عراق، همچنان صحنه اعتراضات

همدلی| محسن رفیق: تظاهرات روز جمعه حامیان چارچوب هماهنگی شیعیان عراق، بار دیگر گروه‌های سیاسی عراق را به واکنش‌هایی جدید واداشته است. این گردهمایی اعتراض‌آمیز در واقع، دومین تظاهراتی است که جریان صدر و چارچوب هماهنگی پس از یورش حامیان صدر به منطقه سبز در ۳۰ژوئیه در اعتراض به نامزدی محمد شیاع السودانی برای نخست‌وزیری برگزار می‌کنند. از حدود ۱۰ماه گذشته یعنی پس از اعلام نتایج انتخابات زودهنگام پارلمانی در عراق، بحران سیاسی در این کشور ادامه دارد و روند تشکیل دولت متوقف‌شده و شاهد بن‌بست سیاسی است. انتخابات ماه اکتبر ۲۰۲۱ انتخاباتی زودهنگام پس از موج بی‌سابقه اعتراضات در عراق در پاییز ۲۰۱۹ بود که در آن معترضان فساد اداری را محکوم کردند.
در همین حال پس از تظاهرات روز جمعه، رهبر ائتلاف دولت قانون در سخنانی خواستار گفت‌وگو برای خروج از بن‌بست سیاسی در این کشور شد. همچنین دبیرکل عصائب اهل الحق نیز خواستار برگزاری جلسات پارلمان شد. به گزارش روزنامه القدس العربی، نوری المالکی، رهبر ائتلاف دولت قانون در بیانیه‌ای در واکنش به تظاهرات جمعه حامیان چارچوب هماهنگی شیعیان عراق اظهار کرد: «توده‌های ملت عراق با شرکت در تظاهرات، همگی برای دفاع از مشروعیت کشور و حمایت از دستگاه‌های قانون‌گذاری و قضایی ایفای نقش کردند.» او گفت: «تظاهرات حامیان چارچوب هماهنگی شیعیان عراق پیامی را به همه تشکل‌های سیاسی در عراق ارسال کرد که همگی برای عبور از بحران به سخن مشترک روی بیاورند.» المالکی تأکید کرد: «عبور از بحران، تعطیلی روند تشکیل دولت جدید و پارلمان تشکیل‌شده طبق قانون اساسی را پایان می‌دهد و موانع بر سر برگزاری جلسات پارلمان را کنار می‌گذارد.»
این اظهارات پس‌ازآن مطرح شد که حامیان چارچوب هماهنگی شیعیان عراق، ساعاتی پس از برگزاری نماز جمعه طرفداران جریان صدر در نزدیکی یکی از دروازه‌های منطقه سبز در مرکز بغداد، پایتخت عراق و همچنین نینوا و بصره تظاهرات کردند. در همین حال، قیس الخزعلی، دبیرکل عصائب اهل الحق عراق نیز در واکنش به این تظاهرات اظهار کرد: «امروز شما قلب عراقی‌ها و شهید ابومهدی المهندس، نایب‌رئیس حشد شعبی را شاد کردید. شهید المهندس وقتی می‌بیند فرزندانش با شجاعت و آگاهی از عراق و منافع مردم و دولت دفاع می‌کنند، خوشحال می‌شود.»
او اضافه کرد: «امروز ثابت کردید که مردمانی آگاه و منسجم هستید و ما با شما عهد می‌بندیم که راه سازندگی و دفاع از کشور و همچنین تسریع در روند تشکیل دولت برای ارائه خدمات را ادامه دهیم.» الخزعلی در بخش دیگری از اظهاراتش خواستار ازسرگیری روند برگزاری جلسات پارلمان عراق برای بررسی مسائل مختلف و در رأس آن‌ها پرونده بودجه عراق شد.
پیشتر نیز رئیس ائتلاف الوطنیه و نخست‌وزیر اسبق عراق خواستار ازسرگیری روند برگزاری جلسات پارلمان کشورش برای انتخاب رئیس‌جمهور و نخست‌وزیر شده بودند. در همین حال، رئیس ائتلاف النصر نیز از جریان صدر و چارچوب هماهنگی شیعیان خواست که برای انجام اصلاحات در عراق با یکدیگر همکاری کنند. به گزارش الفرات نیوز، ایاد علاوی، رئیس ائتلاف الوطنیه و نخست‌وزیر اسبق عراق در سخنانی در واکنش به تحولات و بن‌بست سیاسی این کشور اظهار کرد: «ما از سال ۲۰۱۰ همیشه خواستار گفت‌وگوی ملی بوده‌ایم؛ چراکه آن را راه‌حل بحران‌ها و غلبه بر هرج‌ومرج و می‌دانیم.»
