از سفرههای گران تا مداحان لاکچری نفوذ بورژوازی در مناسک مذهبی
همدلی| ستاره لطفی- چند سالی است رگههای اشرافیگری زیر لوای دین و مذهب، به مراسمهای مذهبی بهویژه مراسم عزاداری ماه محرم و همچنین مراسمهای دینی ماه رمضان راه پیداکرده است، جوری که میتوان بهعنوان یک آسیب نوظهور از آن نام برد.مراسمهای لاکچری ماه محرم، مداحانی که برای چند ساعت روضه امام حسین (ع) وجوه سنگینی کاسب میشوند؛ سیستمهای صوتی چندصد میلیونی، پوشیدن پیراهنهای مشکی چند میلیونی، گوش دادن به روضه امام حسین در ماشینهای آخرین مدل، آرایشهای پرهزینه مو و صورت به مناسبت محرم و ... نمونههای از اشرافیگری است که به مراسم عزاداری ماه محرم راه پیداکرده است. ماه رمضان نیز از آسیبهای اشرافیگری دور نمانده است. هر ساله با آمدن ماه رمضان سفرههای افطاری چند ده میلیونی یا حتی چند صد میلیونی برخی از مسئولان مذهبینما یا مذهبیهای با خوی کاخنشینی که وجهه اجتماعی خود را با انتساب به مذهب کسب کردهاند، خبرساز میشود.رمضان همین امسال بود که سفره افطاری 645میلیون تومانی شهرداری تهران خبرساز شد. در آستانه عید سعید فطر و پایان ماه مبارک رمضان امسال، اسنادی منتشر شد که بسیار عجیب و تأملبرانگیز بود. بر اساس این اسناد شهرداری تهران بیش از نیم میلیارد تومان برای گردهمایی فصلی مدیرانش در اولین روز ماه رمضان هزینه کرده است. در سندی که از این مراسم منتشرشده است هزینه هنگفت ثبتشده مقابل ردیف ۱۰ سند است که عنوان آن «پذیرایی شام و افطار» است و حکایت از تدارک برای ۲۰۰۰نفر دارد، هزینه هر نفر تقریباً ۲۳۵هزار تومان محاسبهشده و جمع کل آن با احتساب مالیات و عوارض، کمی بیش از ۵۱۲میلیون تومان محاسبهشده است. عددی که حکایت از صرف بیش از نیم میلیارد تومان برای هزینه پذیرایی گردهمایی مدیران شهرداری دارد.علاوه بر اشرافیگری در مراسم مذهبی ماه محرم و رمضان، تأسیس و ساخت حوزههای علمیه لاکچری، رونمایی از قرآن طلاکوب و ... آفتی است که از نفوذ پول در مناسک مذهبی حکایت دارد. این رگههای اشرافیگری معمولاً از سمت طبقهای از مسئولان با خوی کاخنشینی و اشرافیگری به مراسمهای مذهبی راه پیداکرده است. آنان با برگزاری مراسم لاکچری مذهبی ضمن مشروعیت بخشی به خود، آفتی به نام بورژوازی مذهبی را شکل دادهاند؛ موضوعی که نهتنها با باورهای دینی و ملاحظات اجتماعی و روانی جامعه امروز ایران سازگاری ندارد، بلکه آثار مخرب و تخریبکنندهای در جامعه نیز دارد؛ کمترین آن میتواند کمرنگ شدن اعتقادات دینی و بدبینی و همچنین ایجاد شکاف بیشازپیش بین مردم، مسئولان و متولیان امور دینی باشد.
