مخالفت روانشناسان به اعطای مجوز مشاوره به حوزه‌های علمیه

همدلی|  طرح تعدادی از نمایندگان مجلس برای به رسمیت شناختن حوزه‌های علمیه در دادن مجوز خدمات مشاوره اسلامی با اعتراض گسترده روانشناسان روبه‌رو شده است. دو ماه پیش 69نفر از نمایندگان مجلس طرحی را ارائه کردند که بر اساس آن حوزه‌های علمیه بتوانند به‌صورت مستقل از سازمان نظام روانشناسی مجوز خدمات روانشناسی و مشاوره با رویکرد اسلامی صادر کنند. 
این طرح باوجودآنکه در صحن مجلس اعلام وصول نشده و در مرکز پژوهش‌های مجلس نیز در حال بررسی است، مخالفت‌های زیادی را برانگیخته است.
 لزوم صلاحیت اعطای مجوز مشاوره با به حوزه‌ها
به روایت خبرگزاری ایسنا، در توجیه این طرح که با هدف اصلاح ماده یک قانون مورداشاره تهیه‌شده آمده است: با توجه به اینکه در ۲۵استان کشور رشته «مشاوره اسلامی» توسط حوزه‌های علمیه دایر شده (که ازجمله مهم‌ترین مراکز فعال در این زمینه «پژوهشگاه حوزه و دانشگاه» و «موسسه امام خمینی (ره)» و «مرکز تخصصی امام خمینی (ره)» است) و نیز با توجه به مرجعیت دینی حوزه‌های علمیه و ضرورت استقلال آن، لازم است صلاحیت اعطای مجوز مشاوره با رویکرد دینی و اسلامی به‌صورت مستقل در اختیار مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه کشور قرار گیرد.» ازاین‌رو بر اساس طرح یادشده، یک تبصره ذیل ماده یک قانون تشکیل سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور تحت عنوان «مرجع صدور مجوز فعالیت مشاوره‌ای و مراکز مشاوره بر اساس مبانی و ارزش‌های اسلامی»، مراکز مدیریت حوزه‌های علمیه کشور است.  طرح این نمایندگان که موازی‌کاری در صدور مجوز خدمات مشاوره و روانشناسی اسلامی را به رسمیت می‌شناسد در واقع اعمال ایده‌هایی مانند علوم انسانی اسلامی است که طی سال‌های گذشته از سوی بخشی از حاکمیت دنبال می‌شد.
 روحانیونی که اقتصاددان یا روانشناس شدند
پس از انقلاب اسلامی رویکردهای مختلفی به طرح‌هایی مثل وحدت حوزه و دانشگاه وجود داشته است. به‌رغم نگاه‌هایی مثل لزوم حضور حوزویان و مبلغان مذهبی در دانشگاه برای «پرورش نیروی مسلمان» یا «تطبیق تعالیم دانشگاه با آموزه‌های دینی» که با هدف کنترل و نظارت بر خروجی دانشگاه‌ها وجود داشت، بعضی روحانیون پس از تحصیلات حوزوی خود، وارد دانشگاه شده و در رشته‌های علوم انسانی مثل اقتصاد، حقوق و حتی روانشناسی تحصیل کردند.
 این موضوع نه‌تنها مخالفت زیادی نداشته است، بلکه به خاطر آشنایی معممین با علوم انسانی دانشگاهی مشروط بر ارائه خدمات اصولی روانشناسی توسط این افراد مورد استقبال واقع‌شده است؛ تا جایی که به گفته رئیس سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور حدود صد نفر از اعضای این سازمان را معممین و روحانیون تشکیل می‌دهند.
 خطرناک به‌اندازه ادعای طب اسلامی
اما همان‌طور که در حوزه پزشکی به رسمیت شناختن جریانات مدعی طب اسلامی می‌تواند خطرناک باشد، طرح اخیر نمایندگان مجلس برای به رسمیت شناختن مرجع دیگری برای صدور مجوز ارائه خدمات مشاوره اسلامی نیز می‌تواند یک تهدید به شمار رود. طی سال‌های اخیر شاهد مطرح‌شدن جریانات مدعی طب اسلامی در جامعه بوده‌ایم که این موضوع با آغاز همه‌گیری کرونا در کشور نمود بیشتری پیدا کرد. ادعاهای این جریانات حتی مورد تایید متخصصان طب سنتی که از دانشگاه‌های علوم پزشکی فارغ‌التحصیل می‌شوند نیز نبوده است.
