ما از چه کسانی انتظار داریم؟

همدلی| علی نامجو:هفدهم مردادماه، سالگرد شهادت خبرنگار ایرانی محمود صارمی در مزار شریف است. او که به‌عنوان خبرنگار خبرگزاری جمهوری اسلامی در افغانستان حاضر بود، سال 1377 به همراه هشت نفر از اعضای کنسولگری ایران به دست گروهک تروریستی طالبان شهید شد. از آن زمان تا امروز این تاریخ در تقویم هجری خورشیدی از سوی شورای فرهنگ عمومی، به‌عنوان «روز خبرنگار» نام‌گذاری شده است. صرف‌نظر از سیل پیام‌هایی که با عنوان تبریک روز خبرنگار یا گرامیداشت این روز برای اهالی خبر و رسانه به تلفن همراه اعضای این صنف روانه می‌شود، در عمل شاهد اتفاق خاص و قابل‌ذکری در این روز برای خبرنگاران و روزنامه‌نگاران نیستیم. از یک‌سو، رسانه‌های دولتی با اتصال سیستمی به بیت‌المال ازنظر سخت‌افزاری امکان رقابت را از رسانه‌های خصوصی گرفته‌اند و از سوی دیگر، بدل شدن هر یک از این رسانه‌ها به واحدهای روابط عمومی نهادهای دولتی و حاکمیتی در عمل کارکرد رسانه را از آنان گرفته است. در این میان رسانه‌های خصوصی یا باید همچون دولتی‌ها تبدیل به ارگان تبلیغاتی حزب یا گروه یا جریانی سیاسی شوند، یا صفحات خود را برای تأمین حداقل‌ها در جهت رفاه نیروهایشان بفروشند یا بسوزند و بسازند و نیروهای خود را تشویق کنند که از این دسته رسانه‌ها جدا شوند یا با همین وضع به کار خود ادامه بدهند. در این میان، با در نظر گرفتن شرایط اقتصادی کل جهان از یک‌سو و گسترش فضای مجازی که به‌عنوان رقیب رسانه‌های کلاسیک از آن یاد می‌شود از سوی دیگر، یک پرسش اساسی را به میان می‌اندازد که آن این است؛ مطبوعات در کشورهای پیشرفته اروپایی یا در امریکا چگونه همچنان با قوت و قدرت به کار خود ادامه می‌دهند؟ رشد شبکه‌ها و فضای مجازی اتفاقاً در اروپا و امریکا در قیاس با کشورهایی نظیر ایران بنا به دلایل گوناگون و از منظر کیفی بسیار بیشتر و البته عمیق‌تر است اما چه رویه‌ای از سوی مطبوعات شناخته‌شده اروپایی و آمریکایی در پیش گرفته شده که نام‌های آشنا در این بازار هنوز شمار میلیونی خود را حفظ کرده‌اند؟ تفاوت‌های موجود میان رسانه‌ها و در معنای دقیق کلمه مطبوعات چاپی در ایران با آن کشورها دقیقاً در چیست؟ در نهایت آیا روزنامه‌های کشورمان راهی برای برون‌رفت از وضعیت ناگوار امروز خود دارند یا باید مسیر در پیش گرفته از سوی آنان را به‌سوی نابودی و مرگ، ترسیم کنیم؟ ابوالحسن مختاباد؛ روزنامه‌نگار نام‌آشنای حوزه هنر که سال‌هاست در امریکا زندگی می‌کند، ازجمله افرادی است که می‌تواند یک نگاه تطبیقی و واقع‌بینانه در قیاس مطبوعات در ایران و امریکا پیش روی ما قرار بدهد. به همین خاطر از او خواستیم تا به بهانه هفدهم مردادماه یعنی روز خبرنگار در ایران در نوشته‌ای پرسش‌های اساسی ما را پاسخ بگوید. متن زیر یادداشت او برای روزنامه همدلی است که در دل این گزارش آورده می‌شود.