او اضافه کرد: «ما همچنین خواستار تشکیل شورای عالی سیاست‌های راهبردی بوده‌ایم و اکنون نیز خواستار تشکیل شورای حکما هستیم، اما متأسفانه به درخواست ما پاسخ نداده‌اند.» علاوی ادامه داد: «بنابراین، تنها راه موجود احترام به زمان‌بندی قانون اساسی با برگزاری جلسات پارلمان در هر نقطه از عراق با حضور رئیس شورای عالی قضایی و رئیس دادگاه فدرال برای انتخاب رئیس‌جمهور و تشکیل دولت است، دولتی که زمینه برگزاری انتخابات زودهنگام را فراهم کند.»
او همچنین گفت: «در غیر این صورت‌وضعیت بدتر خواهد شد و عواقب ناگواری را به همراه خواهد داشت و ما تنها می‌توانیم نسبت به پیامدها و خطرات مرحله فعلی کشور هشدار دهیم.» از سوی دیگر، حیدر العبادی، رئیس ائتلاف النصر، با انتشار بیانیه‌ای از حامیان جریان صدر و چارچوب هماهنگی شیعیان عراق خواست که با همکاری یکدیگر برای اصلاح اوضاع و خدمت به شهروندان و مبارزه با فساد و مفسدان حتی اگر از نزدیکانشان باشند تلاش کنند. او گفت: «ما خواستار دولت عدالت و خدمت هستیم، معیشت و مصلحت و امنیت شهروندان را محدود نکنید.» العبادی همچنین از معترضان خواست که از اموال و اماکن دولتی و خصوصی فاصله بگیرند.
حزب دموکرات کردستان عراق موافقت با برگزاری انتخابات زودهنگام در این کشور را مشروط به توافق طرف‌های سیاسی کرد. به گزارش المعلومه، دفتر سیاسی حزب دموکرات کردستان عراق به ریاست مسعود بارزانی در بیانیه‌ای در واکنش به درخواست‌ها برای برگزاری انتخابات زودهنگام به‌عنوان راه خروج از بن‌بست سیاسی در این کشور تأکید کرد: «در راستای حفظ منافع کشور و حفاظت از عراق از خطرات پیش روی آن، از تمامی طرف‌های سیاسی می‌خواهیم که مسئولیت‌های مرحله فعلی را به عهده بگیرند.» در این بیانیه آمده است: «ما همه طرف‌ها را به انجام اقدامات جدی، فوق‌العاده و فوری برای انجام یک گفت‌وگوی مثمرثمر و موفقیت‌آمیز بر اساس اصول قانون اساسی عراق و به‌منظور نجات عراق و خروج از بحران فعلی دعوت می‌کنیم.» حزب دموکرات عراق در ادامه این بیانیه آورده است: «برای انجام اصلاحات و تغییرات واقعی و در نتیجه بهبود وضعیت فعلی می‌توان پس از توافق تمامی طرف‌ها و تعهد آن‌ها به تایید و پذیرش نتایج نهایی انتخابات، بر سر برگزاری انتخابات زودهنگام به توافق دست‌یافت، اما نباید تجربه انتخابات گذشته تکرار شود.»
چارچوب هماهنگی شیعیان عراق جمعه در بیانیه‌ای از شرکت‌کنندگان در راهپیمایی دفاع از نهادهای مشروع و قانونی این کشور قدردانی کرد. به گزارش میدل ایست نیوز، چارچوب هماهنگی شیعیان عراق در بیانیه رسمی از مشارکت مردم عراق در بغداد، بصره و موصل در راهپیمایی در اعتراض به تلاش‌ برای تعطیل کردن نهادهای حکومت به‌خصوص دستگاه قضائی و پارلمان قدردانی کرد. نیروهای چارچوب هماهنگی در این بیانیه بر هم‌بستگی خود با خواست مشارکت‌کنندگان در این راهپیمایی که شامل خواست اکثریت مردم عراق در تحقق معیشت شایسته و تشکیل دولتی خدمات‌محور می‌شود، تأکید کرده‌ و متعهد شد که با جدیت برای تحقق این مطالبات تلاش می‌کند.
