمان‌دهی آشوب، به‌روشنی خودنمایی کرد و آفتاب آمد، دلیل آفتاب.»
از سوی دیگر، رهبر جریان صدر عراق نیز روز گذشته در کنفرانسی مطبوعاتی در حنانه نجف بابت تحولات جاری ابراز ناراحتی کرد. به گزارش الجزیره، مقتدی صدر، رهبر جریان صدر عراق در این کنفرانس گفت که از تحولات عراق بسیار ناراحت است و از منتقدان این وضعیت است، چنانکه از انقلاب تشرین نیز انتقاد کرده بود: «انقلابی که با خشونت باشد انقلاب نیست. مردم عراق اولین و آخرین کسانی هستند که از این وضعیت متضرر می‌شوند.» او گفت: «در این درگیری هم قاتل و هم مقتول هر دو در یک آتش می‌سوزند. عراق پس از آنکه اسیر فساد بود اکنون اسیر خشونت و فساد است. امیدوارم که این اعتراضات مسالمت‌آمیز و با قلوبی سرشار از عشق به وطن باشد.» او همچنین از نیروهای امنیتی و چشد شعبی و فرماندهی نیروهای مسلح هم بابت بی‌طرفی در این درگیری‌ها و کمک به حفظ امنیت تشکر کرد.
صدر در این کنفرانس خبری از حامیان خود و جنبش صدر خواست تا ظرف 60دقیقه ساختمان پارلمان را خالی کنند و به اعتصاب خود پایان دهند. وی تهدید کرد، اگر ظرف یک ساعت حامیان وی از خیابان‌ها عقب‌نشینی نکنند از آن‌ها اعلام برائت می‌کند. صدر ادامه داد: «جریان صدر یک جریان منضبط و مطیع است و درصورتی‌که نخواهند پارلمان را تا یک ساعت خالی کنند، از این جنبش تبری می‌جویم.» او با تأکید بر اینکه ریختن خون شهروندان عراقی حرام است، به‌شدت از عناصر جنبش صدر انتقاد کرده و گفت حشد شعبی هیچ ارتباطی با آنچه رخ‌داده، ندارد. صدر تأکید کرد: «صرف‌نظر از اینکه چه کسی این فتنه را آغاز کرده، من از مردم عراق بابت اتفاقاتی که افتاده است، عذرخواهی می‌کنم.»
او همچنین به موضوع استعفایش از عرصه سیاست اشاره کرده و گفت این تصمیم او نهایی است چرا که شرعی است. او در خصوص دلیل رخدادهای روز دوشنبه در عراق نیز گفت: «اگر گروه‌های سیاسی همان‌طور که قبلاً چندین بار خواسته بودیم منحل می‌شدند اکنون شاهد این وضعیت نبودیم.» حامیان جریان صدر به‌محض پایان سخنرانی رهبر این جریان و درخواستش برای پایان اعتصاب صدری‌ها، خروج از منطقه سبز بغداد را آغاز کردند.
در همین حال، نخست‌وزیر عراق در سخنانی درخواست رهبر جریان صدر از حامیان این جریان برای خروج از منطقه سبز بغداد را ستود. به گزارش شفق نیوز، مصطفی الکاظمی، نخست‌وزیر عراق در سخنانی نسبت به کنفرانس مطبوعاتی روز سه‌شنبه مقتدی صدر، رهبر جریان صدر در نجف اشرف واکنش نشان داد. او دراین‌باره گفت: «درخواست صدر برای توقف خشونت نشان‌دهنده بالاترین سطوح میهن‌پرستی و اشتیاق برای جلوگیری از ریخته شدن خون عراقی‌ها است.» الکاظمی تأکید کرد: «سخنرانی او همه را به مسئولیت‌پذیری اخلاقی و ملی برای حفاظت از ظرفیت‌های عراق و توقف زبان تشدید سیاسی و امنیتی و همچنین و آغاز گفت‌وگوی فوری و ثمربخش برای حل بحران ملزم می‌کند.»
حیدر العبادی، رهبر ائتلاف النصر نیز با انتشار پیامی در توییتر گفت که همه افراد مسلح باید هرچه سریع‌تر از منطقه سبز بغداد عقب‌نشینی کنند. او اضافه کرد: «هیچ توجیهی برای دولت وجود ندارد که عاجزانه بایستد و نظاره‌گر باشد به‌ویژه پس از سخنرانی مقتدی صدر که خواستار عقب‌نشینی افرادی شد که ادعای وابسته بودن به جریان صدر را دارند. این مساله یک امتیاز برای صدر است.» او همچنین گفت که باید راه‌حل‌هایی برای جلوگیری از ازسرگیری جنگ بیهوده و به خطر انداختن جان شهروندان ایجاد شود.
