آمریکا در حال بررسی نهایی توافق

همدلی| محسن رفیق: در شرایطی که با موضع‌گیری‌های طرف‌های غربی و اروپایی درباره روند مذاکرات وین، در روزهای اخیر، خوش‌بینی‌هایی در قبال احتمال به نتیجه رسیدن مذاکرات اخیر برای احیای برجام و لغو تحریم‌های ایران ایجادشده است؛ واشنگتن اعلام کرده است که همچنان در حال بررسی پاسخ ایران به متن نهایی اتحادیه اروپا در زمینه احیای برجام است. بر اساس بیانیه جدید وزارت خارجه آمریکا، دیپلماسی متمرکز بر بازگشت متقابل به پایبندی‌های برجامی که طی آن، ایران را بار دیگر تحت نظارت و راستی‌آزمایی قرار دهد؛ تنها راه مؤثر برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای است و به همین منظور این شکل از دیپلماسی، همچنان باید با قوت دنبال شود.
در همین حال، روز گذشته وزارت خارجه آمریکا اعلام کرد که همچنان درحال بررسی پاسخ ایران به متن نهایی اتحادیه اروپا برای احیای برجام است. دراین‌ارتباط، ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا روز جمعه در کنفرانسی خبری در رابطه با واکنش آمریکا به پاسخ ایران و به متن پیشنهادی اتحادیه اروپا در مذاکرات وین گفت: «بررسی اظهارات ایران در خصوص پیشنهاد اتحادیه اروپا ادامه دارد. ما بازخوردمان را مستقیم و به‌طور خصوصی با اتحادیه اروپا در میان گذاشته‌ایم.» پرایس همچنین در رابطه با زندانیان آمریکایی در ایران نیز گفت: «رویکرد ما در قبال آمریکایی‌هایی که به‌ناحق و ناعادلانه توسط ایران زندانی شده‌اند تغییر نکرده است. اولویت و فوریتی که ما برای بازگرداندن آن‌ها قائل هستیم همچنان به قوت خود باقی است.»او همچنین ضمن قدردانی از زحمات جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا برای تهیه متن پیشنهادی این اتحادیه جهت احیای برجام اعلام کرد که نمی‌تواند اطلاعات بیشتری در رابطه با واکنش آمریکا به پیشنهادات ایران ارائه دهد. پرایس همچنین از ارائه چارچوب زمانی مشخص برای عرضه پاسخ آمریکا خودداری کرد. سخنگوی وزارت خارجه آمریکا همچنین اضافه کرد: «موضع دولت کنونی اسرائیل بر سر توافق با ایران آشکار است. همه ما به‌خوبی با این مواضع آشنایی داریم و آن‌ها به‌طور مداوم به ما یادآور می‌شوند. شرکای اسرائیلی موضع رسمی خود در قبال توافق با ایران را تغییر نداده‌اند. جای شک نیست که ما اختلافات تاکتیکی با شرکای اسرائیلی بر سر برجام داریم اما ما متحد هستیم. ما در اینکه ایران نباید هرگز به سلاح هسته‌ای دست یابد هم‌نظر هستیم.»این در شرایطی است که به تازگی، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی در نامه‌ای به رئیس‌جمهور آمریکا مدعی شد که پیش‌نویس توافق نهایی اتحادیه اروپا با اصول آمریکایی‌ها مطابقت ندارد. به گزارش آی ۲۴ نیوز، یائیر لاپید، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی روز پنج‌شنبه در نامه‌ای به جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا نوشت: «پیش‌نویس توافقنامه‌ای که اتحادیه اروپا به ایران داده است، با خطوط قرمز دولت بایدن هم‌خوانی ندارد.» او همچنین در این نامه، اضافه کرده است: «پیش‌نویس توافقنامه‌ اتحادیه اروپا که گفته‌شده پیشنهاد نهایی است، با اصولی که آمریکایی‌ها به آن پایبند بوده‌اند، مطابقت ندارد.»