  سازمان نظام روانشناسی خواستار پس گرفتن طرح شد
در همین رابطه سازمان مشاوره و روانشناسی در نامه به رئیس مجلس خواستار پس گرفته شدن این طرح شدند. در بخشی از متن نامه انجمن روانشناسی ایران به رئیس مجلس شورای اسلامی آمده است: صرف اینکه یک مرکز آموزشی (در این مورد حوزه علمیه)، بر رویکرد خاصی از روان‌شناسی و مشاوره تمرکزیافته است یا حتی آموزش را آن‌طور که در طرح ذکر کرده‌اند، با دقت و وسعت به‌پیش می‌برند، آن مرکز را مجاز نمی‌سازد که هم‌زمان، علاوه بر نقش تربیت نیروی انسانی، به وظیفه صدور مجوز هم بپردازد؛ نقش‌هایی که تجمیع آن‌ها در یک‌نهاد، آسیب‌هایی را پدید می‌آورد که برخی از آسیب‌ها حتی ممکن است متوجه خود آن نهاد شود. روان‌شناسی و مشاوره، به‌عنوان یک علم از اصول و فنونی برخوردار است و سازمان حرفه‌ای، برای صیانت از حقوق مراجعان، لازم است این امر را ارزیابی کند که دارندگان مدرک در این رشته‌ها، به چه میزان بر آن اصول و فنون وقوف لازم دارند و نوع گرایش یا رویکرد دانش‌آموختگان، تفاوتی در نحوه ارزیابی و یا نظارت بر عملکرد آن‌ها ایجاد نمی‌کند.
 اعتراض رییس دانشکده روانشناسی دانشگاه تهران
رضا پورحسین، رئیس دانشکده روانشناسی دانشگاه تهران و مدیر سابق شبکه چهار با انتقاد از این طرح آن را ناپخته خوانده و در صفحه توئیتر خود نوشته: جناب آقای دکتر قالیباف، طرح تنی چند از نمایندگان مجلس درباره صدور مجوز خدمات روانشناسی و مشاوره با گرایش دینی و اسلامی توسط حوزه علمیه، طرحی «غیرمنطقی و ناپخته» است. لطفاً نظر اساتید روانشناسی، روسای دانشکده‌های روانشناسی و انجمن‌های علمی را «حضوراً» جویا شوید. محمد حاتمی، رئیس سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور نیز به خبرگزاری ایسنا گفته: از نمایندگان مجلس تقاضا داریم این طرح را بازپس گیرند چراکه نمی‌توان دو مرجع برای صدور مجوز فعالیت در حوزه روانشناسی و مشاوره در کشور داشت. از سوی دیگر دلیلی برای چنین اقدامی وجود ندارد. در حال حاضر پروانه‌داران از این سازمان نیز در چارچوب فرهنگ و اسلام خدمات ارائه می‌دهند. ما همواره ارتباط راهبردی با حوزه داشتیم و ضرورتی برای تدوین این طرح وجود ندارد. به گفته رئیس سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور، انجمن روانشناسی اسلامی در قم نقطه اتصال این سازمان با حوزه علمیه است و این‌گونه نظرات سازمان به حوزه علمیه و نظرات حوزه به سازمان منتقل می‌شود و این سازمان جلسات مداومی با انجمن دارد و مسئولان انجمن نیز دارای پروانه فعالیت از سازمان هستند.
 طرح نمایندگان به هر دو طرف آسیب می‌رساند
روانشناسان، مشاوران، دانشجویان، پزشکان و عموم مردم نیز در نامه‌ای خطاب به محمدباقر قالیباف رئیس مجلس از سازمان نظام روانشناسی در برابر این طرح حمایت کرده و خواستار از دستور خارج کردن این طرح ‌شده‌اند. در متن این نامه‌ که در سایت کارزار منتشر شده است، آمده: سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور در طی فعالیت خود هم‌اکنون دارای ساختار لازم همچون کمیته‌های تخصصی ۱۶گانه تربیت متخصصان خبره، دفاتر استانی، هیات‌های نظارتی مرکزی و استانی و دیگر موارد موردنیاز که تمام ساختارهای آن شکل گرفته است که هیچ‌کدام از این ساختارها در حوزه علمیه وجود ندارد. این سازمان در طی سال‌های ماضی با تمام ارگان‌ها و نهادها و دانشگاه‌ها از جمله حوزه‌های علمیه با انعقاد تفاهم‌نامه، همکاری‌های پیوسته داشته است. اکنون بیش از ۱۰۰نفر از روحانیون عضو سازمان و برخی دارای پروانه فعالیت می‌باشند و سازمان از وجود ذی‌قیمت آنان استفاده بهینه می‌کند. قدر مسلم طرح نمایندگان محترم با روح فرمان حضرت امام خمینی مبنی بر پیوند دانشگاه و حوزه مغایرت دارد و جداسازی آن صدمات جبران‌ناپذیری به دو طرف وارد می‌آورد