در همین حال، به دنبال ناآرامی‌های اخیر در بغداد و به‌ویژه منطقه سبز و شنیده شدن صدای انفجار، سفارت آمریکا در بغداد سامانه دفاعی هوایی «سرام» را فعال کرده است. هم‌زمان ائتلاف ضد داعش هدف قرار گرفتن سفارت آمریکا در بغداد را تکذیب کرد. یک منبع در ائتلاف به خبرگزاری روسی اسپوتنیک گفت: «اخباری که در مورد هدف قرار دادن سفارت آمریکا در بغداد منتشر شده صحت ندارد و اشاره کرد که این صرفا شایعه است.» پیش از این یک مصدر امنیتی از هدف قرار گرفتن منطقه سبز با موشک نوع کاتیوشا و به صدا درآمدن آژیرهای خطر در سفارت آمریکا خبر داد. همچنین روز دوشنبه وزارت خارجه آمریکا اعلام کرد سفارت ایالات‌متحده در بغداد تخلیه نشده است. یک منبع امنیتی عراقی نیز فرود هواپیمای نظامی بر فراز سفارت آمریکا در بغداد برای تخلیه برخی از شخصیت‌ها را تکذیب کرد.
این در شرایطی است که پیش از آن، منابع رسمی عراق از حمله موشکی به منطقه سبز در پایتخت عراق با ۴ فروند موشک خبر دادند. در این زمینه، خبرگزاری رسمی عراق اعلام کرد که روز گذشته، منطقه سبز در بغداد، پایتخت عراق که تمامی مقرهای دولتی و دفاتر دیپلماتیک و سفارت‌های خارجی در آن قرار دارد هدف ۴موشک قرار گرفت. گفته‌شده این موشک‌ها در مناطق خالی از سکنه سقوط کرده است.
از سوی دیگر، جمعی از رهبران و مقامات سیاسی در داخل و خارج از عراق با صدور بیانیه‌هایی نسبت به درگیری‌های خشونت‌آمیز روز دوشنبه در منطقه سبز، در پایتخت عراق که به کشته و زخمی شدن نزدیک به ۴۰۰تن منجر شد واکنش نشان دادند. به گزارش شفق نیوز، آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل در واکنش به درگیری‌ها در منطقه سبز بغداد، اعلام کرد که او با نگرانی اخبار را دنبال می‌کند. گوترش خواستار آرامش و خویشتن‌داری در عراق شد. استفان دوجاریک، سخنگوی دبیرکل سازمان ملل نیز در بیانیه‌ای اعلام کرد: «دبیرکل با نگرانی اعتراضات جاری در عراق را که طی آن تظاهرکنندگان وارد ساختمان‌های دولتی شدند، دنبال می‌کند.» او گفت: «گوترش به‌ویژه نگران گزارش‌های تلفات درگیری‌هاست و از همه طرف‌های درگیر می‌خواهد اقدامات فوری برای توقف تشدید و اجتناب از هرگونه خشونت انجام دهند.»
دفتر نمایندگی سازمان ملل در عراق (یونامی) هم شامگاه دوشنبه در بیانیه‌ای مجدداً نسبت به درگیری‌های منطقه سبز ابراز نگرانی کرده و از همه طرف‌ها خواست تا از خشونت خودداری کنند. این هیات در واکنش به اخباری مبنی بر آغاز اعتصاب غذای مقتدی صدر، رهبر جریان صدر عراق، اعلام کرد که خویشتن‌داری و آرامش لازمه غلبه صدای عقل و خرد است.
هم‌زمان کاخ سفید هم ناآرامی‌ها در بغداد را هشداردهنده خوانده و گزارش‌های مربوط به تخلیه سفارت آمریکا را اشتباه توصیف کرد. جان کربی، هماهنگ‌کننده ارتباطات شورای امنیت ملی آمریکا از معترضان خواست تا آرام باشند و از خشونت‌ خودداری کنند. او گفت: «زمان گفت‌وگو است، نه تقابل. حق اعتراض مسالمت‌آمیز یک مؤلفه اساسی در هر دموکراسی است.» او اضافه کرد: «درحالی‌که امنیت کارمندان دولت آمریکا، شهروندان آمریکایی و تأسیسات آمریکایی همچنان بالاترین اولویت کاخ سفید است، اما نیازی به تخلیه سفارت نیست.»