بااین‌وجود، یک سناتور آمریکایی در پیامی، بازگشت به توافق هسته‌ای را بهترین راه حفاظت از منافع آمریکا در خاورمیانه تلقی کرد. کریس مورفی، نماینده دموکرات سنای آمریکا در واکنش به گزارش شبکه سی‌ان‌ان درباره چشم‌انداز احیای توافق هسته‌ای، در صفحه توییترش نوشت: «بازگشت به توافق هسته‌ای مهم‌ترین کاری است که آمریکا می‌تواند برای حفاظت از منافعمان در خاورمیانه انجام دهد. بیایید این کار را انجام دهیم.» مورفی، پیش‌تر بارها از تصمیم دولت دونالد ترامپ برای خروج از توافق هسته‌ای در سال ۲۰۱۸ انتقاد کرده است.این در حالی است که حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران چندی پیش در مورد مذاکرات گفت: «ما به‌صراحت به طرف‌های آمریکایی که پیام می‌دهند که در آستانه انتخابات میان‌دوره کنگره هستیم و مشکل بنزین داریم، گفته‌ایم که برای انجام قدم نهایی باید طرف آمریکایی از خود انعطاف نشان دهد. ما در تمام مراحل مذاکرات آنجا که امکانش فراهم بود، از خود انعطاف نشان دادیم و طرف آمریکایی نیز این موضوع را می‌داند که ما تاکنون به چه میزان انعطاف نشان داده‌ایم. ما در مراحل مذاکرات بر موضوعاتی که می‌توانستیم، این انعطاف را نشان داده‌ایم و اکنون نوبت به انعطاف طرف آمریکایی است.»او گفت: «در مذاکرات اخیر طرف آمریکایی در دو موضوع به‌صورت نسبی انعطاف‌هایی را به‌صورت شفاهی نشان داده است که باید مکتوب شود و تبدیل به متن شود و مسئله سوم موضوع تضمین‌هاست که باید آمریکایی‌ها انعطاف داشته باشند و با واقع‌بینی برخورد کنند و اگر ما چنین انعطافی را مشاهده کنیم در روزهای آینده می‌توانیم به نقطه توافق برسیم. روزها آینده روزهای مهمی برای توافق است. اگر آن‌ها انعطاف نشان ندهند دنیا به آخر نمی‌رسد آن‌ها صحبت از پلن B می‌کنند ما هم پلن B خود را داریم.»از سوی دیگر، روزنامه آمریکایی وال‌استریت ژورنال در گزارشی درباره آخرین تحولات مذاکرات احیای توافق هسته‌ای مدعی شد: «درخواست ایران برای دریافت تضمین از آمریکا، باری دیگر تلاش‌ها برای احیای توافق هسته‌ای را با وقفه‌هایی مواجه کرده و باعث شده آمریکا و اروپا از این‌که توافقی امکان‌پذیر باشد، نامطمئن باشند. با استناد به اظهارات مقامات غربی درباره پاسخ ایران به پیشنهاد اتحادیه اروپای برای احیای برجام، به بررسی آخرین تحولات روند احیای این توافق پرداخت.»