مانور اشرافیت برخی از مداحان اهلبیت
اشرافیت مذهبی فقط مختص به طبقه مسئولان با روحیه اشرافیگری و خوی کاخنشینی نیست، این آفت به میان برخی از مداحان، حتی مداحان شناسنامهدار و صداوسیماپسند نیز نفوذ پیداکرده است، جوری که آنان بدون هیچ ابایی عکسهای خود با مفسدین اقتصادی را منتشر میکنند و با انتشار عکس و فیلم از مراسم و مهمانیهای لاکچری با صاحبان قدرت و ثروت مانور اشرافیت میدهند. پدیدهای به نام مداحان لاکچری، مداحان رانتی و بدون شک آسیبی برای مراسم مذهبی است و باعث بدبینی خاصی نسبت به فضای عزاداری میشود.آفت اشرافی گری در میان مداحان آنچنان شیوع پیداکرده است که چند سال پیش رئیس وقت سازمان بسیج مداحان برخی از آنان را به ارتباط با اسرائیل متهم کرده بود. یوسف ارجویی، رئیس سازمان بسیج مداحان در سی و دومین گردهمایی سالانه مداحان و ذاکران اهلبیت (ع) در کرمان گفته بود: «در اسراییل مداحانی برای تخریب عاشورا تربیت میشوند که عدهای از آنها در کشور دستگیر شدهاند.»در حالی شیوهای از زندگی تحت عنوان نام اشرافیت مذهبی رواج یافته که در تمام ادیان بهویژه دین اسلام این دو (اشرافیت و مذهب) نه در کنار هم بلکه در مقابل هم قرار گرفتهاند. همواره دین با اشرافیگری مقابله کرده و قائل به برابری و برادری بوده است، اما اکنون عدهای با شعار دیانتورزی تحت لوای نظام و سیستمی که با شعار مقابله با اشرافیگری تأسیسشده، در حال رواج اشرافیگری در مراسمهای دینی هستند جوری که طبقهای تحت عنوان اشرافیت مذهبی را خلق کردهاند. بدون تردید ریشههای بازتولید این طبقه در ایران که بهعنوان کشوری اسلامی با مؤلفههای مذهبی در جهان شناخته میشود را باید در رانت و سوءاستفاده از مذهب جستجو کرد.اشرافیگری و سوءاستفاده از دین در طبقهای از مسئولان آنچنان گسترش پیداکرده که از پرده برون افتاده است و برخی حتی در صداوسیما بدون هیچ لاپوشانی و لکنتی از آن سخن میگویند. پیشتر یک استاد حوزه و پژوهشگر تاریخ اسلامی در یک برنامه تلویزیونی به سبک اشرافیت مذهبی جامعه پرداخت.
حجتالاسلام محسن قنبریان، استاد حوزه و پژوهشگر تاریخ اسلام در برنامه «ثریا» اشرافی گری در حکومت اسلامی را نکوهش کرد و گفت: در حکومت امام علی (ع) یا در نظام جمهوری اسلامی اگر اشرافی گری پدیدار شود حتماً اشرافی گری مذهبی است چراکه حکومت اسلامی است و آنان که به اشرافی گری روی آوردهاند حتماً با چهره مذهبی و دینی واردشدهاند و با استفاده از مذهب، اشرافی گری را باب کردهاند.
این استاد حوزه با اشاره به فساد مالی در میان برخی از شخصیتهای مذهبی کشور برای ساخت مدارس مذهبی کشور گفته بود: قبل از آنکه به اشرافی گری در ویلاهای لواسان خرده و ایراد بگیریم ابتدا باید به حوزه علمیهای که در لواسان ساختهشده است ایراد بگیریم. بسیاری از افراد که ثروتهای بادآورده دارند برای توجیه کارهای خود بعضاً در ساخت اینگونه مکانها نیز با ژست خیرمآبانه ورود پیداکردهاند. مانور اشرافیگری، بورس برند بازی و کلکلهای لاکچری در مراسمهای مذهبی از سوی برخی از صاحبان قدرت و ثروت در حالی است که این روزها فشار اقتصادی کمر مردم را خم کرده و بسیاری از مردم از تأمین نیازهای روزمره خود ناتوان هستند.اگرچه اشرافیگری مذهبی پیشینه تاریخی دارد اما مردمی بودن مراسمهای مذهبی باعث زنده ماندن آن شده است. عزاداری امام حسین (ع) نزدیک به ۱۴قرن قدمت دارد و آمدورفت ایام و نسلها و حکومتها تا کنون باعث نشده ذرهای از اهمیت و جایگاه این امام شهید در نزد مردم کاهش یابد. آنچه حادثه کربلا را قرنها زنده نگهداشته است، مردمی بودن این سوگواره در دورههای مختلف بوده است نه بریزوبپاش و اشرافیگری با ژست مذهبی صاحبان زر و زور.