وزارت خارجه فرانسه نیز نگرانی عمیق خود را نسبت به رویدادهای جاری در پایتخت بغداد و تعدادی از استان‌های این کشور ابراز کرد. این وزارتخانه در بیانیه‌ای گفت: «ما خواستار توقف فوری درگیری‌های خشونت‌آمیز در عراق هستیم و طرف‌های عراقی باید حداکثر خویشتن‌داری را به‌کارگیرند.» وزارت امور خارجه ترکیه هم با ابراز نگرانی آنکارا از گسترش خشونت در سراسر عراق، بر فراخوان همه طرف‌ها برای خویشتن‌داری و حل اختلافات از طریق گفت‌وگو تأکید کرد. اتحادیه اروپا هم از همه طرف‌های عراقی خواست که حداکثر خویشتن‌داری را به خرج دهند. سفارت چین در بغداد نیز در بیانیه‌ای از شهروندان این کشور در عراق خواست که از مناطق حضور و تجمع معترضان دور شده و برای هر حالت فوق‌العاده‌ای آماده باشند. در بیانیه سفارت چین آمده است: «در حال حاضر، وضعیت امنیتی در عراق متزلزل است. سفارت چین به شهروندان چینی که در عراق هستند یادآوری می‌کند که قوانین محلی را رعایت کرده و اخبار امنیتی را دنبال کنند.»
ناآرامی‌های عراق نگرانی سوئد را نیز به همراه داشته است. وزیر خارجه سوئد دراین‌باره گفت: «از تشدید درگیری‌ها در بغداد نگران هستیم و خواستار حفاظت از شهروندان و احترام به قانون اساسی عراق هستیم.» دولت انگلیس نیز با صدور بیانیه‌ای ضمن ابراز نگرانی شدید بابت تحولات عراق، از طرف‌های عراقی خواسته است که زبان گفت‌وگو را در اولویت قرار دهند. وزارت امور خارجه روسیه هم اعلام کرد، مسکو از نزدیک تحولات در عراق را دنبال می‌کند و طرف‌های درگیر را به خویشتن‌داری و گفت‌وگو می‌خواند. وزارت خارجه الجزایر هم اعلام کرد با نگرانی شدید تحولات اوضاع عراق را دنبال می‌کند و از همه طرف‌ها می‌خواهد که برای حفظ جان و مال، زبان گفت‌وگو را ترجیح دهند.
مقامات مصری نیز گفتند که اوضاع کنونی عراق را از نزدیک دنبال می‌کنند و عبدالفتاح السیسی رئیس‌جمهور مصر با تأکید بر حمایت کامل مصر از امنیت و ثبات عراق و امنیت کشور برادرش، از همه طرف‌های عراقی خواست برای غلبه بر بحران سیاسی از طریق گفت‌وگو و به‌گونه‌ای که ثبات، امنیت و رفاه را برای عراقی‌ها به دست آورد، به منافع عالی کشورشان اولویت بدهند. اتحادیه عرب هم با هشدار نسبت به کشیده شدن عراق به گرداب خشونت، هرج‌ومرج و خونریزی بیشتر، از عراقی‌ها خواست تا برای غلبه بر بحران سیاسی کنونی، زبان گفتگو را در اولویت قرار دهند.
پارلمان عربی هم از همه احزاب و نیروهای سیاسی عراقی خواست تا ضمن خویشتن‌داری، مانع تشدید تنش شوند. این پارلمان در بیانیه‌ای در وب‌سایت خود اعلام کرد: گفت‌وگوی سازنده و حفظ مسیر مسالمت‌آمیز روند سیاسی مطابق با قانون اساسی عراق، راه درستی برای حفظ توانمندی‌های عراق و مردم آن است. پارلمان عربی بر اهمیت بازگرداندن آرامش به عرصه عراق تأکید کرد و از همه طرف‌ها خواست تا بر سر میز گفت‌وگو بنشینند و با توجه به شرایط بحرانی که عراق شاهد آن است، مسئولیت‌های ملی را بر عهده بگیرند تا راه‌حلی ارائه دهند که منافع مردم عراق را فراتر از هرگونه منافع محدود قرار دهد. این پارلمان در پایان تأکید کرد: «امنیت و ثبات عراق جزء لاینفک امنیت و ثبات منطقه است.»