وال‌استریت ژورنال همچنین با اشاره به پاسخ مکتوبی که ایران درباره پیشنهادات اتحادیه اروپا برای احیای توافق هسته‌ای به این نهاد اروپایی ارائه کرده، مدعی شد: «تهران روز دوشنبه گذشته، پاسخی برای اتحادیه اروپا که هماهنگ‌کننده مذاکرات است، فرستاد و در این پاسخ نه متن پیشنهاد اتحادیه اروپا را رد کرده و نه پذیرفته است، اما مسائل متعددی که خواستار گنجاندنشان در توافق است را مطرح کرده. اتحادیه اروپا گفته بود، این پیش‌نویس، متن نهایی توافق احتمالی است و مذاکرات پایان یافته است.» این روزنامه آمریکایی در ادامه گزارش خود آورده است: «اصلی‌ترین محور پاسخ تیم مذاکره‌کننده ایران، تضمین‌هایی است که می‌خواهد با دریافت آن، شرکت‌هایی اروپایی که در ایران سرمایه‌گذاری می‌کنند، در صورت خروج دوباره آمریکا از توافق، از تحریم‌ها و دیگر اقدامات یک‌جانبه آمریکا، در امان خواهند بود. ایران همچنین سازوکارهایی را معرفی کرده است که به تهران اجازه می‌دهد در صورت خروج واشنگتن از توافق، به‌سرعت فعالیت هسته‌ای‌اش را از سر بگیرد.»در این گزارش همچنین آمده است: «مقامات اروپایی از زمانی که ایران پاسخش را ارائه کرده،‌ گفته‌اند، موضع ایران می‌تواند مبنای برخی تصمیمات و اقدامات مصالحه‌جویانه قرار بگیرد اما انجام شدن توافق به نشان دادن انعطاف از سوی ایران بستگی دارد.» وال‌استریت ژورنال علاوه بر این، در گزارش خود نوشت: «یک مقام ارشد اروپایی روز چهارشنبه گفت، تهران و واشنگتن باید یک پاسخ آری‌ یا نه به متن پیش‌نویس بدهند و ایده ازسرگیری مذاکرات میان طرفین را رد کرد. دو مقام غربی گفتند، انتظار ندارند که اعلام انجام شدن توافق قریب‌الوقوع باشد، اگرچه در چند روز آتی احتمال آن وجود دارد.»در همین حال، مشاور امنیت ملی پیشین آمریکا ضمن انتقاد از رویکرد دولت بایدن در زمینه احیای توافق هسته‌ای، گفت: «اگر دولت آمریکا برای احیای توافق هسته‌ای به ایران تضمین بدهد که از خروج روسای جمهور آینده آمریکا از توافق احیاشده ممانعت خواهد شد، بایدن توافقی خیانت‌بار انجام خواهد داد.» بولتون همچنین مدعی شد: «یک دولت جمهوری‌خواه در آینده، بدون شک در پی از بین بردن هرگونه توافقی خواهد شد که دولت فعلی آمریکا با ایران انجام دهد.» ادعاهای بولتون در زمینه احیای توافق هسته‌ای و تضمین‌خواهی ایران در پی این مطرح می‌شود که محمد مرندی، مشاور تیم مذاکره‌کننده ایران، پیشتر به شبکه سی‌ان‌ان گفته بود که ایران به دنبال راهکارها و تضمین‌هایی است تا در صورت خروج دولت آتی آمریکا از توافق، بهایی پرداخت شود.مشاور تیم مذاکره‌کننده ایران همچنین در گفت‌وگویی با انتقاد از سیاست‌های دولت آمریکا در قبال ایران، گفت: «برای این‌که ایران از توافق آتی در وین رضایت داشته باشد و از اجرایی شدن کامل آن مطمئن شود، برخی مسائل وجود دارند که باید حل‌وفصل شوند.» به گزارش شبکه سی‌جی‌تی‌ان، محمد مرندی، مشاور تیم مذاکره‌کننده ایران در مذاکرات وین در گفت‌وگو با این شبکه درباره مذاکرات برجامی، گفت: «در هفت-هشت ماه اخیر، دستاوردهای زیادی داشته‌ایم و متنی که آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها آن موقع متصور بودند، با چیزی که امروز داریم، بسیار متفاوت است.»
