جریان زنده بازار تاریخی تبریز در دل بازارهای امروزی
بازار تبریز یکی از بزرگترین بازارهای سرپوشیده جهان و جزو زندهترین بازارهای تاریخی ایران به شمار میرود که در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است. این بازار که شامل مجموعهای از ساختارهای مختلف اجتماعی است، در میان بازارهای ایران منحصربهفرد است.
بازار تبریز با بیش از پنج هزار مغازه، دارای تعداد زیادی مسجد و مدرسه و سراست که در این میان تیمچه مظفریه و راسته قیصریه از زیباترین بخشهای بازار هستند.بازار تبریز با کوچهپسکوچههای متعدد و پیچدرپیچ که سالها تاریخ و خاطره را با خود یدک میکشد، با دیوارهای آجری قدیمی، درهای چوبی قهوهای، مردمان مهربان، بافت سنتی و قدمت طولانی، گردشگران زیادی را در طول سال به شهر تبریز میکشاند.
پس اگر گذرتان به این بازار افتاد، ضمن قدمزدن و لذتبردن از معماری جذاب آن میتوانید کالاهای درجهیک و عالی مانند محصولات چرمی، پارچه، فرش دستباف، آجیل، صنایعدستی و ... را باقیمتهای خوب و مناسب تهیه کنید.
بازار سرپوشیده تبریز با مساحتی بالغبر یک کیلومترمربع، وسیعترین مجموعه بههمپیوسته آجری در دنیا است که از ۵,۵۰۰حجره، ۲۰راسته، ۲۵تیمچه و ۳۵سرا، مدرسه، حمام، مسجد و کاروانسرا تشکیلشده است و ازنظر قرارگیری همه این بخشها در کنار هم، در میان بازارهای ایران همچون نگینی میدرخشد.
این بازار که از جاهای دیدنی تبریز محسوب میشود، در سال ۱۳۵۴ در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت و در سال ۱۳۸۹ بهعنوان بخشی از شاهراه ابریشم و بزرگترین سازه مسقف جهان در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.با توجه به اینکه مسجد جامع و مدارسی نظیر مدرسه صادقیه در این بازار وجود دارند، در مناسبتهایی همچون ایام نوروز یا عزاداری رمضان و محرم، کارکردهای اقتصادی بازار به حاشیه میروند.
بازار تبریز با فرارسیدن ماه محرم سیاهپوش میشود و اغلب بازاریها از هشتم تا دوازدهم محرم مغازههای خود را میبندند.
تیمچه مظفریه بهعنوان مرکز اصلی عزاداریها، پذیرای بیشترین تعداد دستههای عزاداری است. در کنار عزاداری، اهالی بازار به پخش نذریهایی مثل چای، خرما، کلوچه و ... بین عزاداران حسینی میپردازند. آیین عزاداری در بازار تبریز در فهرست آیینهای ملی ثبتشده است.قدمت بازار تبریز دقیقاً مشخص نیست؛ بااینحال، جهانگردان زیادی از ابنبطوطه و مارکوپولو گرفته تا یاقوت حموی، گاسپار دروویل، ژان شاردن، جملی کاردی، حمدالله مستوفی و غیره که از سده چهارم هجری قمری تا عصر قاجار از آن دیدن کردهاند، علاوه بر تمجید بازار تبریز، اطلاعاتی درباره آن ارائه دادهاند.
ازآنجاکه شهر تبریز در مسیر جاده ابریشم قرار داشت و بهتبع آن کاروانهای زیادی از نقاط مختلف دنیا از آن عبور میکردند، بازار تبریز از رونق بسیار خوبی برخوردار بود و یکی از مهمترین مراکز دادوستد آن روزگار بهحساب میآمد و چنان اهمیتی داشت که دروازههای این بازار بهعنوان دروازههای اصلی شهر محسوب میشدند.
نقاشیهایی از دوران سلجوقی وجود دارد که طبق آنها، بازاری در محل کنونی بازار تبریز قرار داشت که در عصر ایلخانی و با انتخاب تبریز بهعنوان پایتخت، این بازار شهرت زیادی پیدا کرد و این رونق تا دوره صفویه تداوم یافت؛ بهطوریکه از شهرهای مختلف برای دادوستد به این بازار میآمدند. بازار تبریز در طول تاریخ طولانی خود دستخوش حوادث مختلفی نظیر زلزلههای تخریبکننده (زلزله سال۱۱۹۳ هجری قمری) قرارگرفته و هر بار نوسازی و مرمتشده است. درواقع قدمت بازار کنونی تبریز به اواخر زندیه و عصر قاجار برمیگردد.