دراین بیانیه آمده است که کشور را جز با گفت‌وگو و تفاهم همه طرف‌های سیاسی نمی‌توان اداره کرد و یک‌طرف نمی‌تواند اراده دیگران را به نفع خود به هر بهانه‌ای مصادره کند. نیروهای چارچوب هماهنگی همچنین از کمیته برگزاری راهپیمایی و رسانه‌های عراقی قدردانی کرده‌اند. راهپیمایی دفاع از نهادهای مشروع حکومت عصر جمعه در بغداد، بصره و موصل برگزار شد.
این در شرایطی است که حامیان چارچوب هماهنگی شیعیان عراق، ساعاتی پس از برگزاری نماز جمعه گذشته، طرفداران جریان صدر در نزدیکی یکی از دروازه‌های منطقه سبز در مرکز بغداد، پایتخت عراق و همچنین نینوا و بصره تظاهرات کردند. به گزارش القدس العربی، تظاهرات صدری‌ها و حامیان ائتلاف شیعیان عراق در پاسخ به فراخوان‌های چارچوب هماهنگی و جریان صدر طی روز پنجشنبه و در سایه بحران سیاسی حاکم بر این کشور برگزار شد. تظاهرات حامیان ائتلاف هماهنگی شیعیان با شعار حمایت از مشروعیت و حفاظت از نهادهای دولتی و چند ساعت پس‌ازآن صورت گرفت که حامیان جریان صدر با اقامه نماز جمعه در مقابل منطقه سبز و پارلمان عراق خواستار انحلال پارلمان و برگزاری انتخابات زودهنگام شدند.
در تظاهرات حامیان ائتلاف شیعیان جمعیت کثیری از مناطق مختلف عراق پرچم‌های عراق و دست‌نوشته‌هایی با تصاویر حشد الشعبی و همچنین تصاویر آیت‌الله سید علی سیستانی مرجع عالی‌قدر شیعیان در دست داشتند. حاضران همچنین شعارهایی منطبق با خواسته‌های خود مبنی بر دفاع از کشور و قانون اساسی از جمله: «بله، بله به عراق، بله، بله، به قانون اساسی» سر دادند.کمیته مسئول تظاهرات دفاع از دولت، با صدور بیانیه‌ای از تحصن علنی به‌منظور تحقق مطالبات عادلانه خبر داد و بر لزوم تسریع در تشکیل دولتی با اختیارات کامل تأکید کرد. این کمیته از احزاب سیاسی به‌ویژه گروه‌های کرد خواست تا به هر چیزی که مانع از انتخاب سریع رییس جمهور و نخست‌وزیر می‌شود، پایان دهند. در پایان تظاهرات بغداد، سازمان دهندگان تظاهرات ائتلاف شیعیان، شروع به برپایی خیمه‌ها و غرفه‌ها در مقابل دیوارهای منطقه سبز به‌منظور آغاز تحصن کردند.
کمی پیش از برگزاری تظاهرات حامیان چارچوب هماهنگی و هم‌زمان با آغاز تجمع صدری‌ها، مقتدی صدر پیامی برای تظاهرکنندگان حامی چارچوب هماهنگی ارسال و تأکید کرد: «ما و چارچوب هماهنگی بر سر وجود و فراگیر شدن فساد در کشور اختلاف‌نظر نداریم. صدر بر لزوم صلح‌آمیز بودن تظاهرات و حفظ صلح مدنی تأکید کرد. همچنین علاوه بر بغداد در سایر استان‌های عراق تظاهرات دیگری از سوی هواداران مقتدی صدر، رهبر جریان صدر برای تأکید بر خواسته‌های وی به‌خصوص برگزاری انتخابات زودهنگام و انحلال پارلمان و نیز حامیان ائتلاف هماهنگی شیعیان برگزار شد.»
در موصل در شمال عراق، صدها تن از هواداران چارچوب هماهنگی در این شهر تظاهرات کردند، درحالی‌که حامیان جریان صدر در شهرهای عماره و ناصریه در جنوب تجمع کردند. تظاهرات روز جمعه دومین تظاهراتی است که جریان صدر و چارچوب هماهنگی پس از یورش حامیان صدر به منطقه سبز در ۳۰ژوئیه در اعتراض به نامزدی محمد شیاع السودانی برای نخست‌وزیری برگزار می‌کنند.