او ادامه داد: «با توجه به این‌که ایران گذشته پیچیده و بحث‌برانگیزی با آمریکا و اروپا در زمینه برجام داشته است، مهم است درک کنیم که ایرانی‌ها می‌خواهند اطمینان بیابند، آمریکا بدون این‌که بهایی بپردازد،‌ تاریخ را تکرار نخواهد کرد.» مشاور تیم مذاکره‌کننده ایران توضیح داد: «دیدگاه ایران این است که برای این‌که بتواند از توافق رضایت داشته باشد و اطمینان داشته باشد که به‌طور کامل اجرایی می‌شود، برخی مسائل باید حل‌وفصل شوند.» مرندی بیان کرد: «ایرانی‌ها می‌خواهند هرچه سریع‌تر توافق انجام شود اما ایرانی‌ها همچنین می‌خواهند مطمئن شوند که در دام توافقی بد نمی‌افتند. اگر آمریکایی‌ها راه‌های گریزی داشته باشند که دنبال آن‌اند، ایران تردیدی ندارد که آمریکایی‌ها در نهایت از راه‌های گریز برای کارشکنی در توافق استفاده خواهند کرد. اگر ما انتظار داشته باشیم که آمریکا رفتاری غیرازاین داشته باشد، بسیار ساده‌لوح هستیم.» او در این راستا تشریح کرد: «بنابراین، طرفی که باید طرف دیگر را متقاعد کند که صداقت به خرج می‌دهد، آمریکا و البته، اروپا است. چون با وجود این‌که اروپایی‌ها از سیاست‌های ترامپ شکایت می‌کردند، از اول تا آخر از ترامپ پیروی می‌کردند. ایران را تحریم کردند که این یا از سر ترس از ترامپ بود یا احساس هم‌بستگی دیرینه‌شان با آمریکا.»
از سوی دیگر حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه در گفت‌وگوی تلفنی با بدر البوسعیدی وزیر امور خارجه سلطنت عمان، آخرین مباحث مطروحه در خصوص مذاکرات وین را مورد ارزیابی قرار داد. امیرعبداللهیان در این گفت‌وگو، به نقش سازنده عمان در جریان مذاکرات برای لغو تحریم‌ها علیه ایران اشاره و از تلاش‌های این کشور برای نزدیک کردن دیدگاه‌های طرفه‌ای مختلف مذاکرات قدردانی کرد. بدر البوسعیدی نیز در این گفت‌وگوی تلفنی، ابراز امیدواری کرد که در همکاری مشترک همه طرف‌ها، شاهد نتیجه رضایت‌بخش مذاکرات وین باشیم. امیرعبداللهیان با اشاره به حسن نیت و جدیت ایران در رسیدن به توافقی خوب و پایدار اضافه کرد: «پس از دریافت نظرات آمریکا، در صورت حصول اطمینان از انتفاع اقتصادی ایران از توافق و رعایت شدن خطوط قرمزمان، وارد مرحله جدیدی در وین خواهیم شد.» او تأکید کرد: «تا در مورد همه‌چیز توافق نشود نمی‌توانیم با قطعیت از رسیدن به توافق خوب و پایدار سخن بگوییم.»
به‌هرروی، در حال حاضر، تهران در حالی منتظر پاسخ نهایی آمریکاست که روز دوشنبه گذشته پاسخ خود به آنچه در نهایت ۱۷مرداد روی میز مذاکرات در وین قرار گرفت را به طرف‌های مقابل ارائه داد. میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در مذاکرات وین دراین‌باره گفت که پاسخ ایران به پیشنهادهای اتحادیه اروپا، سازنده است و توپ اکنون در زمین واشنگتن است. او تأکید کرد که ایران در روند اصلاح طرح احیای توافق هسته‌ای پیشنهاد تقویت ضمانت‌های مربوط به حفظ توافق در آینده را مطرح کرد. اولیانوف همچنین گفت: «بعید نیست که به‌زودی دیداری در سطح وزرا در خصوص توافق هسته‌ای برگزار شود.» نماینده روسیه در گفت‌وگو با شبکه سولوویف لایف که از طریق یوتیوب پخش می‌شود خاطرنشان کرد: «ایرانی‌ها پاسخشان به پیشنهاد اتحادیه اروپا را دادند و به نظر من پاسخ آن‌ها بسیار سازنده است. آن‌ها آماده انعقاد توافق هستند به شرطی که آمریکایی‌ها سه شرط را بپذیرند. یکی از این اصلاحات که ایرانی‌ها خواستار شدند، تقویت تضمین‌ها است، علاوه بر این درخواست دیگری نیز دارند که به نظر می‌رسد در همین راستا باشد. آمریکایی‌ها اکنون باید پاسخ دهند، اگر پاسخ آن‌ها مثبت بود، به‌زودی نشستی در سطح وزیران برگزار خواهد شد و امضای توافق در آن انجام می‌شود.»